Ocena narażenia zawodowego na frakcję respirabilną krzemionki krystalicznej powstającą w trakcie pracy

• Autorzy: Pośniak Małgorzata , Dobrzyńska Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.54215/BP.2022.01.12.Posniak

Warianty tytułu

EN

Assessment of occupational exposure to the respirable fraction of crystalline silica produced in technological processes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wśród form krystalicznej krzemionki (minerałów zbudowanych z ditlenku krzemu), które najpowszechniej występują w środowisku naturalnym i w środowisku pracy, są kwarc i krystobalit. Są one wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu, m.in. w branży ceramicznej, szklarskiej czy budowlanej, i stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia pracowników. Frakcja respirabilna krzemionki krystalicznej (FRKK), która przedostaje się do obszaru wymiany gazowej płuc, wywołuje przewlekłe reakcje zapalne, następnie zmiany zwłóknieniowe tkanki płucnej i w efekcie pylicę krzemową, często prowadzącą do raka płuc. Zarówno pracodawcy, jak i osoby zarządzające bhp, mają duże trudności z interpretacją oraz stosowaniem przepisów prawnych dotyczących pomiarów stężeń FRKK (w celu oceny narażenia zawodowego) i klasyfikacji prac w narażeniu na respirabilny pył powstający w trakcie procesów technologicznych. Informacje przedstawione w artykule powinny pomóc w rozwiązywaniu tych problemów.

EN

Among the forms of crystalline silica (silicon dioxide minerals) that are most common in the natural and work environments are quartz and cristobalite. They are used in various industries, including in the ceramics, glass and construction industries and pose a serious health risk to workers. The respirable of crystalline silica (RCS), which penetrates into the gas exchange area of the lungs causes chronic inflammatory reactions, followed by fibrotic changes in the lung tissue and, as a result, silicosis pneumoconiosis, often leading to lung cancer. Both employers and health and safety managers have great difficulties with the interpretation and application of legal provisions concerning the measurement of RCS concentrations (for the purpose of occupational exposure assessment) and the classification of work involving exposure to respirable dust generated during technological processes. The information in this article should help you resolve these issues.

Słowa kluczowe

PL

krzemionka krystaliczna; frakcja respirabilna; czynnik rakotwórczy; pylica krzemowa; narażenie zawodowe

EN

crystalline silica; respirable fraction; carcinogen; silicosis; occupational exposure

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 1
• Strony: 13--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pośniak Małgorzata

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000-0003-1175-2024

autor

Dobrzyńska Elżbieta

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000-0003-1595-9663

Bibliografia

• [1] Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 1286 z późn. zm.).
• [2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2398 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniająca dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (Dz.Urz. L 345 z 27.12.2017 r., s. 87).
• [3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/130 z dnia 16 stycznia 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (Dz.Urz. L 30 z 31.01.2019 r., s. 112).
• [4] MACIEJEWSKA, A. Krzemionka krystaliczna: kwarc i krystobalit - frakcja respirabilna. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy. 2014, 4(82): 67-128.
• [5] IARC. Silica, some silicates, coal dust and para-aramid fibrils. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans, No. 68. Lyon, IARC 1997. https://publications.iarc.fr/86.
• [6] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (CLP), zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.Urz. WE L 353 z 31.12.2008 r., s. 1-1355, z późn. zm.).
• [7] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1117, zm. z 2020 r., poz. 197).
• [8] NEPSI. Podręcznik dobrych praktyk dotyczący ochrony zdrowia pracowników poprzez prawidłowe obchodzenie się i użytkowanie krzemionki krystalicznej i produktów, które je zawierają. NEPSI 2006. https://www.nepsi.eu/sites/nepsi.eu/files/content/editor/good-practice-guide/good_practice_guide_-_polish_good_practice_guide_-_additional_task_sheets_251006_modified_august_2016.pdf.pdf.
• [9] NIEPSUJ, A., CZERCZAK, S., KONIECZKO, K. Substancje chemiczne i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy w Polsce w latach 2013-2017. Medycyna Pracy. 2020, 71(2): 187-203.
• [10] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 33, poz. 166 z późn. zm.).
• [11] Zalecenia dla pracodawców i służb kontrolnych dotyczące prowadzenia wymaganych prawnie rejestrów czynników rakotwórczych lub mutagennych i narażonych na nie pracowników na poziomie zakładów pracy. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020, http://www.imp.lodz.pl/upload/rejestry/2020/zalecenia20203.pdf.
• [12] Komunikat nr XII Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P45800220161531745318216&wydarzenia_wydarzenie_id=1043

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).