Spatial development of selected villages in the eastern part of the macro-region of the Silesian-Lusatian Lowland

• Autorzy: Witkiewicz A.

Identyfikatory

DOI

10.30825/5.ak.116.2017.56.3

Warianty tytułu

PL

Rozwój przestrzenny wybranych wsi wschodniej części makroregionu Niziny Śląsko-Łużyckiej

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Western territories lying within the borders of Poland have been characterized for several dozen years by specific landscape forms, which mainly consist of rural areas. After the war, these areas began to be inhabited by new settlers for whom the landscape and buildings hitherto existing there were foreign. Research into rural areas allows us to learn about the past phenomena occurring there and anticipate future ones. What’s more, they give one the opportunity to capture cultural phenomena, which are factors creating the elements of the material heritage. This work analyzes changes in the types of development in selected villages of the eastern part of the mesoregion of the Silesian-Lusatian Lowland. Selected units make up part of the core area of Silesia and are characterized by a similar location and history. In addition, you one can distinguish three building systems that create them: single-road compact, singleroad loose and multi-road one. As a result of development, their spatial layout has changed in a variety of ways, however, it can be stated that the existing systems in more than half of the surveyed villages have not changed significantly. Built-up areas are expanding, thus replacing rural farmsteads. New settlements often build up on older tissue or are located off the beaten track creating separate housing estates.

PL

Ziemie Zachodnie leżące w granicach Polski dopiero od kilkudziesięciu lat charakteryzują się specyficznymi formami krajobrazu, na które składają się przede wszystkim obszary wiejskie. Po zakończeniu wojny obszary te zaczęli zamieszkiwać nowi osadnicy, dla których zastany krajobraz oraz zabudowa były obce. Badania nad przestrzenią wsi pozwalają na poznanie przeszłych zjawisk i przewidywanie przyszłych. Co więcej, dają możliwość uchwycenia zjawisk kulturowych, które są czynnikiem tworzącym elementy materialnego dziedzictwa. W pracy przeanalizowane zostały zmiany w typach zabudowy wybranych wsi wschodniej części mezoregionu Niziny Śląsko-Łużyckiej. Wybrane jednostki składają się na część rdzennego obszaru Śląska i charakteryzują podobnym położeniem oraz historią. Poza tym można wydzielić trzy układy zabudowy, które je tworzą: jednodrożny zwarty, jednodrożny luźny oraz wielodrożny. W wyniku rozwoju w różnorodny sposób zmienił się ich układ przestrzenny, jednak można stwierdzić, że dotychczasowe układy w ponad połowie badanych wsi nie zmieniły się znacznie. Obszary zabudowane powiększają swój zasięg, wypierając tym samym zagrody wiejskie. Nowe osiedla często nawarstwiają się na starszą tkankę lub są lokalizowane na uboczu, tworząc odrębne osiedla.

Słowa kluczowe

EN

village spatial development; Lower Silesian village; landscape distinguishing mark; spatial systems

PL

rozwój przestrzenny wsi; wieś dolnośląska; wyróżnik krajobrazu; układ przestrzenny

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
• Czasopismo: Architektura Krajobrazu
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 3
• Strony: 86--97
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Witkiewicz A.

• Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• 1. Golachowski S., 1969. Studia nad miastami i wsiami śląskimi. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Opole.
• 2. Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 3. Niedźwiecka-Filipiak I., 2009. Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
• 4. Orzechowski K., Przybytek D., Ptak M., 2008. Dolny Śląsk. Podziały terytorialne od X do XX wieku. Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław.
• 5. Rybicka E., 2014. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Univesitatis, Kraków.
• 6. Stelmach M., Malina R., Tkocz J., Żukowski B., 1990. Obszary wiejskie i grunty rolnicze w Polsce. Instytut planowania i urządzania terenów wiejskich. Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu.
• 7. Szulc H., 1995. Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce. Prace geograficzne nr 163. Wydawnictwo Continuo, Wrocław.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).