Lucjan Dobroszycki (1925–1995) – zapomniany historyk (nie tylko) Zagłady

• Autorzy: Czyżewski Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.22.002.15438

Warianty tytułu

EN

Lucjan Dobroszycki (1925–1995) – a forgotten historian (not only) of the Holocaust

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Lucjan Dobroszycki (1925–1995) – a forgotten historian (not only) of the Holocaust The article aims to sketch the biography of a person who significantly contributed to the development of research on the history of the occupation in Poland, including the Holocaust, and who is wrongly marginalized in the Polish reflection on the evolution of this discipline. The text is based on the analysis of broadly understood historiographic sources. I focus primarily on the following problems: Dobroszycki’s intellectual biography; theoretical frameworks of his scientific work; his input to research on World War II and the Holocaust; last but not least Dobroszycki’s role in Polish-Jewish scientific dialogue.

Słowa kluczowe

PL

Dobroszycki Lucjan; Zagłada; getto łódzkie; emigracja; dialog polsko-żydowski

EN

Dobroszycki Lucjan; Holocaust; Lodz ghetto; emigration; Polish-Jewish dialogue

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 67, nr 1
• Strony: 11--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 150 poz.

Twórcy

autor

Czyżewski Andrzej

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000-0002-5211-3627

Bibliografia

• Źródła archiwalne
• Archiwum Instytutu Literackiego Kultura [AILK], zesp. Korespondencja Redaktora.
• Archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce [AIJPwA], zesp. 154 Archiwum osobowe.
• Archiwum Akt Nowych [AAN], zesp. 1354 Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
• Archiwum Instytutu Historii PAN [AIHPAN], zesp. Przewody doktorskie, zesp. Dział planowania.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej [AIPN], zesp. Stołeczny Urząd Spraw Wewnętrznych w Warszawie.
• Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych [AMSZ], zesp. 7 Departament I (państwa socjalistyczne).
• Archiwum Państwowe w Łodzi [APŁ], zesp. 221 Akta miasta Łodzi.
• Archiwum Państwowe w Warszawie [APW], zesp. Państwowe Wydawnictwo Naukowe w Warszawie.
• Archiwum Uniwersytetu Łódzkiego [AUŁ], zesp. Akta studenckie.
• Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego [AUW], zesp. Dział spraw osobowych.
• Zbiory własne autora
• Notatki ze spotkania „Lucjan Dobroszycki in memoriam” z udziałem Roberta Mosesa Shapiro, Mariana Turskiego i Joanny Podolskiej zorganizowanego 28.08.2019 r. w łódzkim Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.
• Notatki z rozmowy z Joanną Dobroszycki z 12.01.2022 r.
• Wywiady i wspomnienia
• „Trzeba mówić po polsku”. Z Antonym Polonskym rozmawia Konrad Matyjaszek, „Studia Litteraria et Historica” 2006, nr 2, s. 1–35, DOI 10.11649/slh.1706.
• Budzyńska C., Strzępy rodzinnej sagi, Warszawa 1997.
• Czas ciekawy, czas niespokojny. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel, cz. 1, Kraków 2008
• Kozłowska H. – Ola, Ważne ogniwo wychowania kadr partyjnych. (Na marginesie doświadczeń Centralnej Szkoły PZPR im. Julina Marchlewskiego w Łodzi), „Nowe Drogi” 1950 nr 2, s. 193–210.
• Siekierska J., Niezapomniane lata, niezapomniana szkoła, [w:] Takie były początki, red. W. Góra, H. Kamińska, J. Paszta, Warszawa 1965, s. 318–347.
• Śliwowska W., Śliwowski R., Rosja – nasza miłość, Warszawa 2008.
• Woroszylski W., Nasza łódzka młodość, [w:] Tranzytem przez Łódź, red. T. Chróścielewski, Łódź 1964, s. 107–171.
• Źródła prasowe
• „Biuletyn Instytutu Piłsudskiego w Ameryce” t. 29, 1972.
• „Biuletyn Instytutu Piłsudskiego w Ameryce” t. 32, 1975.
• „Biuletyn Instytutu Piłsudskiego w Ameryce” t. 33, 1976.
• „Biuletyn Instytutu Piłsudskiego w Ameryce” t. 34, 1977.
• „Biuletyn Instytutu Piłsudskiego w Ameryce” t. 35, 1978.
• Dawidowicz L.S., A Vanished World, „The New York Times” 9.04.1978 r., s. 4.
• Gilbert M., The Darkest Deception, www.nybooks.com/articles/1984/09/27/the-darkestdeception/ [dostęp 1.11.2021].
• Insdorf A., Rediscovering Polish Jewry, „The New York Times” 15.03.1981 r., s. 15.
• Jedlicki J., Życie jako protest, classic-1wyborcza-1pl-1r4i2l73r0586.han3.lib.uni.lodz.pl/archiwumGW/199943/Zycie-jako-protest [dostęp: 1.11.2021].
• Jewish Book Council Names Award Winners, „The New York Times” 6.04.1985 r., s. 12.
• Kakutani M., Books of the Times, „The New York Times” 16.08.1984 r., s. 21.
• Kanfer S., Stained with a Different Darkness, content.time.com/time/subscriber/article/0,33009,952526,00.html [dostęp: 1.11.2021].
• Kaufman M.T., Poignant Welcome in Poland for Jewish Scholars, „The New York Times” 30.09.1986 r., s. 2.
• Margolick D., Dr. Lucjan Dobroszycki, 70. Wrote of Doomed Polish Jews, „The New York Times” 26.10.1995 r., s. 9.
• Maslin J., „Image Before My Eyes”: Jewish Life in Pre-War Poland, „The New York Times” 19.03.1981 r., s. 20.
• Mentzel Z., Czy Kołakowski był nihilistą, „Gazeta Wyborcza” 14.11.2020 r., s. 41.
• Miłosz Cz., Adders and Other Reptiles, www.nybooks.com/articles/1995/05/11/addersand-other-reptiles/ [dostęp 1.11.2021].
• Serejska-Olszer K., Lucjan, „Przegląd Polski” 2.11.1995 r., s. 4.
• Spiegel I., Show Depicts Life of Poland’s Jews, „The New York Times” 28.03.1976 r., s. 55.
• Tokarski J., Kiedy geniusz popiera tyrana, „Gazeta Wyborcza” 7.11.2020 r., s. 34–35.
• Wieczysta Nagroda Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, „Kultura” (Paryż) 1992, nr 12, s. 110.
• Wiesel E., All was Lost, yet Something was Preserved, „The New York Times” 18.08.1984 r., s. 24–25.
• Literatura przedmiotu
• „Mam na Pana nowy zamach”. Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii, t. 1, red. S.M. Nowinowski, R. Stobiecki, Łódź – Paryż 2019, s. 455–460.
• „Należę do polskiej szkoły historycznej”. Studia i szkice ofiarowane prof. Jakubowi Goldbergowi z okazji odnowienia doktoratu na Uniwersytecie Łódzkim, red. R. Stobiecki, J. Walicki, Łódź 2010.
• Aleksiun N., Polish Historiography of the Holocaust – Between Silence and Public Debate, „German History” t. 22, 2004, nr 3, s. 406–432.
• Awakening Lives. Autobiographies of Jewish Youth in Poland before the Holocaust, red. J. Shandler, New Haven 2002.
• Bińko B., Skąd przychodzili, dokąd zmierzali... aspiranci pierwszego rocznika Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR, [w:] Komunizm. Ideologia – system – ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001, s. 174–191.
• Blanke R., Reptile Journalism: The Official Polish-Language Press under the Nazis, 1939–1945 – Review, „The American Historical Review” t. 102, 1997, nr 1, s. 139, DOI 10.1086/ahr/102.1.139.
• Blejwas S.A., The National Polish American–Jewish American Council. A Short History, „Polin. Studies in Polish Jewry” t. 19, 2006, s. 257–285.
• Bronowski F., Marian Henryk Serejski (1987–1975), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” t. 21, 1976, nr 3, s. 555–561.
• Brzostek B., Życie społeczne uniwersytetu 1945–1989, [w:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 r., red. P.M. Majewski, Warszawa 2016, s. 15–372.
• Carls A.C., Reptile Journalism: The Official Polish-Language Press under the Nazis, 1939–1945 by Lucjan Dobroszycki – Reviev, „The Historian” t. 58, 1996, nr 3, s. 679–680.
• Centralny katalog polskiej prasy konspiracyjnej, 1939–1945, oprac. L. Dobroszycki, Warszawa 1962.
• Cichocki B., Jóźwiak K., Najważniejsze są kadry. Centralna Szkoła Partyjna PPR/PZPR, Warszawa 2006.
• Connelly J., Zniewolony uniwersytet. Sowietyzacja szkolnictwa wyższego w Niemczech wschodnich, Czechach i Polsce 1945–1956, tłum. W. Rodkiewicz, Warszawa 2014.
• Cywilna obrona Warszawy we wrześniu 1939 r. Dokumenty, materiały prasowe, wspomnienia i relacje, oprac. L. Dobroszycki et al., Warszawa 1964.
• Czyżewski A., Czerwono-biało-czerwona Łódź. Lokalne wymiary polityki pamięci historycznej w PRL, Warszawa 2021.
• Czyżewski M., Praca pośrednicząca w relacjach polsko-żydowskich. Doświadczenia biograficzne i dyskurs publiczny, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, red. S.M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź 2008, s. 479–496.
• Datner H., Po Zagładzie. Społeczna historia żydowskich domów dziecka, szkół, kół studentów w dokumentach Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, Warszawa 2016.
• Dobroszycki L., Editor’s Intruduction, [w:] A. Hertz, The Jews in Polish Culture, Evanston IL 1988, s. 13–16.
• Dobroszycki L., Jewish Elites under German Rule, [w:] The Holocaust, Ideology, Bureaucracy, and Genocide. The San Jose Papers, red. H. Friedlander, S. Milton, Millwood NY 1980, s. 221–230.
• Dobroszycki L., Kilka uwag o kronikach i pamiętnikach pisanych w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce, „Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu II Wojny Światowej” t. 1, 1957, s. 357–366.
• Dobroszycki L., Kirschenblatt-Gimblett B., Image before My Eyes: A Photographic History of Jewish Life in Poland, 1864–1939, New York 1977.
• Dobroszycki L., Polish Historiography on the Annihilation of the Jews of Poland in World War II. A Critical Evaluation, „East European Jewish Affairs” t. 23, 1993, nr 2, s. 39–49, DOI 10.1080/13501679308577750.
• Dobroszycki L., Polska historiografia na temat Zagłady. Przegląd literatury i próba syntezy, [w:] Holocaust z perspektywy półwiecza. Pięćdziesiąta rocznica powstania w getcie warszawskim, red. D. Grinberg, P. Szapiro, Warszawa 1997, s. 177–187.
• Dobroszycki L., Prasa polska w okresie kampanii wrześniowej (1–28 września 1939 r.), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” t. 5, 1966, s. 151–166.
• Dobroszycki L., Prasa w Polsce w okresie kampanii wrześniowej i niemieckiego Zarządu Wojskowego (wrzesień–listopad 1939 roku), „Zeszyty Historyczne” t. 21, 1972, s. 27–42.
• Dobroszycki L., Reptile Journalism: The Official Polish-Language Press under the Nazis, 1939–1945, tłum. B. Harshav, New Haven 1994.
• Dobroszycki L., Survivors of the Holocaust in Poland: A Portrait Based on Jewish Community Records, 1944–1947, New York 1994.
• Dobroszycki L., The Camera as Chronicler: Documentary, Journalistic and Art Photography of Polish Jews, 1850–1939 – Abstract, [w:] International Conference on the History and Culture of Polish Jews / Historia i Kultura Żydów Polskich – Międzynarodowa Konferencja. Jerusalem, Israel, January 31–February 5, 1988. Abstracts, Jerozolima 1988, s. 70.
• Dobroszycki L., The Polish-language Press in German–occupied Poland, 1939–1945, „The Polish Review” t. 16, 1971, s. 7–30.
• Dobroszycki L., Wstęp, [w:] Kronika getta łódzkiego, t. 1, red. D. Dąbrowska, L. Dobroszycki, Łódź 1965, s. I–XXIV.
• Dobroszycki L., Z działalności PPR i AL na Śląsku w drugim kwartale 1944 r. (dokumenty Gestapo – Katowice), „Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu II Wojny Światowej” t. 3, 1959, s. 211–221.
• Dobroszycki L., Zaginiona prasa konspiracyjna z lat 1939–1945, „Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu II Wojny Światowej” t. 7, 1963, s. 173–196.
• Draus J., Nauka polska na emigracji w latach 1945–1990, [w:] Historia nauki polskiej, t. 10, 1944–1989, cz. 2, Instytucje, red. L. Zasztowt, J. Schiller-Walicka, Warszawa 2015, s. 485–682.
• Dunin-Wąsowicz K., Stanisław Płoski (1899–1966), [w:] Historycy warszawscy ostatnich dwóch stuleci, red. A. Gieysztor, J. Maternicki, H. Samsonowicz, Warszawa 1986, s. 403–412.
• Engel D., Reptile Journalism: The Official Polish-Language Press under the Nazis, 1939–1945 – Review, „Studies in Contemporary Jewry” t. 13, 1998, s. 295–297.
• Forecki P., Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań 2010.
• Fox J.P., Lucjan Dobroszycki, Editor. The Chronicle of the Lodz Ghetto 1941–1944, „Polin” t. 1, 1986, s. 403–407, DOI 10.3828/liverpool/9781904113171.003.0052.
• Friedberg M., The Chronicle of the Lodz Ghetto 1941–1944, Edited by Lucjan Dobroszycki (Book Review), „Commentary” t. 79, 1985, nr 2, s. 64–65.
• Galas M., Studia żydowskie na Uniwersytecie Jagiellońskim: od Międzywydziałowego Zakładu Historii i Kultury Żydów w Polsce do Instytutu Judaistyki, [w:] Uczeni żydowskiego pochodzenia we współczesnych dziejach Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. W. Kozub-Ciembroniewicz, Kraków 2014, s. 309–312.
• Golon M., Młodzież polska na studiach cywilnych i wojskowych w ZSRR w latach 1944–1950, [w:] Młode pokolenie polskich emigrantów – jego losy i problemy w XX wieku, red. R. Sudziński, Włocławek 2004, s. 139–177.
• Golon M., Młodzież polska na studiach cywilnych i wojskowych w ZSRR w okresie klasycznego stalinizmu (1950–1956/1957), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” t. 7, 2006, s. 61–121.
• Grabski A.F., In memoriam, „Kwartalnik Historyczny” t. 83, 1976, nr 2, s. 497–504.
• Gutman I., Lucjan Dobroszycki (ed.), The Chronicle of the Lodz Getto, 1941. Translated by Richard Laurie, Joachim Neugroschel et al. New Haven: Yale University Press, 1984, „Studies in Contemporary Jewry” t. 3, 1987, s. 263–265.
• Habielski R., „Niepodległość” oraz Instytuty Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i Londynie, [w:] „Niepodległość” (1923–1939). Pismo, twórcy, środowisko, red. P. Samuś, Płock 2007, s. 235–255.
• Hertz A., Żydzi w kulturze polskiej, Paryż 1961.
• Hirsch-Schwartz J., Image before My Eyes. A Photographic History of Jewish Life in Poland, 1864–1939 by Lucjan Dobroszycki, Barbara Kirschenblatt-Gimblett, „Jewish Social Studies” t. 41, 1979, nr 1, s. 90–91.
• Hirszowicz Ł., A Conference on Polish-Jewish Relations, „Soviet Jewish Affairs” t. 13, 1983, nr 2, s. 67–70, DOI 10.1080/13501678308577421.
• Holocaust Chronicles. Individualizing the Holocaust through Diaries and other Contemporaneous Personal Accounts, red. R.M. Shapiro, Hoboken NJ 1999.
• Kirshenblatt-Gimblett B., „In Memoriam” Lucjan Dobroszycki (1925–1995), „YIVO Annual of Jewish Social Science” t. 23, 1996, s. VII–X.
• Kita J., Stobiecki R., Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź 2000.
• Klugman A., Jak Feniks z popiołów (2): Bursa nowej nadziei, „Kronika Miasta Łodzi” 2006, nr 3, s. 87–92.
• Kunert A.K., Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej,1939–1944, t. 1, Warszawa 1987.
• Landes D., The Chronicle of the Lodz Ghetto, 1941–44 – Review, „The Journal of Religion” t. 67, 1987, nr 3, s. 421–422.
• Langowski K., „O honor i sztandar, który nas skupia”. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce 1913–2013, Warszawa 2013.
• Lesiakowski K., Nastroje mieszkańców Łodzi i województwa łódzkiego w latach 1945–1948, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” t. 71, 2001, s. 119–138.
• Leśniewski A., Łódzka organizacja Akademickiego Związku Walki Młodych Życie w latach 1945–1948, Łódź 1963.
• Link-Lenczowski A.K., Profesor Józef Andrzej Gierowski, Rzeczpospolita Obojga Narodów i początku Międzywydziałowego Zakładu Historii i Kultury Żydów w Polsce, [w:] Studia ż ydowskie w Polsce – przeszłoś ć , stan obecny, perspektywy. Studium selektywne, red. S. Gą siorowski, Krakó w 2014, s. 93–105.
• Löw A., Getto łódzkie/Litzmannstadt Getto. Warunki życia i sposoby przetrwania, Łódź 2012.
• Ludność cywilna w powstaniu warszawskim, t. 3, Prasa, druki ulotne i inne publikacje powstańcze, oprac. W. Bartoszewski et al., Warszawa 1974.
• Maternicki J., Marian Henryk Serejski (1897–1975), [w:] Historycy warszawscy ostatnich dwóch stuleci, red. A. Gieysztor, J. Maternicki, H. Samsonowicz, Warszawa 1986, s. 377–400.
• Meehan M.C., The Chronicle of the Lodz Ghetto, 1941-1944, „American Journal of Psychiatry” t. 142, 1985, nr 12, s. 1511, DOI 10.1176/ajp.142.12.1511.
• Mentzel Z., Kołakowski. Czytanie świata. Biografia, Kraków 2020.
• Michałowska-Mycielska A., Jakub Goldberg (2 II 1924–15 XI 2011) – In memoriam, „Kwartalnik Historyczny” t. 119, 2012, nr 3, s. 633–638.
• Niedzielski H., Image Before My Eyes: A Photographic History of Jewish Life in Poland, 1864–1939 by Lujcan Dobroszycki, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, „The Polish Review” t. 26, 1991, nr 3, s. 111–115.
• Nir Y., Dobroszycki and Kirshenblatt-Gimblett: Image Before My Eyes: A Photographic History of Jewish Life in Poland, 1864-1939, „Studies in Visual Communication” t. 5, 1978, nr 2, s. 138–140.
• Nosko J., Rewolucja i inteligencja. PPR i PZPR w łódzkim środowisku akademickim 1945–1971, Łódź 1985.
• Notable Books of 1984, „American Libraries” t. 16, 1985, s. 160.
• Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939–1945, t. 1–2, oprac. L. Dobroszycki et al., Warszawa 1972.
• Ostatnie pokolenie. Autobiografie polskiej młodzieży żydowskiej okresu międzywojennego ze zbiorów YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku, oprac. A. Cała, Warszawa 2003.
• Pilarczyk K., Studia żydowskie na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1986–2000): od historii i kultury Żydów w Polsce do judaistyki, „Studia Judaica” t. 3, 2000, nr 2, s. 211–227.
• Polonsky A., Brandeis Conference on Inter¬war Polish Jewry, „Soviet Jewish Affairs” t. 16, 1986, nr 2, s. 63–67, DOI 10.1080/13501678608577538.
• Polonsky A., Jerusalem international conference on Polish Jewry, „Soviet Jewish Affairs” t. 18, 1988, nr 1, s. 49–54, DOI 10.1080/13501678808577594.
• Polonsky A., Kraków Conference on Jewish Autonomy in Pre¬partition Poland, „Soviet Jewish Affairs” t. 16, 1986, nr 3, s. 49–53, DOI 10.1080/13501678608577549.
• Polonsky A., Oxford Conference on Polish-Jewish Relations, „Soviet Jewish Affairs” t. 14, 1984, nr 3, s. 51–56, DOI 10.1080/13501678408577466.
• Polonsky A., Stosunki polsko-żydowskie od 1984. Refleksje uczestnika, Warszawa – Budapeszt 2011.
• Redlich S., Na rozdrożu: Żydzi w powojennej Łodzi 1945–1950, Łódź 2012.
• Rutkowski T.P., Na styku nauki i polityki. Uniwersytet Warszawski w PRL 1944–1989, [w:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 r., red. P.M. Majewski, Warszawa 2016, s. 375–690.
• Rutkowski T.P., Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007.
• Rykała A., W reakcji na powojenną przemoc antysemicką. Samoobrona Żydów w Łodzi – uwarunkowania społeczno-polityczne i przestrzenne, Łódź 2020.
• Scharf R., A Cloud of Witness, „Jewish Quarterly” t. 32, 1985, nr 1, s. 10–13.
• Sharp T., The Chronicle of the Łódź Ghetto 1941–1944. Edited by Lucjan Dobroszycki, „International Affairs” t. 62, 1986, nr 2, s. 306–308, DOI 10.2307/2618400.
• Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do sejmu PRL 1952–1989, Warszawa 2018.
• Sierakowiak D., Dziennik z getta łódzkiego, „Biuletyn ŻIH” 1958, nr 4, s. 79–110.
• Sierakowiak D., Dziennik z getta łódzkiego, „Biuletyn ŻIH” 1959, nr 1, s. 112–144.
• Sierakowiak D., Dziennik z getta łódzkiego, „Biuletyn ŻIH” 1959, nr 2, s. 111–151.
• Sierakowiak D., Dziennik, oprac. L. Dobroszycki, Warszawa 1960.
• Sitarek A., Danuta Dąbrowska – pionierka badań nad łódzkim gettem, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16, s. 315–323, DOI 10.32927/ZZSiM.680.
• Sitarek A., Otoczone drutem państwo. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta łódzkiego, Łódź 2015.
• Sitarek A., Wstęp, [w:] D. Sierakowiak, Dziennik, oprac. A. Sitarek, E. Wiatr, Warszawa 2016, s. 7–25.
• Stobiecki R., Historia pod nadzorem. Spory o nowy model historii w Polsce (II połowa lat czterdziestych–początek lat pięćdziesiątych), Łódź 1993.
• Stobiecki R., Historiografia PRL. Ani dobra, ani mądra, ani piękna... ale skomplikowana. Studia i szkice, Warszawa 2007.
• Stobiecki R., Klio za wielką wodą. Polscy historycy w Stanach Zjednoczonych po 1945 roku, Warszawa 2017.
• Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010.
• Szumski J., Polityka a historia. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce w latach 1945–1964, Warszawa 2016.
• The Chronicle of the Łódź Ghetto, 1941–1944, red. L. Dobroszycki, tłum. R. Lourie, J. Neugroschel, New Haven – London 1984.
• Tokarski J., Obecność zła, Kraków 2016.
• Trawkowski S., O warunkach powstania i działalności Instytutu Historii za dyrekcji Tadeusza Manteuffla, [w:] Instytut Historii PAN, red. S.M. Kuczyński, Warszawa 1993, s. 43–56.
• Trunk I., Judenrat. The Jewish Councils in Eastern Europe Under Nazi Occupation, New York 1972.
• Walicki J., Polityka historyczna a nauka. Dzieje badań materiałów archiwalnych getta łódzkiego i jego „Kroniki” do roku 1968, [w:] Kronika getta łódzkiego/Litzmannstadt Getto 1941–1944, t. 5, Suplementy, red. J. Baranowski et al., Łódź 2009, s. 247–268.
• Zysiak A., Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Kraków 2016.
• Filmy
• Litzmannstadt Getto, reż. D. Szylit, Wytwórnia Filmów Oświatowych, Łódź 1965.
• Strony internetowe
• Dunin-Wąsowicz K., Płoski Stanisław, www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-ploski [dostęp 1.11.2021].
• Image Before My Eyes, [w:] American Film Catalog of Feature Films, catalog.afi.com/Catalog/MovieDetailsPrintView/56644 [dostęp 1.11.2021].
• Kunert A.K., Mazur G., Rzepecki Jan, www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jan-rzepecki-1899-1983-pulkownik-pisarz-wojskowy [dostęp 1.11.2021].
• Kuznitz C.E., YIVO, yivoencyclopedia.org/article.aspx/yivo [dostęp 1.11.2021].
• L. Dobroszycki. The Chronicle of the Lodz Ghetto, 1941–1944, yalebooks.yale.edu/book/9780300039245/chronicle-lodz-ghetto-1941-1944 [dostęp 11.09.2021].
• Lucjan Dobroszycki, [w:] Who’s Who in Polish America, red. B. Wierzbianski, New York 1996, www.poles.org/db/D_names/Dobroszycki_L.html [dostęp 11.09.2021].
• Opór cywilny w oczach świadka historii – wykład Mariana Turskiego wygłoszony w ramach międzynarodowej konferencji „Żydzi wobec nazistowskich Niemiec w czasie II wojny światowej”, Warszawa 19.09.2019 r., www.youtube.com/watch?v=aAuTlTm-Lo7Q [dostęp 1.11.2021].
• Weissman Joselit J., How a 1976 Exhibit Changed the Way We Think About Jewish History, forward.com/culture/176222/how-a-1976-exhibit-changed-the-way-we-think-about/ [dostęp 1.11.2021].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).