Historia pomiarów temperatury powietrza w Europie do końca XVIII wieku

• Autorzy: Skrzyńska Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.32045/PG-2020-001

Warianty tytułu

EN

History of Air Temperature Measurements in Europe to the End of the 18th Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Historia pomiarów temperatury powietrza związana jest z zainteresowaniem człowieka warunkami termicznymi, a w szczególności z występowaniem skrajnych warunków termicznych, które stanowiły zagrożenie dla ludzkiej egzystencji. Jest to zagadnienie ważne z punktu widzenia zmienności klimatu, ponieważ dzięki długoletnim seriom pomiarowym możemy porównać okres współczesnego ocieplenia z innymi występującymi okresami ciepła lub zimna w Europie. Celem pracy jest przedstawienie najwcześniejszych pomiarów temperatury powietrza w Europie oraz omówienie problemów związanych z tymi pomiarami. Prekursorem w rozwoju pomiarów temperatury powietrza były Włochy, gdzie utworzono pierwszą na świecie sieć stacji meteorologicznych w 1654 r., działającą do 1667 roku. W 1781 roku powstała Mannheimska (Palatyńska) sieć meteorologiczna zorganizowana przez Palatyńskie Towarzystwo Meteorologiczne z Mannheim w Niemczech, gdzie dokonano ujednolicenia pomiarów na niektórych stacjach. Sieć działała tylko do 1792 roku. Od początku XVIII wieku rozpoczęto pomiary na wielu europejskich stacjach, jednak były nieporównywalne, ponieważ nie były wykonywane w sposób ciągły. Dopiero w XXI wieku podjęto się próby rekonstrukcji pomiarów temperatury powietrza na większości europejskich stacji. Dzięki długoletnim seriom temperatury powietrza możliwe jest poznanie przeszłych warunków klimatycznych i porównanie ich z obecnymi warunkami. Ponadto stanowią cenny dowód potwierdzający współczesne ocieplenie, a także mają istotne znaczenie z punktu widzenia oceny wielkości współczesnych zmian klimatu.

EN

The history of air temperature measurements is related to the curiosity of a man with thermal conditions, and in particular with the occurrence of extreme thermal conditions, which posed a threat to human existence. This is an issue important from the point of view of climate change, and especially of contemporary climate warming, because thanks to long-term measurement series we can just compare the period of modern warming with other occurring periods of heat or cold in Europe. The aim of the work is to present the earliest measurements of air temperature in Europe and to discuss problems related to these measurements. The precursor in the development of air temperature measurements was Italy, where the measurements were started, as well as the first in the world network of meteorological stations in 1654. The network included 11 stations in Europe, including one in Poland in Warsaw. The network operated until 1667, and the measurements were not kept. At the same time, exactly in 1659, measurements were started in central England (London, Oxford), which have survived to this day and it is the longest surviving series of measuring air temperature in Europe compiled by Manley for central England from 1659. From the beginning of the 18th century, measurements were started at many European stations. Initially, these were the first short-term measurements, but over time they became systematic measurements that have survived to this day. In most cases these series were not homogeneous, therefore they were reconstructed. It is assumed that the most unified series of air temperatures in Europe is the Praga-Klementinium series from 1775 and Krakow – the Botanical Garden from 1826, where the measurements were uninterrupted in one place. In 1781, Mannheim’s (Palatinian) meteorological network was set up by the Palatine Meteorological Society from Mannheim, Germany, under the direction of J. Hammer, where measurements were made at some stations. The network operated only until 1792. Thanks to the long series of air temperatures, it is possible to know the past climatic conditions and compare them with the current conditions.

Słowa kluczowe

PL

temperatura powietrza; rekonstrukcja; pierwsze pomiary; systematyczne pomiary; Europa

EN

air temperature; reconstruction; first measurements; systematic measurements; Europe

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2020
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 3--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 84 poz., mapa, rys., tab.

Twórcy

autor

Skrzyńska Magdalena

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Geografii i Geologii, Kraków, Polska

Bibliografia

• [1] Alexandersson H., Moberg A., 1997, Homogenization of Swedish temperature data. Part I: Homogeneity test for linear trends, International Journal of Climatology, 17 (1), 25-34, DOI: 10.1002/(SICI)1097-0088(199701)17:1<25::AID-JOC103>3.0.CO;2-J.
• [2] Auer I., Böhm R., Schöner W., 2001, Austrian long-term climate 1767-2000. Multiple instrumental climate time series from central Europe, Osterreichische Beitrage zu Meteorologie und Geophysik, 25, 147 s.
• [3] Barriendos M., Gómez B., Peña J. C., 1997, Old series of meteorological readings for Madrid and Barcelona (1780-1860). Documentary and observed characteristics, [w:] Advances in historical climatology in Spain, J. Martin-Vide (red.), Oikos-Tau, Barcelona, 157-172.
• [4] Barriendos M., Martín-Vide J., Peña J. C., Rodríguez R., 2002, Daily meteorological observations in Cadiz-San Fernando. Analysis of the documentary sources and the instrumental data content (1786-1996), Climatic Change, 53 (1-3), 151-170, DOI: 10.1023/A:1014991430122.
• [5] Biskup M. (red.), 1996, Historia Torunia. Między barokiem i oświeceniem (1660-1793), Wydawnictwo TNT, Toruń, 483 s.
• [6] Boryczka J., Stopa-Boryczka M., 2007, Okresowe wahania temperatury powietrza w Europie w XIX-XXI wieku i ich przyczyny, [w:] Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 163-173.
• [7] Brázdil R., Zafradniček P., Pišoft P., Štěpánek P., Bělínová M., Dobrovolný P., 2012, Temperature and precipitation fluctuations in the Czech Republic during the period of instrumental measurements, Theoretical and Applied Climatology, 110 (1-2), 17-34, DOI: 10.1007/s00704-012-0604-3.
• [8] Brunetti M., Maugeri M., Monti F., Nanni T., 2006, Temperature and precipitation variability in Italy in the last two centuries from homogenized instrumental time series, International Journal of Climatology, 26 (3), 345-381, DOI: 10.1002/joc.1251.
• [9] Bryś K., Bryś T., 2010, Reconstruction of the 217-year (1791-2007) Wrocław air temperature and precipitation series, Bulletin of Geography. Physical Geography Series, 3 (1), 121-171, DOI: 10.2478/bgeo-2010-0007.
• [10] Camuffo D., Bertolin C., 2012, The earliest temperature observations in the world: the Medici Network (1654-1670), Climatic Change, 111 (2), 335-363, DOI: 10.1007/s10584-011-0142-5.
• [11] Cappelen J. (red.), 2018, Denmark – DMI Historical Climate Data Collection 1768-2017, DMI Report 18-02, Danish Meteorological Institute, Kopenhaga, dostępne online https://www.dmi.dk/fileadmin/user_upload/Rapporter/TR/2018/DMIRep18-02.pdf (04.07.2019).
• [12] Chojnicki Z. (red.), 1977, Metody ilościowe i modele w geografii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 231 s.
• [13] Cocheo C., Camuffo D., 2002, Corrections of systematic errors and data homogenisation in the daily temperature Padova Series (1725-1998), Climatic Change, 53 (1-3), 77-100, DOI: 10.1023/A:1014950306015.
• [14] Cornes R. C., 2010, Early meteorological data from London and Paris: extending the North Atlantic Oscillation, PhD thesis., School of Environmental Sciences, University of East Anglia, 233 s., dostępne online https://crudata.uea.ac.uk/cru/pubs/thesis/2010-cornes/Master_withlinks.pdf (25.06.2019).
• [15] Cornes R. C., Jones P. D., Briffa K. R., Osborn T. J., 2013, Estimates of the North Atlantic Oscillation back to 1692 using a Paris – Londyn westerly index, International Journal of Climatology, 33 (1), 228-248, DOI: 10.1002/joc.3416.
• [16] Cubasch U., Kadow C., 2011, Global climate change and aspects of regional climate change in the Berlin-Brandenburg Region, Die Erde. Journal of the Geographical Society of Berlin, 142 (1-2), 3-20.
• [17] Demarée G. R., Lachaert P.-J., Verhoeve T., Thoen E., 2002, The long-term daily Central Belgium temperature series (1767-1998), and the early instrumental meteorological observations in Belgium, Climatic Change, 53 (1-3), DOI: 10.1023/A:1014931211466.
• [18] Domínguez-Castro F., Vaquero J. M., Rodrigo F. S., Farrona A. M. M., Gallego M. C., García-Herrera R., Barriendos M., Sanchez-Lorenzo A., 2014, Early Spanish meteorological records (1780-1850), International Journal of Climatology, 34 (3), 593-603, DOI: 10.1002/joc.3709.
• [19] Dunajówna M., 1960, Z dziejów toruńskiego czasopisma “Thornische Wochentliche Nachringen und Anzeigen” (1760-1772), Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Prace Wydziału Filologiczno-Filozoficznego, 9 (2), 208 s.
• [20] Gądek B., Leszkiewicz J., 2012, Impact of climate warming on the ground surface temperature in the sporadic permafrost zone of the Tatra Mountains, Poland and Slovakia, Cold Regions Science and Technology, 79-90, 75-83, DOI: 10.1016/j.coldregions.2012.03.006.
• [21] Geret S. L. (red.), 1760-1767, Thornische Wochentliche Nachrichten und Anzeigen, Toruń, dostępne online http://kpbc.umk.pl/publication/30619 (26.06.2019).
• [22] Gorczyński W., 1934, Szkic historyczny rozwoju meteorologii w Polsce od wieku XIII do roku 1919, Wiadomości Matematyczne, 37, 113-143.
• [23] Greń J., 1978, Modele i zadania statystyki matematycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 363 s.
• [24] Grunow J., 1957, Geschichte des Observatoriums Hohenpeiβenberg. [w:] Das Observatorium Hohenpeienberg 1781-1955, Berichte des Deutschen Wetterdienstes, 36 (5), Bad Kissingen.
• [25] Guijarro J. A., 2011, User’s guide to climatol,. An R contributed package for homogenization of climatological series, Report State Meteorological Agency, Balearic Islands Office Spain, http://webs.ono.com/climatol/climatol.html (last access 20 May 2019).
• [26] Hewaarachchi A. P., Li Y., Lund R., Rennie J., 2017, Homogenization of daily temperature data, Journal of Climate, 30, 985-999, DOI: 10.1175/JCLI-D-16-0139.1.
• [27] Hook R., 1667, A method for making a history of the Weather, [w:] The history of the Royal Society of London, for the improving of natural knowledge. T. Sprat (red.), Printed by Samuel Chapman, Londyn, 173-182.
• [28] Jones P. D., Bradley R. S., 1995, Climatic variations in the longest instrumental records, [w:] Climatic since A.D. 1500, R. S. Bradley, P. D. Jones (red.), Routledge, Londyn, 246-268.
• [29] Jones P. D., Lister D. H., 2002, The daily temperature record for St. Petersburg (1743-1996), Climatic Change, 53 (1-3), 253-267, DOI: 10.1023/A:1014918808741.
• [30] Jones P. D., Moberg A., 2003, Hemispheric and large-scale surface air temperature variations: an extensive revision and an update to 2001, Journal of Climate, 16, 206-223, DOI: 10.1175/1520-0442(2003)016<0206:HALSSA>2.0.CO;2.
• [31] Kaczmarek Z., 1970, Metody statystyczne w hydrologii i meteorologii, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, 312 s.
• [32] Kępa S., 2009, Historia Obserwatorium Hohenpeissenberg, Przegląd Geofizyczny, 54 (1-2), 103-109.
• [33] Klemm F., 1979, Die Entwicklung der meteorologischen Beobachtungen in Osterreich einschliesslich Bohmen und Mahren bis zum Jahr 1700, Annalen der Mateorologie, 21, 48 s.
• [34] Kłysik K., Wibig J., Fortuniak K., Kafar M., 1995, The reconstruction of the temperature record in Łódź in the period 1903-1990, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica, 3, 129-134.
• [35] Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, Meteorologia, klimatologia: pomiary, obserwacje, zastosowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 204 s.
• [36] Kozakiewicz P., Matejak M., 2013, Klimat a drewno zabytkowe. Dawna i współczesna wiedza o drewnie, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa, 292 s.
• [37] Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., 1996, Atlas Warszawy. Zeszyt 4: Środowisko fizyczno-geograficzne – niektóre zagadnienia, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, 84 s.
• [38] Kożuchowski K. (red.), 1990, Materiały do poznania historii klimatu w okresie obserwacji instrumentalnych, Uniwersytet Łódzki, Łódź, 452 s.
• [39] Lamb H. H., 1977, Climate, present, past and future. Volume 2: Climatic history and the future, Methuen, Londyn, 835 s.
• [40] Landsberg H. E., 1981, Interpretation of a manuscript weather record from St. Petersburg (now Leningrad), 1725-1732, Technical Note BN, 969, 26 s.
• [41] Landsberg H. E., 1983, The early Wroclaw (Breslau) temperature observations 1710-1721, Technical Note BN, 1003, 16 s.
• [42] Leopoldo, 1666, Saggi di naturali esperienze fatte nell’Accademia del cimento sotto la protezione del serenissimo principe Leopoldo di Toscana e descritte dal segretario di essa accademia, In Firenze, dostępne online https://archive.org/details/Saggidinaturali00Acca (26.06.2019).
• [43] Limanówka D., 2001, Rekonstrukcja warunków klimatycznych Krakowa w pierwszej połowie XVI wieku, Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, 33, 176 s.
• [44] Littrow C., 1861, Meteorologische Beobachtungen an der Wiener Sternwarte von 1775 bis 1855, Erster Band, Wiedeń, 314 s., dostępne online https://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10134181_00001.html (25.06.2019).
• [45] Lizuma L., 2000, An analysis of a long-term meteorological data series in Riga, Folia Geographica VIII. Living with Diversity in Latvia, Societas Geographica Latviensis, Ryga, 53-60.
• [46] Lorenc H., 2000, Studia nad 220-letnią (1779-1998) serią temperatury powietrza w Warszawie oraz ocena jej wiekowych tendencji, Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, 31, 104 s.
• [47] Luterbacher J., Dietrich D., Xoplaki E., Grosjean M., Wanner H., 2004, European seasonal and annual temperature variability, trends and extremes since 1500, Science, 303 (5663), 1499-1503, DOI: 10.1126/science.1093877.
• [48] Maciążek A., 2005, Pomiary temperatury w meteorologii i hydrologii, Gazeta Obserwatora IMGW 6, 13-19.
• [49] Marciniak K., 1990, Zarys historii obserwacji meteorologicznych, [w:] Materiały do poznania historii klimatu w okresie obserwacji instrumentalnych, K. Kożuchowski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 8-31.
• [50] Maugeri M., Buffoni L., Delmonte B., Fassina A., 2002, Daily Milan temperature and pressure series (1763-1998): Completing and homogenising the data, Climatic Change, 53 (1-3), 119-149, DOI: 10.1023/A:1014923027396.
• [51] McIntyre S., McKitrick R., 2003, Corrections to the Mann et. al. (1998) proxy data base and northern hemispheric average temperature series, Energy and Environment, 14 (6), 751-771, DOI: 10.1260/095830503322793632.
• [52] Michalski L., Eckersdorf K., 1986, Pomiary temperatury, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 490 s.
• [53] Michalski L., Kucharski J., 2004, 400 lat pomiarów temperatury, pierwszy termometr – Galileusz, 1602 r., Pomiary Automatyka Kontrola, 50 (4), 29-31.
• [54] Middleton W. E. K., 1966, A history of the thermometer and its use in meteorology, John Hopkins Press, Baltimore, 249 s.
• [55] Mietelski J., 1997, Stacje meteorologiczne w obserwatoriach astronomicznych, [w:] Wahania klimatu w Krakowie (1792-1995). Wielowiekowe zmiany klimatu na podstawie krakowskiej serii meteorologicznej (1792-1995) ze szczególnym uwzględnieniem schyłku glacjału, J. Trepińska (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 16-33.
• [56] Miętus M., Wielbińska D., Owczarek M., 1994, Historia obserwacji meteorologicznych na niektórych stacjach polskiego wybrzeża, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 17 (4), 149-162.
• [57] Moberg A., 1998, Meteorological observations in Sweden made before A.D. 1860, Paläoklimaforschung/Palaeoclimate Research, 23, 99-119.
• [58] Neves G. Z. F., Gallardo N. P., Vecchia F. AS., 2017, A short critical history on the development of meteorology and climatology, Climate, 5 (1), 23, DOI: 10.3390/cli5010023.
• [59] Nordli P. Ø., 2004, Spring and summer temperatures in Trondelag 1701-2003, met.no report no. 05/2004, dostępne online file:///C:/Users/rstepnowski/Desktop/MET-report-05-2004.pdf (26.06.2019).
• [60] Parczewski W., 1948, Zarys historii meteorologii w Polsce (od X do XIX wieku), Przegląd Meteorologiczny, Hydrologiczny, 2-4, 62-77.
• [61] Parker D. E., Legg T. P., Folland C. K., 1992, A new daily central England temperature series, 1772-1991, International Journal of Climatology, 12 (4), 317-342, DOI: 10.1002/joc.3370120402.
• [62] Pelz J., 1997, Die Berliner Jahres mittel temperaturen von 1701 bis 1936, Beilage zur Berliner Wetterkarte 20/97.
• [63] Pospieszyńska A., Przybylak R., 2010, Temperatura powietrza w Toruniu w okresie 1760-1764, [w:] Klimat Polski na tle klimatu Europy. Warunki termiczne i opadowe, E. Bednorz (red.), Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, 53-66.
• [64] Pruchnicki J., 1987, Metody opracowań klimatologicznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 203 s.
• [65] Przybylak R., Pospieszyńska A., Nowakowski M., 2010, Temperatura powietrza w Żaganiu w okresie 1781-1792, [w:] Klimat Polski na tle klimatu Europy. Warunki termiczne i opadowe, E. Bednorz (red.), Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, 67-78.
• [66] Radová M., Kyselý J., 2009, Temporal instability of temperature singularities in a long-term series at Prague-Klementinum, Theoretical and Applied Climatology, 95 (3-4), 235-243, DOI: 10.1007/s00704-008-0002-z.
• [67] Rojecki A., 1956, O najdawniejszych obserwacjach meteorologicznych na ziemiach polskich, Przegląd Geofizyczny, 1 (3-4), 253-257.
• [68] Schmidli J., Schmutz C., Frei C., Wanner H., Schär C., 2002, Mesoscale precipitation variability in the region of the European Alps during the 20th century, International Journal of Climatology, 22 (9), 1049-1074, DOI: 10.1002/joc.769.
• [69] Schönwiese C. D., Rapp J., 1994, Climate trend atlas of Europe, based on observations 1891-1990, Kluwert Academic Publishers, 228 s.
• [70] Squintu A. A., Schrier G., Brugnara Y., Klein Tank A., 2019, Homogenization of daily temperature series in the European Climate Assessment & Dataset, International Journal of Climatology, 39 (3), 1243-1261, DOI: 10.1002/joc.5874.
• [71] Staszewski J., 1966, Historia nauki o Ziemi w zarysie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 405 s.
• [72] Śniadecki J., 1857a, Dzieła Jana Śniadeckiego. Tom 6: Jeografia czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi. Część 1, Wydanie Nowe Michała Balińskiego, Nakładem A. E. Glücksberga, 277 s.
• [73] Śniadecki J., 1857b, Dzieła Jana Śniadeckiego. Tom 7: Jeografia czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi. Część 2, Wydanie Nowe Michała Balińskiego, Nakładem A. E. Glücksberga, 264 s.
• [74] Szentimrey T., 2008, Multiple analysis of series for homogenization, MASH v3.02, Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, dostępne online http://www.dmcsee.org/uploads/file/331_2_mashmanual.pdf (04.07.2019).
• [75] Tarand A., Nordli P. Ø., 2001, The Tallinn temperature series reconstructed back half a millennium by use of proxy data, Climatic Change, 48 (1), 189-199, DOI: 10.1023/A:1005673628980.
• [76] Tidblom A. V., 1876, Einige Resultate aus den Meteorologischen Beobachtungen: angestellt auf der Sternwarte zu Lund in den Jahren 1741-1870, Lund’s Universitets Arsskrift, 12, 77 s.
• [77] Trepińska J., 1997, Szczegółowa instrukcja do wykonywania obserwacji meteorologicznych Jana Śniadeckiego, [w:] Wahania klimatu w Krakowie (1792-1995). Wielowiekowe zmiany klimatu na podstawie krakowskiej serii meteorologicznej (1792-1995) ze szczególnym uwzględnieniem schyłku glacjału, J. Trepińska (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 45-50.
• [78] Trepińska J. (red.), 1997, Wahania klimatu w Krakowie (1792-1995). Wielowiekowe zmiany klimatu na podstawie krakowskiej serii meteorologicznej (1792-1995) ze szczególnym uwzględnieniem schyłku glacjału, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 205 s.
• [79] Trepińska J., Ptak D., 2006, Dziewiętnastowieczne obserwacje meteorologiczne w Krakowie i ich znaczenie w badaniach współczesnych zmian klimatu [w:] Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego, J. Trepińska, Z. Olecki (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 101-115.
• [80] Ustrnul Z., 1997, Uzupełnienie i weryfikacja danych krakowskiej serii pomiarowej za lata 1792-1825, [w:] Wahania klimatu w Krakowie (1792-1995). Wielowiekowe zmiany klimatu na podstawie krakowskiej serii meteorologicznej (1792-1995) ze szczególnym uwzględnieniem schyłku glacjału, J. Trepińska (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 79-88.
• [81] Van den Dool H. M., Krijnen H. J., Schuurmans C. J. E, 1978, Average winter temperatures at The Bilt (The Netherlands): 1634-1977, Climate Change, 1 (4), 319-330, DOI: 10.1007/BF00135153.
• [82] Wege K., 1996, Zur Historie des Meteorologischen Observatoriums Hohenpeiβenberg. Promet – Meteorologische Fortbildung, 25 (4), 90-98.
• [83] Wege K., Winkler P., 2005, Societas Meteorologica Palatina (1780-1795) and the very first beginnings of Hohenpeiβenberg Observatory (1781-today), [w:] From Beaufort to Bjerknes and beyond: critical perspectives on observing, analysing and predicting weather and climate, S. Emeis, C. Lüdecke (red.), Erv Dr. Erwin Rauner Verlag, Augsburg, 45-54.
• [84] Woodworth P. L., 2006, The meteorological data of William Hutchinson and a Liverpool air pressure times series spanning 1768-1999, International Journal of Climatology, 26 (12), 1713-1726, DOI: 10.1002/joc.1335.