Motywy kosmologiczne i animalistyczne w architekturze norweskich Saamów

• Autorzy: Cisek E.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc170301

Warianty tytułu

EN

Cosmological and animalistic motifs in architecture of the Norwegian Saami people

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono charakterystyczne cechy współczesnej architektury Saamów – rdzennej ludności zamieszkującej północne regiony Norwegii (głównie Finnmark). Są to kosmologiczne i animalistyczne motywy wynikające z tradycyjnej kultury tego ludu i jego ścisłego związku z naturą. Wykazano, że kluczową inspiracją dla nowo projektowanych obiektów stał się sposób organizacji i użytkowania terenu, z którym społeczność się mentalnie identyfikowała, i związane z nią dwie tradycyjne konstrukcje: spiczasto zwieńczony namiot lavvo i budowana na podobieństwo zielonego pagórka turf hut. Ścisły związek z tradycją oraz terenem i naturą, wynikający bezpośrednio z pierwotnej religii, widoczny jest w horyzontalnie uwarunkowanych założeniach, ich kolorystyce oraz detalach będących artystyczną stylizacją powszechnie występujących w Finnmarku zwierząt.

EN

Characteristic features of contemporary architecture of the Saami people, who live in the northern areas of Norway (mainly Finnmark), have been presented in the article. There are cosmological and animalistic motifs resulting from the traditional culture of this people and their close relationship with nature. A key inspiration for the newly designed objects was the way of organizing and using the area with which the community identified mentally. Two traditional structures were connected with this, namely a pointed tent called lavvo and turf hut which was built similarly to a green hill. A close connection with tradition and the area and nature resulting from the original religion is visible in horizontally conditioned layouts, their colouring as well as in details which are artistically styled in the image of common Finnmark animals.

Słowa kluczowe

PL

architektura norweskich Saamów; lavvo; turf hut; natura

EN

architecture of Norwegian Saami people; lavvo; turf hut; nature

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 3 (51)
• Strony: 3--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys.

Twórcy

autor

Cisek E.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology

Bibliografia

• [1] Gaup A., Gdy wyciągnąłem po nie rękę, [w:] M. Sibińska (red.), Niewidzialni. Antologia opowiadań norweskich, TRIO, Warszawa 2005, 45–49.
• [2] http://www.norwegofil.pl/ludzie-i-tradycje/saamowie-czy-laponczycy [accessed: 17.10.2016].
• [3] Wiśniewska I., Hen. Na północy Norwegii, Czarne, Wołowiec 2016.
• [4] Wallerius I., Saamowie – lud z czterech krajów, [w:] B. Rudnicki (red.), Norwegia, Astra, Warszawa 2007, 87–91.
• [5] Ernst M., Ømulv V., Lapp life and Customs: A Survey, tłum. K. McFarlane, Oxford University Press, London 1962.
• [6] Ernst M., People of Eight Seasons, Crescent Books, New York 1963.
• [7] Muus N., Building a Lavvu, „Bulletin of Primitive Technology”1997, No. 14, 21–22.
• [8] Hage I., Freda anlegg i Nord – Norge, Årbok for Foreningen till norske Fortidsminnesmerkers Bevaring, Tromsø 1989.
• [9] Eggen N.H., Fjellkirke i Lappoluobbal, „Byggekunst” 1988, Nr 8,561–567.
• [10] Bjerk A., Bjørge E., Samelandssenteret,„Byggekunst” 1990, Nr 8, 449–451.
• [11] Helsing A.l., Motety Teater, „Byggekunst” 2000, Nr 8, 22–23.
• [12] Borgen K., Lorentzem B., Karasjok hotell med Storgammen, „Byggekunst”1990, Nr 7, 390–391.
• [13] Borgen K., Lorentzem B., Guovdageainnu Gilisllju, „Byggekunst”1990, Nr 7, 392–397.
• [14] Borgen K., Lorentzem B., Lappoluobual barneskole, „Byggekunst” 1977, Nr 5, 158–160.
• [15] Jessen M.E., Jessen V.C., Samiske samlinger, Karasjok, „Byggekunst”1972, Nr 2, 48–49.