Azotan (V) propylu : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Starek A.

Warianty tytułu

EN

n-Propyl/V/nitrate

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Azotan (V) propylu (n-propylu azotan) jest to ciecz nierozpuszczalna w wodzie o słodkawym zapachu. Używa się jej jako promotora zapłonu w paliwach samochodowych i rakietowych oraz w syntezie organicznej. Związek ten wchłania się do organizmu z dróg oddechowych. Na podstawie wyników otrzymanych z badań doświadczalnych na zwierzętach stwierdzono, że azotan (V) propylu wywiera toksyczne działanie układowe na krew obwodową i układ krążenia. Działa methemoglobinotwórczo i hemolitycznie oraz spazmolitycznie na mięśniówkę gładką, zwłaszcza naczyń krwionośnych. Toksyczne działanie tego związku może prowadzić do głębokiej anoksji kończącej się zejściem śmiertelnym. Otrzymane wyniki z doświadczeń subchronicznych przeprowadzonych na psach, które okazały się gatunkiem najbardziej wrażliwym na azotan (V) propylu, pozwoliły na określenie wartości LOAEL na poziomie 1090 mg/m . Wartość ta posłużyła do obliczenia NDS po za-stosowaniu łącznego współczynnika niepewności - 36, na który złożyło się: przejście od wartości LOAEL do wartości NOAEL, przejście od narażenia podprzewleklego do narażenia przewlekłego, różnica wrażliwości między gatunkowej oraz możliwość wystąpienia nagłych zgonów z powodu niewydolności serca. Wartość NDS zaproponowano na poziomie 30 mg/m?, podczas gdy wartość NDSCh przyjęto arbitralnie na poziomie 100 mg/m3. Normatywy te powinny chronić pracowników przed wystąpieniem anoksji i spadkiem ciśnienia tętniczego krwi.

EN

n-Propyl(V)nitrate(PN)/CAS Registry No. 627-13-47 is a pale yellow liquid with a sickly sweet odor. It is a strong oxidazing agent, flammable, and a dengerous fire and explosion risk. PN is used as a fuel ignition promoter, in rocket fuels, and as an intermediate in organic synthesis. The acute toxicity of this compound is relatively Iow for the rodents but moderate for the dog. The main effect in rodents is anoxia and methemoglobinemia, whereas dogs develop hemoglobinuria and hemolytic anemia. Based on LOAEL value obtained from dog experiment and appropriate uncertainty factors the MAC value was calculated at 30 mg/m3 and a STEL of 100 mg/m3 was proposed. Moreover methemoglobin concentration of 1,5 mg% in peripheral blood as biological exposure index was proposed.

Słowa kluczowe

PL

azotan propylu; narażenie zawodowe; działanie toksyczne; wartość NDS

EN

n-propyl; occupational exposure; toxicity; MAC values

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2000
• Tom: Nr 2 (24)
• Strony: 5--13
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., tab.

Twórcy

autor

Starek A.

• Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 30-688 Kraków ul. Medyczna 9

Bibliografia

• 1. Dourson M.L., Stara J. (1983) Regulatory history and experimental support of uncertainty (safety) factors. Reg. Toxicol. Pharmacol. 3, 224-238.
• 2. Murtha E.F., Stabile D.E., Wilis J.H. (1956) Some pharmacological effects of n-propyl nitrate. J.Pharmacol. Exp. Ther. 118, 77-83.
• 3. n-Propyl nitrate (1986) ACGIH Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices. 5th Ed., Cincinnati. OH.
• 4. n-Propyl nitrate (1989) Federal Register. January 19, 54, (12), p. 2564.
• 5. Occupational health guideline for n-propyl nitrate (1978) U.S.Department of Health and Human Services. U.S. Department of Labor, September 1-4.
• 6. Rinehart W. E. i in. (1958) Studies on the toxicity of n-propyl nitrate vapor. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. April, 80-83.
• 7. Salvemini D., Pistellini A., Anggard E. (1993) Vascular and anti-platelet action of 1, 2-and 1, 3-glyceryl dinitrate. Br. J. Pharmacol. 110, 937-942.
• 8. Seth P., Fung H.L. (1993) Biochemical characterization of a membranee-bound enzyme responsible for generating nitric oxide from nitroglycerine in vascular smooth muscle cells. Bioch. Pharmacol. 46, 148 1-1486.
• 9. Spravocznik po analiticzeskoj chimii (1967) Izdietielstvo „Chimia”, Moskva 270-27 1.