Kapitał społeczno-kulturowy seniorów jako czynnik jakości życia w środowisku opiekuńczym

• Autorzy: Bartoszek A.

Warianty tytułu

EN

Socio-cultural capital of senior citizens as a quality of life factor in a nursing environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W tym artykule przedmiotem rozważań są problemy funkcjonowania placówek opieki nad ludźmi starymi, w kontekście ich kapitału kulturowego i cech społecznych. Autor prezentuje wybrane wyniki badań nad seniorami zamieszkującymi różne typy środowisk, prowadzone w ramach projektu Polsenior (http://polsenior.iimcb.gov.pl). Artykuł odwołuje się między innymi do wniosków z badań diagnozujących strukturę potrzeb podopiecznych placówek opiekuńczych, jakie prowadzono w Polsce od końca lat 70. XX wieku. Wśród najważniejszych problemów określających postawy społeczne i potrzeby seniorów są: dominujący bierny styl ich życia, niski poziom wykształcenia, wysokie zasoby kapitału wiążącego społecznie ("bonding social capital") z wąskim kręgiem rodzinno-towarzyskim, narastające wskaźniki życiowej samotności (jednoosobowe gospodarstwa domowe), wycofanie z aktywności społecznej i kulturalnej utrwalane przez rytualną religijność części seniorów. Wśród ludzi starszych rośnie uzależnienie ekonomiczne, funkcjonalne i psychiczne od świadczeń opiekuńczych. Bardzo mała jest natomiast gotowość zarówno seniorów, jak i ich rodzin do korzystania z zamieszkania w Domach Pomocy Społecznej (DPS). Dane pokazują że nawet bardzo dobrze wyposażone DPS są wybierane głównie z przymusu życiowego. Artykuł stawia tezy o potrzebie zindywidualizowania zasad opieki nad pensjonariuszami DPS, uwzględniania różnic ich kapitału edukacyjnego oraz aktywizowania potrzeby zewnętrznych kontaktów społecznych. Udokumentowano, że ma ona silny związek z ogólną sprawnością organizmu i poziomem wykształcenia seniora. Ciągle rośnie zapotrzebowanie na instytucje opiekuńcze dla seniorów. Dane z badań projektu "Polsenior" wskazują na ograniczony poziom zaufania społecznego wobec instytucji pomocy dla seniorów, z czego wyprowadza się wniosek o potrzebie kształtowania i promowania nowoczesnych form opieki w DPS oraz modyfikowania dotychczasowych postaw społecznych wobec domów spokojnej starości.

EN

The subject of this article's deliberation are problems with the functioning of nursing homes for old people in the context of cultural capital and social features. The author presents selected results of research on seniors living in various types of environments, conducted under the Polsenior project (http://polsenior.iimcb.gov.pl). The article refers, among other things, to the conclusions of research assessing the structure of seniors' needs in nursing homes that functioned in Poland since the end of the 1970s. Among the most important problems determining the needs and social attitudes of seniors are: the predominantly passive lifestyle, the low level of education, the high level of bonding social capital with a narrow social and family circle, the increasing rate of solitude (one-person households), the withdrawal of social and cultural activity strengthened with some seniors' ritualistic religiousness. Their economical, functional and metal dependency on welfare benefits increases. However, seniors' as well as their families' willingness to make use of the possibility to occupy social aid homes (Domy Pomocy Społecznej - DPS) is very little. Data proves that even the very well equipped DPSes are chosen mainly out of an absolute necessity. The article advances theses about the need to individualise the principles pf care of the DPS' residents, to consider the differences in their educational capital and to activate the need for outside social contact. It has been proved that there is a strong relationship between this need and a senior's general fitness as well as the level of his/her education. The demand for institutions that would take care of seniors is constantly rising. Data gathered by the Polsenior project shows the limited level of social trust for the institutions that help seniors, which leads to the conclusion that there is a need for creating and promoting modern forms of care in DPSes, as well as to modify the current social attitudes towards "old people's homes".The subject of this article's deliberation are problems with the functioning of nursing homes for old people in the context of cultural capital and social features. The author presents selected results of research on seniors living in various types of environments, conducted under the Polsenior project (http://polsenior.iimcb.gov.pl). The article refers, among other things, to the conclusions of research assessing the structure of seniors' needs in nursing homes that functioned in Poland since the end of the 1970s. Among the most important problems determining the needs and social attitudes of seniors are: the predominantly passive lifestyle, the low level of education, the high level of bonding social capital with a narrow social and family circle, the increasing rate of solitude (one-person households), the withdrawal of social and cultural activity strengthened with some seniors' ritualistic religiousness. Their economical, functional and metal dependency on welfare benefits increases. However, seniors' as well as their families' willingness to make use of the possibility to occupy social aid homes (Domy Pomocy Społecznej - DPS) is very little. Data proves that even the very well equipped DPSes are chosen mainly out of an absolute necessity. The article advances theses about the need to individualise the principles pf care of the DPS' residents, to consider the differences in their educational capital and to activate the need for outside social contact. It has been proved that there is a strong relationship between this need and a senior's general fitness as well as the level of his/her education. The demand for institutions that would take care of seniors is constantly rising. Data gathered by the Polsenior project shows the limited level of social trust for the institutions that help seniors, which leads to the conclusion that there is a need for creating and promoting modern forms of care in DPSes, as well as to modify the current social attitudes towards "old people's homes".

Słowa kluczowe

PL

osoby starsze; seniorzy; dom opieki; DPS; jakość życia; projekt PolSenior

EN

elderly people; senior citizens; DPS; quality of life; PolSenior project

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2011
• Tom: z. 50
• Strony: 5--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Bartoszek A.

• Uniwersytet Śląski, Instytut Nauk Społecznych,

Bibliografia

• 1. Bojanowska E.: Opieka nad ludźmi starszymi, [w:] Szukalski P. (red.): Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się. Wydawnictwo ISP, Warszawa 2009.
• 2. Bourdieu P.: Cultural reproduction and Social Reproduction, [in:] Karabel J., Husley A.H. (eds.): Power and Ideology in Education. Oxford University Press, New York 1977.
• 3. Bourdieu P., Passeron J-C.: Reprodukcja zarys teorii systemu nauczania. PWN, Warszawa 2006.
• 4. Czerniawska O. (red.): Style życia w starości. Wydawnictwo WSHE, Łódź 1998.
• 5. Dziadosz R., Mackiewicz M.: Próba określenia symptomów sytuacji, w których powinno dochodzić do roztoczenia opieki społeczno-medycznej, [w:] Krawczyk A. (red.): Ludzie starzy. Materiały z sesji UMCS, Lublin 1979, LSW, Warszawa 1982.
• 6. Frykowski M., Starosta P.: Kapitał społeczny i jego użytkownicy. „Przegląd Socjologiczny”, t. LVII/1, 2008.
• 7. Hanifan L.: The Rural School Community center. „Annals of the American Academy of Political and Social Science”, No. 67, 1916.
• 8. Morawiec A.: Środowisko zamieszkiwania w służbie jakości życia człowieka - seniora. Badania nad społecznością domu św. Józefa - Domu Księży Emerytów w Katowicach. Praca magisterska napisana pod kierunkiem Dr. hab. A. Bartoszka, Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk Społecznych, Katowice 2008.
• 9. Nóżka M.: Podnoszenie sprawności i aktywizowanie osób w podeszłym wieku w domach pomocy społecznej, [w:] Perek-Białas J. (red.): Aktywne starzenie. Aktywna starość. Wydawnictwo Aureus, Kraków 2008.
• 10. Oliwińska I.A.: Style życia współczesnych Polaków na przedpolu starości, [w:] Szukalski P. (red.): Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się. ISP, Warszawa 2009.
• 11. Putnam R.: Samotna gra w kręgle. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• 12. Szweda-Lewandowska Z.: Prognoza zapotrzebowania na miejsca w domach pomocy społecznej dla osób w wieku 75 lat i więcej, [w:] Kowalewski J.T., Szukalski P. (red.): Starzenie się ludności Polski. Między demografią a gerontologią społeczną. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.