Struktura i stopień lodowego wypełnienia koryta dolnej Wisły w latach 1995-2014

Pawłowski, B.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Struktura i stopień lodowego wypełnienia koryta dolnej Wisły w latach 1995-2014

Autorzy

Pawłowski B.

Identyfikatory

Warianty tytułu

Structure and degree of the lower Vistula riverbed ice filling in the years 1995-2014

Języki publikacji

Abstrakty

20 years have passed since the team of the then Nicolaus Copernicus University Department of Hydrology and Water Management in Torun started research on the lower Vistula icing. During this time, nearly 90 cross-sections of the lower Vistula were probed on the length of over 370 km. Their main goal was to determine the level of the riverbed filling with ice, as well as its structure and the related jam risk. Depending on the icing course during the winter and depending on the analyzed section, the fill level ranged between 10% and over 80%. The article discusses the variability of this parameter in different river sections, characterizes the associated fill structure and the thickness of the ice cover. It also describes selected, most dangerous jam situations and conditions that led to their occurrence.

Minęło 20 lat od momentu podjęcia przez zespół ówczesnego Zakładu Hydrologii i Gospodarki Wodnej UMK w Toruniu badań zlodzenia dolnej Wisły. W tym czasie wykonano sondowania w prawie 90 przekrojach poprzecznych koryta dolnej Wisły na odcinku rzeki o długości ponad 370 km. Ich głównym celem było określenie stopnia wypełnienia koryta rzeki lodem, a także jego struktury i związanego z tym zagrożenia piętrzeniem zatorowym. W zależności od przebiegu zlodzenia w czasie zimy oraz analizowanego odcinka wypełnienie to wahało się od ok. 10 do ponad 80%. W artykule omówiono zmienność wartości tego parametru na poszczególnych odcinkach rzeki, scharakteryzowano związaną z nim strukturę wypełnienia oraz grubość pokrywy lodowej. Omówiono wybrane, najgroźniejsze sytuacje zatorowe oraz uwarunkowania towarzyszące ich powstaniu.

Słowa kluczowe

lower Vistula ice blockage filling degree water damming dangers icing

dolna Wisła zator lodowy stopień wypełnienia piętrzenie wody stopień zagrożenia zlodzenie Wisły

Wydawca

Wydawnictwo SIGMA-NOT

Czasopismo

Gospodarka Wodna

Rocznik

2016

Tom

Nr 11

Strony

377--383

Opis fizyczny

Bibliogr. 30 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Pawłowski B.

Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Katedra Hydrologii i Gospodarki Wodnej

Bibliografia

1. Beltaos S., T.D. Prowse, 2001, Climate impacts on extreme ice-jam events in Canadian rivers, Hydrological Sciences Journal, 46: 157-181. DOI: 10.1080/02626660109492807.
2. Beltaos S., T.D. Prowse, T. Carter, 2006, Ice regime of the lower Peace River and ice-jam flooding of the Peace-Athabasca Delta, Hydrological Processes, 20: 4009-4029. DOI: 10.1002/hyp.6417.
3. Beltaos S., 2009, Developing winter flow rating relationships using slope-area hydraulics, Committee on River Ice Processes and the Environment, 15th Workshop on River Ice, St. John’s, Newfoundland and Labrador: 186-198.
4. Beltaos S., P. Boyle, K. Hryciw, 2007, 2005-06 ice-jam flooding, Kaministiquia River near Fort William Historical Park, Committee on River Ice Processes and the Environment, 14nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Quebec, Canada: 20-50.
5. Caissie D., S.M. Komadina-Douthwright, R.A. Cunjak, B. Burrell, 1997, Ice condition in the Southwest Miramichi River and its possible influence on winter movement of post-spawned Atlantic salmon, Committee on River Ice Processes and the Environment, 9nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Fredericton, New Brunswick: 371-390.
6. Calkins D.J., 1984, Numerical simulation of freeze-up on the Ottauquechee River, Committee on River Ice Processes and the Environment, 3nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Fredericton, New Brunswick: 247-277.
7. Cunjak R.A., D. Caissie, 1993, Frazil Ice Accumulation in a Large Salmon Pool in the Miramichi River, New Brunswick: Ecological Implications for Overwintering Fishes, 7nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Saskatoon, Saskatchewan: 279-294.
8. Gołek J., 1964, Zlodzenie rzek polskich, Prace PIHM, z. 64, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, s. 74.
9. Grześ M., 1991, Zatory i powodzie zatorowe na dolnej Wiśle. Mechanizmy i warunki, IGiPZ PAN, Warszawa, ss. 184.
10. Grześ M., B. Pawłowski, 2005, Monitoring zatorów na dolnej Wiśle, [w:] A. Kostrzewski, R. Kolander, Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego - Funkcjonowanie geoekosystemów Polski w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej antropopresji, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań 2005, s. 465-474.
11. Grześ M., B. Pawłowski, 2006, Metody identyfikacji zatorowych odcinków rzek [w:] Idee i praktyczny uniwersalizm geografii - Geografia Fizyczna, Dokumentacja Geograficzna nr 32, s. 94-98.
12. Grześ M., B. Pawłowski, 2012, Hydromorfologiczne uwarunkowania lodołamania na Wiśle od Stopnia Wodnego we Włocławku do ujścia, z uwzględnieniem sezonu zimowego 2011/2012, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, s. 96.
13. http://www.tutiempo.net.
14. MacNider Taylor S., T. Buffin-Bélanger, D. Arseneault, B. Hétu, 2009, On the use of dendrochronology to analyze ice jam occurrences at a fluvial transition on the Quelle River, Quebec, Committee on River Ice Processes and the Environment, 15th Workshop on River Ice, St. John's, Newfoundland and Labrador: 284-299.
15. Majewski W. (red.), 1985, Powódź zatorowa na Wiśle w rejonie zbiornika „Włocławek” w zimie 1982 r., Wydawnictwa Geologiczne.
16. Ouellet C., D. Saint-Laurent, F. Normand, 2012, Flood events and flood risk assessment in relation to climate and land-use changes: Saint-François River, southern Québec, Canada. Hydrological Sciences Journal, 57:2: 313-325. DOI: 10.1080/02626667.2011.645475.
17. Pawłowski B., 2008, Zmienność geometrii koryta dolnej Wisły w okresie zlodzenia rzeki, Gosp. Wodn. nr 7/2008, s. 276-280.
18. Pawłowski B., 2011, Lodowe wypełnienie koryta dolnej Wisły zimą 2010, Gosp. Wodn. nr 4/2011, s. 149-153.
19. Pawłowski B., I. Sobota, 2012, Zlodzenie dolnej Wisły powyżej zapory we Włocławku zimą 2011 r., Gosp. Wodn. nr 2/2012, s. 74-77.
20. Pawłowski B., 2012, Uwarunkowania i przebieg zlodzenia dolnej Wisły zimą 2012 r., Gosp. Wodn. nr 10/2012, s. 414-418.
21. Pawłowski B., 2013, Wykorzystanie zwiadu lotniczego na potrzeby ochrony przed powodziami zatorowymi w dolinie dolnej Wisły, Gosp. Wodn. nr 9/2013, s. 345-350.
22. Pawłowski B., M. Gorączko, 2014, Z badań nad znakami powodziowymi w Dolinie Wisły, Gosp. Wodn. 2/2014, s. 57-63.
23. Pawłowski B., H. Łoś, K. Osińska-Skotak, 2015, Próba klasyfikacji typów pokrywy lodowej na dolnej Wiśle na podstawie satelitarnych zobrazowań radarowych pod kątem oceny lodowego wypełnienia koryta, [w:] Absalon D., Matysik M., Ruman M (red.), Nowoczesne metody i rozwiązania w hydrologii, Sosnowiec, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział Katowicki, s. 313-324.
24. Przybylak R., R. Maszewski, A. Pospieszyńska, 2012, The influence of atmospheric circulation on extreme values on air temperature in the Bydgosko-Toruński Region in the period 1881-2005, Role of the circulation of the atmosphere in the forming of the climate, Silesian University: 217-236.
25. Sui J., B.W. Karney, Z. Sun, D. Wang, 2002, Field Investigation of Frazil Jam Evolution: A Case Study, Journal of Hydraulic Engineering 128(8): 781-787. DOF10.1061 /(ASCE)0733-9429(2002)128:8(781).
26. Sun Z.C., H.T. Shen, 1988, Field Investigation of Frazil Ice Jam in Yellow River. Committee on River Ice Processes and the Environment, 5nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Winnipeg, Manitoba: 157-175.
27. Strzyżewski T., B. Pawłowski, 2014, Identyfikacja i typologia zatorowych odcinków Wisły na podstawie zmienności morfometrycznych parametrów koryta. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Vol. 15, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, s. 51-58.
28. Śliwiński W., 1975, Zagrożenie zatorowe na Wiśle powyżej zbiornika Włocławek, Informator Projektanta CBSiPBW Hydroprojekt we Włocławku, nr 3, s. 1-5.
29. Wang J., J. Sui, H. Zhang, P. Chen, F. Hirshfield, 2012, Mechanisms of ice accumulation in a river bend - an experimental study, International Journal of Sediment Research, 27: 521-537.
30. Zufelt J., D. Calkins, 1985, Survey of Ice Problem Areas in Navigable Waterways, CRREL Special Report 85-2, U.S. Army Cold Regions Research and Engineering Laboratory, Hanover, New Hampshire: 32.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-2fe30744-c352-4f08-8b12-859845f76f7d