Wykorzystanie danych teledetekcyjnych i technologii GIS w audycie krajobrazowym na przykładzie gminy Zwoleń

• Autorzy: Mazur Karolina , Pluto-Kossakowska Joanna

Warianty tytułu

EN

Use of remote sensing data and GIS technology in a landscape audit on the example of the Zwoleń commune

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzone badania miały na celu opracowanie bazy danych jednostek krajobrazowych na potrzeby audytu krajobrazowego z wykorzystaniem technologii GIS i danych teledetekcyjnych. W artykule opisano podstawowe informacje i uregulowania prawne dotyczące audytu krajobrazowego w Polsce, jako punkt wyjścia do założeń i przeprowadzenia części doświadczalnej. Zastosowanie technologii GIS w audycie krajobrazowym nie jest już zagadnieniem nowym, ale wraz z opisanymi przykładami delimitacji regionów fizycznogeograficznych i wykorzystania w nich danych przestrzennych posłużyła również w tym eksperymencie do identyfikacji krajobrazów. W opracowaniu mapy jednostek krajobrazowych wykorzystano model zrealizowany w oprogramowaniu ArcGIS i zaimplementowany w aplikacji Model Builder. Zaprojektowany model automatycznie tworzy wstępne granice jednostek z wykorzystaniem odpowiednio dobranych narzędzi analiz przestrzennych. Proces automatyzacji nie mógł jednak całkowicie zastąpić pracy specjalisty, dlatego pewne etapy pracy wykonano manualnie. Weryfikacja w oparciu o zdjęcia satelitarne i lotnicze pozwoliła opracować ostateczną postać jednostek krajobrazowych. Sam model skutecznie ułatwił zaprojektowanie wstępnej wersji wydzieleń oraz skrócił czas pracy manualnej. Opracowana mapa zawiera 30 jednostek krajobrazowych na poziomie mikroregionów na obszarze testowym – gminy Zwoleń. Technologia GIS wraz z odpowiednio dobranymi zbiorami danych przestrzennych pozwala na określenie jednostek krajobrazowych potrzebnych do opracowania audytu krajobrazowego. Aby to było możliwe, przede wszystkim należy właściwie analizować i przetworzyć dostępne zbiory danych przestrzennych oraz wykorzystać specjalistyczną wiedzę do weryfikacji. Opracowany model może być wykorzystany w innych regionach Polski w gminach o podobnym charakterze.

EN

The purpose of this study was to develop a database of landscape units for the needs of landscape auditing using GIS technology and remote sensing data. It describes basic information and legal regulations regarding landscape auditing in Poland. The use of GIS in landscape audit was presented together with examples of methodology of delimitation of physio-geographic regions and the use of spatial data. Methodology of using topographical databases and satellite images for identifying and assessing landscapes was also described. In developing the map of landscape units, a model implemented in ArcGIS software and Model Builder application was used. The designed model automatically creates initial unit limits using appropriately selected tools and GIS algorithms. The automation process, however, could not completely replace the work of a specialist, so certain stages of work were carried out manually. The verification based on satellite and aerial images allowed analysis and assessment of landscape units. The model itself effectively facilitated the design of the initial map as a sketch and shortened the amount of manual work. The developed map contains 30 landscape units at the level of micro-regions in the test area - Zwoleń commune. GIS technology allows to determine the landscape units needed to develop a landscape audit. To make this possible, it is necessary to properly analyze and process the available spatial data sets using GIS technology and to use specialist knowledge for verification. The developed model can be used in other regions of Poland, in communities with similar landscape typology.

Słowa kluczowe

PL

audyt krajobrazowy; jednostka krajobrazowa; typologia krajobrazu; ArcGIS; Model Builder; teledetekcja

EN

landscape audit; landscape unit; landscape typology; ArcGIS; Model Builder; remote sensing

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne, Oddział Teledetekcji i Geoinformatyki
• Czasopismo: Teledetekcja Środowiska
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 61
• Strony: 5--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Mazur Karolina

• Suntech S.A. ul. Puławska 107 02-595 Warszawa

autor

Pluto-Kossakowska Joanna

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii Zakład Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej Pl. Politechniki 1 00-661 Warszawa

Bibliografia

• Chmielewski T.J., 2013, Wskaźniki i standardy jakości krajobrazu.
• Jones H.G., Vaughan R.A., 2010, Remote sensing of vegetation, Principles, techniques and applications, Oxford University Press, Oxford.
• Kiełsznia M., 2013, Identyfikacja i waloryzacja krajobrazów - wdrażanie Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, GDOŚ, Warszawa.
• Kistowski M., Szydłowski J., 2015, Zastosowanie GIS w delimitacji regionów fizycznogeograficznych w kontekście wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii, Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska, Gdańsk.
• Kistowski M., Myga-Piątek U., Solon J., 2018, Studia nad regionalizacją fizycznogeograficzną Polski, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
• Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Krajewski P., Mastalska-Cetera B., 2016, Rola audytu krajobrazowego w kontekście zasad funkcjonowania wybranych obszarów chronionych, Problemy Ekologii Krajobrazu, 43, 63-72.
• Krukowski M., Cebrykow P., Płusa J., 2016, Klasyfikacja terenów zieleni w Lublinie na podstawie zdjęcia satelitarnego IKONOS 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Majchrowska A., 2013, Doświadczenia innych krajów w identyfikowaniu typów krajobrazowych, Identyfikacja i waloryzacja krajobrazów - wdrażanie Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, GDOŚ, Warszawa.
• Myga-Piątek U., Nita J., Sobala M., Pukowiec K., Dzikowska P., Żemła-Siesicka A., Piątek J., 2015, Sporządzenie audytu krajobrazowego - testowanie metodyki identyfikacji i oceny krajobrazu, Envi Consulting Janusz Piątek, Będzin.
• Peil T., Sooväli H., Palang H., Oja T., Mander Ü., 2004, Estonian landscape study: Contextual history, BELGEO, 2-3: 231-244.
• Richling A., 1992, Kompleksowa geografia fizyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Richling A., 2013, Jednostki krajobrazowe, ich istota i przydatność, GDOŚ, Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2011 roku w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych (Dz.U., 2011, 2011.279.1642).
• Solecka I., Bothmer D., Głogowski A., 2019, Recognizing Landscapes for the Purpose of Sustainable Development - Experiences from Poland, Sustainability, 11, 3429.
• Solon J., 2006, Granice mozaiki krajobrazowej a granica kulturowa, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 5: 64-71.
• Solon J., 2008, Przegląd wybranych podejść do typologii krajobrazu, Problemy Ekologii Krajobrazu, 20.
• Solon J., 2013, Wybrane podejścia do typologii krajobrazu w Polsce i ich przydatność dla implementacji Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Identyfikacja i waloryzacja krajobrazów - wdrażanie Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, GDOŚ, Warszawa.
• Solon J., 2013, Wykorzystanie cech biotycznych w typologii i regionalizacji krajobrazowej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, http://ochrona przyrody.gdos.gov.pl/files/artykuly/5458/4.pdf
• Solon J., Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Kistowski M., 2014, Opracowanie szczegółowej instrukcji postępowania, prowadzącej wykonawcę audytu od rozpoczęcia prac do pełnego zakończenia. Przygotowanie opracowania pt. „Identyfikacja i ocena krajobrazów - metodyka oraz główne założenia”, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
• Strategia rozwoju gminy Zwoleń na lata 2018-2028, 2018, Zwoleń.
• Ustawa Krajobrazowa (Dz.U., 2015, poz. 774).
• Wałdykowski P., Adamczyk J., Cieszewska A., 2020, Relief as an important factor in determining priority landscapes: A case study on Polish landscape parks, Miscellanea Geographica - Regional Studies On Development, 24(1), 42-50, https://doi.org/10.2478/mgrsd-2020-0003
• Źródła danych
• Zdjęcia satelitarne Sentinel-2, NMT, https://earthexplorer.usgs.gov/
• BDOT10k - Główny Urząd Geodezji i Kartografii, gugik.gov.pl
• Mapa glebowo-rolnicza - Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy.
• Mezoregiony fizycznogeograficzne - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, https://www.gdos.gov.pl/dane-i-metadane
• Ortofotomapa - GUGiK, https://www.geoportal.gov.pl/uslugi/usluga-przegladania-wms

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).