Prawna regulacja instytucji naczelnego dowódcy sił zbrojnych oraz jej konsekwencje po zmianach obowiązujących od dn. 1 stycznia 2014 r. i od dn. 30 kwietnia 2015 r.

• Autorzy: Sońta C.

Warianty tytułu

EN

Legal regulations for the institution of the supreme commander of the armed forces and its consequences after the changes in force since January 1st 2014 & April 30th 2015

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zważywszy na możliwy przebieg współczesnego konfliktu zbrojnego o skali i intensywności powyżej progu wojny, konstytucyjny tryb mianowania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych mógłby, przynajmniej w skrajnie niekorzystnej sytuacji, praktycznie uniemożliwić to mianowanie. Zachodzi zatem potrzeba nowelizacji ustawy zasadniczej w powyższym zakresie. Wojenny system dowodzenia, wraz z instytucją Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, nie zadziała, jeżeli nie będzie odpowiednio wcześniej wdrożony, a w czasie „W” na pewno nie będzie czasu ani możliwości, by tworzyć go od podstaw. Niektóre z analizowanych zmian, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. i 30 kwietnia 2015 r., wywołały szczególne kontrowersje, a nawet wątpliwości co do ich zgodności z konstytucją. Próby uniknięcia sprzeczności części znowelizowanych zapisów ustawowych ze znaczeniem odpowiednich norm konstytucyjnych ustalonych w drodze wykładni gramatycznej poprzez zabiegi lingwistyczne ustawodawcy, zmierzające do nadania wyrazom lub ich zbiorom znaczenia zupełnie innego, niż mają w rzeczywistości, nie mieszczą się w konstytucyjnych granicach państwa prawa. Należy zatem zwrócić uwagę na mankamenty analizowanych zmian, w szczególności niejednoznaczności i sprzeczności tworzonych przepisów, skutkujące potencjalnie szkodliwą dla obronności sytuacją, gdy o kształcie systemu kierowania i dowodzenia, w tym wojennego, decydować będą prawnicze interpretacje, dość dowolne wobec braku ustawowych reguł wykładni, a nie skrupulatna działalność prawotwórcza stanowiąca wynik rzetelnej, jak najszerszej analizy. Wydaje się przy tym, że część z opisanych w niniejszym opracowaniu zmian dotyczących Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych zmierza, przynajmniej co do zasady, w pożądanym z punktu widzenia obronności kierunku, chociaż w szczegółach budzić może istotne wątpliwości. Chodzi głównie o nową kompetencję prezydenta w przedmiocie jednoznacznego określenia początku i końca czasu wojny, którego występowanie rodzi przecież ważne następstwa prawne i faktyczne. Jeżeli jednak działania potencjalnego przeciwnika, przybierając postać opisaną w niniejszym opracowaniu, spowodują fizyczną eliminację prezydenta lub Rady Ministrów, bądź chociażby uniemożliwią wystąpienie tego kolegialnego organu ze stosownym wnioskiem, wówczas niemożliwe będzie nie tylko mianowanie Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, lecz także osiągnięcie jakichkolwiek skutków, które przepisy licznych aktów normatywnych uzależniają od nastąpienia czasu wojny. Wyżej wymienioną zmianę uznać można wobec tego za szczególnie groźną dla obronności.

EN

On the basis of the Constitution of the Republic of Poland - the President appoints the Supreme Commander of the Armed Forces selected for the duration of war, at the request of the Prime Minister. The course of modern armed conflict could prevent this appointment. According to author, it is therefore necessary to amend the provision of the Constitution. The war command system will not work if it is not already implemented. During the war will certainly not be the time to create it from scratch. 1 January 2014 and 30 April 2014 became effective legislative changes called reform of the system of leadership and command of the Polish Armed Forces. This paper focuses on those standards that apply to the Supreme Commander of the Armed Forces, and shows the flaws of some of the analyzed developments, in particular ambiguity and conflict of laws. Author is presenting a thorough analysis of the problems identified in this study. Some of the described changes to the Supreme Commander of the Armed Forces is moving in the right direction, but the details raise serious doubts. First of all, the point is that the President indicates at the request of the Council of Ministers the day, which begins with a time of war on Polish territory and the same mode of the day, at which time the war ends. This allows to present a precise and unambiguous definition of the start and end time of war. Without it one should not be appointed as the Supreme Commander of the Armed Forces. The same danger arises within political environment in case of possible clash between political institution, if the law is not made clearer. It is particularly dangerous for the defenses of the country.

Słowa kluczowe

PL

Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych; Polskie Siły Zbrojne; prawo; prawo konstytucyjne; system dowodzenia; polityka

EN

Supreme Commander of the Armed Forces; Polish Armed Forces; law; constitutional law; commanding system; politics

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 5, Nr 7
• Strony: 15--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz.

Twórcy

autor

Sońta C.

• Wojskowa Akademia Techniczna
• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• 1. J. Kręcikij, Organizacja dowodzenia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - czas na zmiany?, [w:] red. W. Gocalski, Barwy i cienie bezpieczeństwa, Warszawa 2013.
• 2. C. Mik, Wykładnia prawa Unii Europejskiej, Toruń 2008.
• 3. L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
• 4. C. Sońta, Wybrane zagadnienia granic wykładni w prawie karnym w świetle zasady nullum crimen sine lege, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2004 Nr 4.
• 5. Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej z dnia 18 lutego 2015 r.; druk sejmowy nr 3178.
• 6. T. Bednarzak, Gen. Marek Tomaszycki: minimum 180 dni - tyle będziemy mieć czasu, zanim uderzy wróg, 30 sierpnia 2015 r., http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Gen-Marek-Tomaszycki-minimum-180-dni-tyle-bedziemy-miec-czasu-zanim-uderzy-wrog,wid,17785195,wiadomosc.html?ticaid=115915.
• 7. M. Dura, Koniec z jednoosobowym dowodzeniem w polskiej armii? Generał Skrzypczak ocenia nowe pomysły BBN, 21 maja 2014 r., http://www.defence24.pl/86458,koniec-z-jednoosobowym-dowodzeniem-w-polskiej-armii-general-skrzypczak-ocenia-nowe-pomysly-bbn.
• 8. M. Dura, Reset systemu dowodzenia Wojskami Specjalnymi? Ministerstwo Obrony Narodowej bez rozgłosu pracuje nad przywróceniem systemu dowodzenia Wojskami Specjalnymi do stanu sprzed reformy systemu dowodzenia i kierowania siłami zbrojnymi, 9 marca 2015 r., http://www.defence24.pl/news_reset-systemu-dowodzenia-wojskami-specjalnymi.
• 9. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20150000529
• 10. http://sjp.pwn.pl/sjp/naczelny-I;2485584.html
• 11. http://sjp.pwn.pl/sjp/naczelny-wodz;2537563.html
• 12. http://sjp.pwn.pl/sjp/wojska-ladowe;2537307.html
• 13. http://trybunal.gov.pl/s/k-5313/
• 14. http://www.prezydent.pl/archiwum-bronislawa-komorowskiego/aktualnosci/wydarzenia/art,2559,prezentacja-bialej-ksiegi-bezpieczenstwa.html, 24 maja 2013 r.
• 15. https://www.bbn.gov.pl/pl/prace-biura/glowne-inicjatywy/lata-2010-2015/reformasystemu-kierowa/6055,Reforma-systemu-kierowania-i-dowodzenia.html
• 16. https://www.bbn.gov.pl/pl/prace-biura/glowne-inicjatywy/lata-2010-2015/ustawa-usprawniajaca-ki/6603,Ustawa-usprawniajaca-kierowanie-obrona-panstwa.html
• 17. https://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/4398,SzefBBNwPolsatNewsoreformiesystemukierowaniaidowodzeniaSZRP.html
• 18. https://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/4427,SzefBBNdlaUwazamRzeoreformiedowodzenia.html
• 19. JT, BBN: Wiedza o bezpieczeństwie ma być powszechna, 23 maja 2013 r., http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/7945?t=BBN-wiedza-o-bezpieczenstwie-ma-byc-powszechna
• 20. P. Makarewicz, Doczekaliśmy się, mamy polskie Dowództwo SS (pec.), 1 stycznia 2014 r., http://makarewicz-53.blog.onet.pl/page/8/.
• 21. P. Makarewicz, Dzieje się dużo, ale czy dobrze?, 7 stycznia 2014 r., http://makarewicz-53.blog.onet.pl/page/8/.
• 22. P. Makarewicz, Materiał do przemyślenia, 11 sierpnia 2013 r., http://makarewicz-53.blog.onet.pl/page/11/.
• 23. P. Makarewicz, Nareszcie ktoś zabrał głos, 21 maja 2014 r., http://makarewicz-53.blog.onet.pl/page/6/.
• 24. P. Makarewicz, Reforma dowodzenia jeszcze raz w Senacie, 22 lutego 2014 r., http://makarewicz-53.blog.onet.pl/page/7/.
• 25. P. Makarewicz, Szkodnictwa ciąg dalszy, 12 kwietnia 2014 r., http://makarewicz-53.blog.onet.pl/page/7/.
• 26. F. Puchała, O kolejnym etapie reformy systemu kierowania i dowodzenia, http://www.klubgeneralow.pl/o-kolejnym-etapie-reformy-systemu-kierowania-i-dowodzenia/
• 27. sp, Komorowski w kampanii mówi o „bezpieczeństwie”, a MON po cichu już odkręca jego reformę, 11 marca 2015 r., http://niezalezna.pl/64991-komorowski-w-kampanii-mowi-o-bezpieczenstwie-mon-po-cichu-juz-odkreca-jego-reforme.
• 28. Zespół wPolityce.pl, Szeremietiew o kondycji polskiej armii: „System dowodzenia został zmieniony w czasie, kiedy w regionie było realne zagrożenie wojną. To nieodpowiedzialne”, 15 sierpnia 2015 r., http://wpolityce.pl/polityka/262378-szeremietiew-o-kondycji-polskiej-armii-system-dowodzenia-zostal-zmieniony-w-czasie-kiedy-w-regionie-bylo-realne-zagrozenie-wojna-to-nieodpowiedzialne

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).