Zastosowanie przyjaznego środowisku podejścia inżynierskiego do ograniczania ryzyka powodzi na przykładzie regulacji odcinka rzeki Bóbr w Wojanowie

• Autorzy: Jeleński J. , Mikuś J.

Warianty tytułu

EN

Application of an environmentally-friendly engineering approach in order to mitigate the flood risk, based on the example of the Bóbr River regulation in the section near Wojanów

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozpoczęcie rozległych prac systematycznej regulacji rzeki Bóbr w okolicy Wojanowa wywołało opór społeczny, w wyniku którego zasięg regulacji został ograniczony do połowy, z ograniczeniem szkodliwości robót dla środowiska. Na pozostałych odcinkach zaniechano regulacji, dopuszczając na najbardziej cennym z przyrodniczego punktu widzenia wyłącznie niezbędne zabiegi utrzymaniowe. Artykuł przedstawia rezultat zastosowania modyfikacji oryginalnego projektu regulacji, oraz efekt odstąpienia od regulacji i dokonania utrzymania koryta według zasad stosowanych w utrzymaniu rzek górskich. Porównanie odcinków uregulowanego koryta oraz koryta poddanego zabiegom utrzymaniowym wskazuje, że regulacja koryta rzeki polegająca na jego pogłębianiu, będąc uciążliwa środowiskowo, zwiększa ryzyko powodzi niszczącej wynikającej z nierównowagi dynamicznej koryta, podczas gdy utrzymanie rzeki pozwala na zmniejszenie ryzyka powstawania strat w infrastrukturze z minimalnym zaburzeniem w środowisku rzeki i jej dolinie.

EN

The commencement of extensive and systematic regulation works in the Bóbr River section located near Wojanów met with social protests, resulting in limiting the river regulation scope by half, reducing the adverse impact of works on the environment. The works in other sections were abandoned, with solely indispensable maintenance works being allowed in this area, considered as one of the most precious from the environmental point of view. The article presents the results of modifications of the original regulation plan, as well as the effects of abandoning the regulation and maintaining the riverbed according to the rules applied to mountain rivers. Comparison between the regulated section and the section subject to maintenance works shows that the riverbed regulation consisting in its deepening, being burdensome to the environment, increases the damaging flood risk resulting from unstable riverbed, while the river maintenance allows for reducing the risk of losses in infrastructure with only minimal perturbations for the river and its valley environment.

Słowa kluczowe

PL

ryzyko powodzi; regulacja rzeki; rzeka Bóbr; ochrona środowiska

EN

flood risk; river engineering; Bóbr river; environmental protection

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 4
• Strony: 101--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jeleński J.

autor

Mikuś J.

• Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie

Bibliografia

• [1] Bojarski A., J. Jeleński, M. Jelonek, T. Litewka, B. Wyżga, J. Zalewski, 2005. Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich, Ministerstwo Środowiska, Departament Zasobów Wodnych, Warszawa, http://www.krakow.rzgw.gov.pl/download/Zasady_dobrej_pra ktyki.pdf.
• [2] Jeleński J., B. Wyżga, 2013. Możliwe techniczne i biologiczne interwencje w utrzymaniu rzek górskich, http://tarliskagornejraby.pl/e107_files/downloads/2013-08-30%20wytyczne%20kik-37.pdf.
• [3] Jeleński J., D. Gatkowska-Jeleńska, 2008. Zastosowanie równań równowagi cieków żwirodennych dla zachowania naturalnego otoczenia dróg. Odwodnienie dróg i ulic a ekologia - prawo, projektowanie, wykonawstwo. Zakopane. Zeszyty Naukowo-Techniczne SITK RP w Krakowie, seria: Materiały konferencyjne nr 85/2008 (zeszyt 141) str. 57-84, http://www.jot-raba.az.pl/pdf/koryta.pdf.
• [4] Jeleński J., 2011. Kształtowanie rozwiązań wariantowych w ochronie przed powodzią w kontekście ochrony środowiska, Materiały Sympozjum Ogólnokrajowego HYDROTECHNIKA Xlll'2011, Śląska Rada Naczelna Organizacji Technicznych FSNT w Katowicach, Ustroń, 17-19 maja 2011, http://www.jot-raba.az.pl/pdf/ksztaltowanie.pdf.
• [5] Jeleński J., 2016. Monitoring dynamicznej równowagi koryt rzek górskich (program działań naprawczych ograniczających negatywne skutki antropogenicznych zmian hydromorfologicznych), IMGW w Krakowie, w druku (Szkoła Hydrologiczna 2014/2015).
• [6] Mikuś P., B. Wyżga, A. Radecki-Pawlik, J. Zawiejska, A. Amirowicz, P. Oglęcki, 2015. Environment-friendly reduction of flood risk and infrastructure damage in a mountain river: Case study of the Czarny Dunajec. Geomorphology DOI: 10.1016/j.geomorph.2015.11.003, Elsevier.
• [7] Thorne C.R., R.D. Hey, M.D. Newson, 1997. Applied Fluvial Geomorphology for River Engineering and Management. WILEY, Chichester.
• [8] Wyżga B., A. Amirowicz, P. Oglęcki, H. Hajdukiewicz, A. Radecki-Pawlik, J. Zawiejska, P. Mikuś, 2013. Wpływ lokalnej regulacji koryta na zespoły ichtiofauny i makrozoobentosu na przykładzie Białej Tarnowskiej, [w:] B. Wyżga. (red.), Stan środowiska rzek południowej Polski - znaczenie środowiskowe, degradacja i możliwości rewitalizacji rzek wielonurtowych. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 169-194.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.