Próba zastosowania metod liczbowej wyceny gleb na podstawie Indeksu Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL) oraz Siedliskowego Indeksu Glebowego (SIG) do opisu zmienności warunków siedliskowych na zrekultywowanych dla leśnictwa zwałowiskach KWB "Bełchatów"

• Autorzy: Pietrzykowski M. , Pająk M. , Krzaklewski W.

Warianty tytułu

EN

The assessment of possibility of using soil quality estimation numerical methods based on the forest soil trophism index (ITGL) and soil site index (SIG) for description of habitat conditions on spoil heap KWB "Bełchatów" reclaimed to forest

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy analizowano możliwości zastosowania wskaźników liczbowej wyceny gleb: ITGL oraz SIG (Brożek 2001; Brożek i in. 2001, 2006) do opisu zmienności siedlisk kształtujących się na zrekultywowanych dla leśnictwa zwałowiskach KWB 'Bełchatów'. Badania prowadzono w czterech wariantach substratów stanowiących skały macierzyste dla powstających gleb: zasobniejszych, piaszczysto-gliniastych czwartorzędowych (NWL na zwałowisku wewnętrznym) i gliniasto-pylastych (NZL na zwałowisku zewnętrznym) oraz uboższych, czwartorzędowych piaskach (NWG na zwałowisku wewnętrznym) i kwaśnych mioceńskich piaskach po neutralizacji kredą jeziorną (NZG na zwałowisku zewnętrznym). Na podstawie obliczonych wartości testowanych wskaźników dokonano wyceny siedlisk według skali opracowanej dla warunków 'naturalnych'. Stwierdzono, że spośród dwu testowanych wskaźników w warunkach zwałowisk KWB 'Bełchatów' lepiej odzwierciedlającym zmienność badanych gleb był ITGL. Jednak dla lepszego opisu siedlisk kształtujących się w tych warunkach należałoby zmodyfikować wycenę wskaźników cząstkowych omawianych indeksów, opierając się na zmienności właściwości gleb pogórniczych.

EN

In this work the analyses of possibilities of using soil quality indexes ITGL and SIG (according to Brożek 2001; Brożek et al. 2006) were presented for description of forest habitat developed on spoil heap 'Bełchatów' reclaimed to forest. The study was conducted on 4 substrate variants with different parent rock material: 1) higher level of fertilize - Quaternary loamy-sands (NWL on external slope) and loamy-silt (NZL on internal slope); and 2) lower level of fertilize - Quaternary sands (NWG on internal slope) and acidic Miocene sands strata after bog lime neutralization (NZG on external slope). Based on value of calculated indexes the site quality estimation was made according to scale worked out for natural forest habitats. It was concluded that from among two soil quality indexes the ITGL showed better variability of soil conditions on spoil heap 'Bełchatów'. However the modification of partial indexes of ITGL for better description of site condition on this kind of object has to be necessary with adjusting of post-mining soil characteristics.

Słowa kluczowe

PL

tereny pogórnicze; rekultywacja; indeks glebowy; siedlisko leśne

EN

post-mining sites; reclamation; soil index; forest habitat

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 26, z. 3
• Strony: 155--165
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pietrzykowski M.

autor

Pająk M.

autor

Krzaklewski W.

• Katedra Ekologii Lasu, Uniwersytet Rolniczy, Kraków,

Bibliografia

• Brożek S., 2001 - Indeks trofizmu gleb leśnych. Act. Agr.et Silv. Ser. Silv. 39, 15-33.
• Brożek S., Zwydak M., 2003 - Atlas gleb leśnych Polski. CILP, Warszawa.
• Brożek S., Zwydak M., Lasota J., 2006 - Soil properties applied in forest site classification of lowlands and uplands in Poland. Mitt. Österr. Bodenkundl. Ges., Heft 73, 87-95.
• Brożek S., 2007 - Liczbowa wycena "jakości" gleb - narzędzie w diagnozowaniu siedlisk leśnych Sylwan 2. 35-42.
• Brożek S., Zwydak M., Lasota J., 2008 - Liczbowy indeks troficznych odmian podtypów gleb bielicowych i rdzawych. Rocz. Glebozn. 59(1), 7-17.
• Burger J.A., Kelting D.L., 1999 - Using soil quality indicators to assess forest stand management. For. Ecol. Manage. 122, 155-156.
• FAO-UNESCO, 1988 - Soil Map of theWorld. Revised Legend, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Roma.
• Gilewska M., 1991 - Rekultywacja biologiczna gruntów pogórniczych na przykładzie KWB "Konin". Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, z. 211. Poznań.
• Greszta J., Skawina T., 1965 - Zasady klasyfikacji wyrobisk górnictwa piasku podsadzkowego dla celów rekultywacji. Biuletyn nr 5 Zakład Badań Naukowych GOP PAN w Zabrzu, Materiały Międzynarodowego Sympozjum Rekultywacji Terenów Poprzemysłowych, Katowice.
• Katzur J., Haubold-Rosar M., 1996 - A melioration and reforestation of sulfurous mine soils in Lusatia (Eastern Germany). Water, Air and Soil Pollution 91, 17-32.
• Klasyfikacja gleb leśnych Polski, 2000 - Warszawa.
• Knabe W., 1962 -Methods and results of strip-mine reclamation in Germany. Strip -mine Symposium held at the Ohio Agricultural Experiment Station. August 13-14, USA.
• Krzaklewski W., 1977 - Roślinność spontaniczna jako wskaźnik warunków siedliskowych oraz podstawa do zalesienia skarp zwałowiska na przykładzie Kopalni Węgla Brunatnego "Adamów".MS, praca doktorska AR w Krakowie.
• Krzaklewski W., Kowalik S., Wójcik J., 1997 - Rekultywacja utworów toksycznie kwaśnych w górnictwie węgla brunatnego. Monografia. Wydawnictwo MONOS, Kraków.
• Krzaklewski W., Wójcik J., 2004 - Wstępna ocena przydatności rekultywacyjnej utworów nadkładu odkrywki "Szczerców" w KWB "Bełchatów". Materiały sympozjum naukowego Warsztaty Górnicze z cyklu "Zagrożenia naturalne w górnictwie". Bełchatów, 2-4 czerwca, Wyd., IGSMiE PAN, Kraków, 201-205.
• Krzaklewski W., Pietrzykowski M., 2007 - Diagnoza siedlisk na terenach pogórniczych rekultywowanych dla leśnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem metody fitosocjologiczno-glebowej. Sylwan 151(1), 51-57.
• Ostrowska A., Gawliński S., Szczebiałka Z., 1991 -Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Warszawa.
• Pietrzykowski M., Krzaklewski W., 2006 - Functionality assessment of soil quality index (ITGL) and vascular plant ecological indicator for site quality diagnosis in a sand mine excavation. Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria. Acta Sci. Pol. Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 5(1), 47-56.
• Pietrzykowski M., Pająk M., 2009 - The Application of the Forest Soil Trophism Index (FSTI) for assesment of site condition variability in post-mining areas reclaimed to forestry. (In:) Bolesław Bieniek (ed.): Soil of chosen Landsacapes. Contemporary problems of management and environmental protection. Monograph (Chapter IX), University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Faculty of Environmental Management and Agriculture, Olsztyn, 153-163 (ss. 163).
• Pietrzykowski M., Pająk M., Krzaklewski W., 2009 - Ocena możliwości zastosowania liczby bonitacyjnej (LB) w diagnozie siedlisk leśnych kształtujących się na wybranych obiektach pogórniczych zrekultywowanych dla leśnictwa. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 38, 298-307.
• Puchalski T., Prusinkiewicz Z., 1975 - Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa.
• Schoenholtz S.H., Van Miegroet H., Burger J.A., 2000 - A review of chemical and physical properties as indicators of forest soil quality: challenges and opportunities. Forest Ecology and Management 138, 335-356.
• Siuta J., 1978 - Ochrona i rekultywacja gleb. PWRiL, Warszawa.
• Skawina T., 1969 - Rezultaty badań nad modelem rekultywacji terenów pogórniczych w Polsce. Zeszyty Naukowe AGH, Kraków, nr 212, Geodezja z. 12, 115-136.
• Skawina T., Trafas M., 1971 - Zakres wykorzystania i sposób interpretacji wyników badań geologicznych dla potrzeb rekultywacji. Ochrona Terenów Górniczych nr 16, 3-10.
• Strzyszcz Z., Harabin Z., 1976 - Wytyczne leśnego oraz zadrzewieniowego zagospodarowania zwałowisk towarzyszących górnictwu węgla kamiennego. Naczelny Zarząd Lasów Państwowych i Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN w Zabrzu, Warszawa.