BazTech - Yadda

1

The influence of blowing agents type on foaming process and properties of rigid polyurethane foams

Kurańska M., Prociak A., Michałowski S., Zawadzińska A.

Polimery

|

2018

|

T. 63, nr 10

672--678

EN

Rigid polyurethane foams (RPF) were synthesized with the use different type of blowing agents (methylal, isopentane, cyclopentane, mixture of isopentane and cyclopentane, carbon dioxide). The effects of blowing agent type on the foaming process, cellular structure, mechanical properties and changes of thermal conductivity during one year aging are described. As expected, the highest reactivity confirmed by the fastest decrease of the dielectric polarization and highest maximum of temperature was observed for polyurethane system blown with carbon dioxide. A small difference in the reactivity of systems foamed with physical blowing agents was also noticed – the most reactive was composition with cyclopentane. Cellular structure of foams blown by carbon dioxide was characterized by smaller cells size than foams where physical blowing agent were used. The lowest thermal conductivity after 360 days was observed for polyurethane systems foamed with isopentane and mixture of isopentane and cyclopentane. Regardless of the measurement time the highest thermal conductivity was characteristic for the materials blown with water and methylal. The foams with isopentane were characterized by the highest compressive strength.

PL

Sztywne pianki poliuretanowe (RPF) otrzymano z zastosowaniem różnych czynników spieniających (metylal, izopentan, cyklopentan,mieszanina izopentanu i cyklopentanu oraz ditlenek węgla). Analizowano wpływ rodzaju poroforów na proces spieniania, strukturę komórkową pianki, jej właściwości mechaniczne oraz zmiany właściwości termoizolacyjnych w ciągu jednego roku. Jak oczekiwano, największą reaktywnością charakteryzował się system spieniony za pomocą ditlenku węgla, czego potwierdzeniem są: najszybsze zmniejszenie polaryzacji dielektrycznej oraz najwyższa maksymalna temperatura w procesie spieniania. Niewielkie zmiany reaktywności zaobserwowano w wypadku systemów poliuretanowych spienianych z udziałem różnych czynników fizycznych – największą reaktywnością odznaczał się układ z cyklopentanem. Struktura komórkowa pianek otrzymanych z udziałem ditlenku węgla jako czynnika spieniającego charakteryzowała się komórkami o rozmiarach mniejszych niż rozmiary komórek w materiałach piankowych wytworzonych z zastosowaniem fizycznych czynników spieniających. Najmniejszy współczynnik przewodzenia ciepła po upływie 360 dni wykazywały pianki poliuretanowe spieniane za pomocą izopentanu oraz mieszaniny izopentanu i cyklopentanu. Niezależnie od czasu pomiaru największe wartości współczynnika przewodzenia ciepła zaobserwowano w wypadku materiałów piankowych otrzymanych z zastosowaniem wody i metylalu, natomiast największą wytrzymałość mechaniczną wykazywały pianki wytworzone z udziałem izopentanu.

2

Wpływ petrograficznego zróżnicowania piaskowców krośnieńskich na ich właściwości fizyczno-mechaniczne w złożach Górka-Mucharz i Skawce (Beskid Mały)

Figarska-Warchoł B., Stańczak G.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 96

37--55

PL

Ze względu na szerokie rozprzestrzenienie i stosunkowo wysoką jakość piaskowce krośnieńskie należą do najczęściej wykorzystywanych materiałów kamiennych Karpat. Leżące we wschodniej części Beskidu Małego złoża Górka-Mucharz i Skawce stały się przedmiotem badań niniejszego artykułu. Po dokonaniu obserwacji terenowych i badań odbojności do dalszych badań wybrano próbki piaskowców, które zaklasyfikowano na podstawie cech makroskopowych do siedmiu typów petrograficznych, przy czym pięć z nich reprezentowało świeże, niezmienione odmiany, zaś dwa pozostałe objęte były procesami wietrzenia. Kolejne badania polegały na wykonaniu dokładnej charakterystyki mikroskopowej odmian, obejmującej opis składników, ilościową analizę składu oraz granulometrię. Potwierdziły one różnice wykształcenia piaskowców wyróżnionych typów. W trakcie badań laboratoryjnych oznaczono gęstość objętościową, nasiąkliwość wagową oraz wytrzymałość na ściskanie dla próbek nieforemnych, przeliczoną następnie na wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie próbek foremnych. Wykonane następnie badania właściwości fizyczno-mechanicznych wykazały odmienność uzyskiwanych wyników dla poszczególnych typów. Najwyższą jakością odznaczały się piaskowce laminowane skorupowo lub poziomo (typy IV i V), osiągając średnie wartości wytrzymałości na ściskanie odpowiednio 115 MPa i 154 MPa, przy wysokiej gęstości pozornej (2,66–2,67 Mg/m3). Wiązało się to z ich drobno- i bardzo drobnoziarnistą teksturą oraz wysokim udziałem spoiwa (20–29% obj.). W jego składzie przeważał węglanowy cement, ale towarzyszyły mu także obwódki regeneracyjne na ziarnach kwarcu i w mniejszym udziale matriks ilasta. Przeciętne wartości parametrów jakościowych, bliskie przedstawianym w literaturze i dokumentacjach złóż, wykazywały drobnoziarniste piaskowce masywne (typ I). Wśród odmian niezwietrzałych najsłabszą odporność na ściskanie (ok. 88 MPa), przy stosunkowo wysokiej nasiąkliwości wagowej (ok. 1,2%), wykazywały piaskowce różnoziarniste (typy II i III), w których spoiwo węglanowe osiągało niewielki udział około 10% obj., zaś cement kwarcowy (1,0% obj.) utworzył zaczątkowe formy obwódek regeneracyjnych. Większe składniki detrytyczne (głównie fragmenty łupków łyszczykowych i skał magmowych) uległy częściowemu lub całkowitemu rozkładowi, rozluźniając szkielet ziarnowy skały zbudowany z okruchów o przeważających wklęsło-wypukłych i prostych kontaktach. W pracy wykazano zasadność wyróżniania typów petrograficznych w złożach piaskowców na podstawie prostych badań makroskopowych, łatwych do wykonania przez geologa górniczego.

EN

Due to the wide distribution and relatively high quality, Krosno Sandstones are the most commonly used stone materials in the Carpathians. Located in the Eastern part of the Beskid Mały Mountains, the Górka-Mucharz and Skawce deposits are the subject of research of this article. After field observations and Schmidt hammer tests, sandstone samples were selected for further study, classified into 7 petrographic types on the basis of macroscopic characteristics, wherein 5 of them represented fresh, intact varieties, and the other 2 were weathered. Subsequent tests involved microscopic studies including a description of components, quantitative analysis of composition and granulometry. They confirmed differences in the distinguished types of sandstones. Laboratory tests included determining bulk density, water absorption and compressive strength for irregularly shaped samples, then converted to the uniaxial compressive strength of regularly shaped samples. The subsequent of physico-mechanical property tests revealed the diversity of the results for the individual types. Convolute or parallel laminated sandstones (types IV and V) were characterized by the highest quality, achieving average compressive strength values, respectively of 115 MPa and 154 MPa, and a high bulk density (2.66–2.67 Mg/m3). It was associated with their fine- and very fine-grained texture and a high proportion of cement and matrix (20–29% by volume). Its composition was dominated by carbonate cement, which was also accompanied by outgrowths on the quartz grains and with a lesser participation of a clay matrix. The average values of quality parameters, close to those presented in literature and documentation of the deposits were found for fine-grained massive sandstones (type I). Among the unweathered varieties, the weakest compressive strength (approx. 88 MPa), with a relatively high water absorption (approx. 1.2%) was found for poorly sorted sandstones (types II and III), in which a small proportion of carbonate cement and matrix reached the level of approx. 10% by volume, and quartz cement (1.0% by volume) created early forms of outgrowths. Larger detrital components (mainly fragments of mica schists and igneous rocks) were partially or completely decomposed, loosening the rock fabric, which was composed of debris with prevailing concave-convex and long contacts. The study demonstrated the validity of distinguishing petrographic types of sandstones in deposits on the basis of simple macroscopic tests, which are easy to perform by a mining geologist.

3

Piaskowce formacji ostrowieckiej północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich − zmienność litologii i parametrów fizyczno-mechanicznych a możliwości surowcowego wykorzystania

Guzik K.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 92

89--103

PL

W artykule przedstawiono zróżnicowanie litologii i właściwości fizyczno-mechanicznych piaskowców formacji ostrowieckiej z dziewięciu złóż w północno-zachodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Ustalono, iż piaskowce te reprezentują osady strefy przybrzeżnej płytkiego zbiornika brakiczno-morskiego, a prawdopodobnie również systemów depozycyjnych deltowych. Wyróżniono siedem odmian piaskowców o zróżnicowanej przydatności jako kamienie architektoniczne, wykazujących zmienność w zakresie uławicenia, barwy, uziarnienia, stopnia zwięzłości oraz występujących struktur sedymentacyjnych. Największe znaczenie gospodarcze mają cztery odmiany piaskowców blocznych, ze złóż w rejonie Żarnowa, wykazujące przydatność do produkcji płyt okładzinowych. Oprócz nich, w kamieniołomach w Treście Wesołej, Mroczkowie Gościnnym i Kraszkowie, wyróżniono trzy odmiany piaskowców cienko- i średnioławicowych, wykorzystywanych jako kamień murowy, bądź tzw. dzikówka. Przeprowadzone badania właściwości fizyczno-mechanicznych wykazały, iż omawiane odmiany piaskowców różnią się głównie pod względem wartości wytrzymałości na ściskanie i prędkości fali podłużnej, w mniejszym stopniu gęstości pozornej oraz nasiąkliwości.

EN

The paper presents information about the diversity of lithology, sedimentary features as well as physicomechanical properties of the Ostrowiec Fm. sandstones from nine deposits occurring in the North-Western margin of the Świętokrzyskie Mountains. The sandstones represents sediments of brackish-marine, nearshore and probably deltaic depositional system. Seven types of sandstones of different thickness of beds, colour, grain size, and type of sedimentary structures, as well as varying suitability as an architectural stone have been distinguished. Four varieties of dimension sandstone, form deposits in the Żarnów area, utilized for slabs production are of the greatest economic importance. Three other types of sandstones, form deposits in Tresta Wesoła, Mroczków Gościnny and Kraszków, occuring in the form of thin and medium thickness of beds, suitable for the smaller dimension stone and split tiles production. Physico-mechanical analyses revealed that the varieties of sandstones differ mainly in terms of compressive strength and a longitudinal wave propagation speed values and to a smaller extent, the apparent density and water absorption values.

4

Wpływ stosowania drobnego kruszywa z recyklingu na wybrane właściwości kompozytów cementowych

Pawluczuk E., Kozak K.

Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2016

|

Vol. 7, no. 1

39--45

PL

Praca dotyczy ustalenia wpływu stosowania drobnego kruszywa z recyklingu na wybrane właściwości kompozytów cementowych. Frakcję z recyklingu uzyskano w wyniku rozdrobnienia wcześniej przygotowanych do tego celu próbek laboratoryjnych z normowej zaprawy cementowej. Do zrealizowania badań zaplanowano pełny eksperyment obejmujący w sumie 11 serii, w którym zmiennymi były: zawartość drobnego kruszywa z recyklingu (0-60%) oraz temperatura jego prażenia (0-850°C). Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono, że drobne kruszywo z recyklingu generalnie negatywnie wpływa na badane właściwości kompozytów cementowych. Efekt ten może być jednak ograniczony poprzez zastosowanie obróbki termiczno-mechanicznej drobnej frakcji recyklingowej.

EN

The paper concerns the determination of the influence of using the fine recycled aggregates on selected properties of cement composites. Fine recycled aggregate was achieved as a result of crushing laboratory samples made of standardised cement mortar. To perform the test complete experiment consisting of 11 series was planned. Two different variables were: X1 – content of fine recycled aggregate (0-60%) and X2 – the temperature of mortar rubble roast (0-850°C). Based on the obtained results it was found that the fine recycled aggregate generally deteriorates the tested properties of cement composites. On the other hand this effect may be significantly limited by the use of thermal-mechanical treatment of recycled rubble.

5

Zróżnicowanie jakości kopaliny jako efekt warunków depozycji i przemian diagenetycznych osadu oraz procesów wietrzenia skały na przykładzie piaskowców magurskich ze złoża Osielec

Rembiś M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

118--125

PL

Artykuł dotyczy piaskowców ogniwa popradzkiego, które odsłaniają się w złożu „Osielec” położonym w raczańskiej strefie facjalno-tektonicznej płaszczowiny magurskiej w polskich Karpatach fliszowych. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, że zróżnicowane warunki transportu i depozycji materiału detrytycznego doprowadziły do nagromadzenia osadów charakterystycznych dla subfacji piaskowców masywnych (mS) i uziarnionych frakcjonalnie (gS). Zdeponowany materiał podlegał intensywnym przemianom diagenetycznym, głównie procesom cementacji węglanowej i krzemionkowej, kształtującym fizyczno-mechaniczne właściwości piaskowców, które zmodyfikowane zostały przez późniejsze zjawiska wietrzeniowe. Przy pomocy statystycznego modelu określono wpływ procesów diagenetycznej cementacji na właściwości techniczne piaskowców. Ze względu na różny stopień nasilenia zjawiska wietrzenia składników mineralnych, piaskowce obu subfacji podzielone zostały na trzy grupy reprezentujące kolejne fazy wietrzenia. Stwierdzono, że różnią się one między sobą także wartościami fizyczno-mechanicznych parametrów. Współwystępowanie w profilu złoża różnych odmian facjalnych kopaliny, reprezentujących różny stopień zwietrzenia powoduje, że uzyskiwany surowiec wykazuje zmienną jakość, uzależnioną od miejsca prowadzonej eksploatacji.

EN

Sandstones of the Poprad member occur in the Osielec deposit located within the Racza facies-tectonic zone (Magura Series) of the Polish Flysch Carpathians. Varying conditions of transport and deposition of their detrital material resulted in the development of sediments belonging to two subfacies: the massive sandstones (mS) and the sandstones with graded bedding (gS). The material deposed underwent intensive diagenesis, including mainly its cementing with carbonates and silica, responsible for physical and mechanical properties of the rocks, but finally modified by weathering. Applying a statistical model, an impact of diagenetic cementation on the technical properties of the sandstones has been established. Considering the variable extent of the weathering processes, the sandstones of both subfacies have been further divided into three groups depending on differing alterations of their mineral components. Thus, the groups also differ in their physical and mechanical properties. As a result, the stone products have variable technical properties, strongly dependent on the place of their quarrying within the deposit.

6

Dolnośląski łupek z Jenkowa i możliwości jego zastosowania

Stańczak G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

146--153

PL

Artykuł prezentuje wyjątkowe właściwości kopaliny ze złoża Jenków na Dolnym Śląsku. Na podstawie danych z dokumentacji geologicznych przedstawiono zróżnicowanie parametrów petrofizycznych w trzech odmianach kopaliny, a także zmienność składu mineralogiczno-petrograficznego. Zidentyfikowano główne i podrzędne komponenty dwóch odmian kopaliny, łupkowej i łupkowo-fyllitowej. Na podstawie obserwacji makroskopowych oceniono zmienność barwy, połysku, jak również cech strukturalno- teksturalnych łupków i fyllitów. Oceniono właściwości dekoracyjne kopaliny złoża Jenków według klasyfikacji dekoracyjności zaproponowanej przez zespół profesora Jana Bromowicza. Wśród kamieni budowlanych łupki szarogłazowe i fyllity pochodzące ze złoża Jenków stanowią wyjątkową kopalinę ze względu na wysokie walory dekoracyjne i naturalną podzielność płytową, które determinują ich specyficzne walory użytkowe. Łupek jenkowski wyróżnia się szeroką gamą zastosowań jako łupany kamień elewacyjny, murowy czy ścieżkowy, a rozpropagowanie jego wyjątkowych walorów jest ostatecznym celem tej pracy.

EN

The paper presents the unique values of the stones from the Jenków deposit in Lower Silesia. Based on the data contained in geological reports the author presents the variability of the physical and mechanical properties of three rock types and the variability of their mineral and petrographic composition. Major and minor components of two essential, unweathered types of the Jenków rocks, i.e., slates and slates-phyllites, have been described. The changes of rock colours, lustre and also structural and textural features have been determined based on macroscopic observations. Decorative properties of the rocks from the Jenków deposit have been evaluated according to the classification proposed by Professor Jan Bromowicz’s group. Among building stones, greywacke slates and phyllites from Jenków represent a unique material because of their highly decorative values and natural splitting into ashlar slabs. Due to the latter feature, the Jenków rocks can be used to manufacture a wide range of stone products, including wall facing ashlar slabs and various other slabs applicable in outdoor small architecture, e.g. in parks or gardens. The photographs presented are only few examples of a possible utilization of these valuable rocks.

7

Geologiczno-inżynierska ocena zwietrzelin gliniastych z południowej Polski

Roguski A.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 10/2

692--698

EN

Weathered rocks occur in Poland e. g. on Lubelszczyzna and Holy Cross Mountains area, in Jura Krakowsko-Czêstochowska region, on Eastern Carpatian flysch and granitoids outcrops in Sudets Mountains. Weathered rocks are often foundation and therefore are subject of thorough and detailed geological and engineering studies. Field CPTU and FVT tests and physical laboratory research were conducted on weathered limestone from Zawiercie and sandstone from Kalwaria Zebrzydowska. These soils were classified as V and VI zone of weathering rock profile. Geomechanical parameters obtained from penetrations and laboratory tests shows a large variation what can be related to variability of their structure and lithology type in each zone of weathering rock profile. This property can give difficulties in formulating engineering and geological properties and delineate geotechnical zones.

8

The results of the research on physical and mechanical properties of rock analogues and moon soils

Kolano M., Mazurek J.

AGH Journal of Mining and Geoengineering

|

2013

|

Vol. 37, no. 1

35--49

EN

The article concerns the testing of the physical-mechanical properties of rock analogues and moon soils. The materials tested are mainly: loose material (JSC 1A, Chenobi, AKG2010, Phobos) and firm highly-porous (Foam), as well as firm slightly-porous material (material analogue of Phobos moons). In this article the results of volumetric density/bulk density determination, and the determination of porosity, coefficient of consolidation and compressive and shear strength tests are looked at. The tests were done within the international project entitled Instrument "CHOMIK" ("HAMSTER") of Phobos Sample Return Mission, conducted by Space Investigation Center, Polish Academy of Science.

PL

Artykuł poświęcony jest badaniom właściwości fizyczno-mechanicznych analogów skał i gruntów księżycowych. Przebadanymi materiałami były głównie: materiał sypki (JSC 1A, Chenobi, AKG2010, Phobos) oraz materiał zwięzły mocno porowaty (Foam), jak również materiał zwięzły o niewielkiej porowatości (analog materiału księżyca Fobos). W artykule zamieszczono wyniki oznaczeń gęstości objętościowej/gęstości nasypowej, porowatości, współczynnika konsolidacji oraz wytrzymałości na ściskanie i na ścinanie. Badania zostały wykonane w ramach projektu międzynarodowego pt. Instrument „CHOMIK" misji Phobos Sample Return, realizowanego przez Centrum Badań Kosmicznych PAN.

9

Nowa metoda modyfikacji HD PE za pomocą poli(kwasu asparaginowego)

Pielichowski J., Polaczek J., Pagacz J.

Engineering of Biomaterials

|

2007

|

Vol. 10, no. 69-72

52-54

PL

W artykule zaprezentowano wyniki badań polietylenu wysokiej gęstości (HD PE), modyfikowanego przy użyciu poli(kwasu asparaginowego) (PAA). Analizie poddano wpływ modyfikatora na właściwości fizyko-mechaniczne HD PE. Zbadano również zmianę tych właściwości po degradacji w roztworze soli fizjologicznej.

EN

This paper presents the results of studies on the high density polyethylene HD PE, modified using poly(aspartic acid). The influence of modifier on the HD PE physico-mechanical properties was investigated. These properties were also analyzed after degradation in physiological sodium chloride solution.

10

Właściwości fizyczno-mechaniczne kopalin w polskich złożach kamieni budowlanych i drogowych

Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., Karwacki A., Kolasa A., Magiera J., Rembiś M., Smoleńska A., Stańczak G.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2005

|

Vol. 109, nr 41

13-24

PL

Dla 45 najważniejszych złóż kamieni budowlanych i drogowych Polski analizowano różne właściwości fizyczno-mechaniczne, na podstawie których dokonano ich waloryzacji. Wydzielono 6 grup złóż kopalin różniących się parametrami i odniesiono je do porównywalnych złóż światowych.

EN

The authors analysed physical and mechanical parameters of industrial rocks from 45 the most important Polish deposits of building and road stones. The parameters have formed the evaluation basis for these deposits that, as a result, have been divided into six groups. The groups distinguished have been referred to comparable world deposits.

11

Modyfikacja polietylenu o wysokiej gęstości homo i kopolimerem kwasu asparginowego

Polaczek J., Dziki E., Wąs M., Pielichowski J.

Inżynieria Biomateriałów

|

2004

|

R. 7, nr 38-42

99-102

PL

W pracy przedstawiono kompozyty polietylen - poli(kwas asparginowy) oraz wyniki badań fizyko-mechanicznych i analizę tych właściwości po zanużeniu w płynie imitującym działanie płynów ustrojowych.

EN

This paper presents polyethylene-poly(aspartic acid) composites and its physico-mechanical properties after exposure to model liquid, imitating the effect of body fluids.

12

Przestrzenna zmienność właściwości fizyczno-mechanicznych w złożach serpentynitu Nasławice oraz granitu i gnejsu Strzelin (Dolny Śląsk).

Figarska-Warchoł B., Stańczak G.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2003

|

Vol. 104, nr 37

17-35

PL

Na podstawie danych z otworów wiertniczych badano zmienność gęstości pozornej, nasiąkliwości wagowej, ścieralności w bębnie Devala oraz wytrzymałości na ściskanie. Przedstawiono statystyczny opis zróżnicowania tych właściwości. Przestrzenny obraz zmienności uzyskano przez rozcięcie bryły złoża na poziome plastry. Dla każdego plastra sporządzono mapy badanych właściwości w oparciu o kriging blokowy. Następnie zastosowano analizę wieloczynnikowa, która pozwoliła wyróżnić w obrębie plastrów obszary o najbardziej korzystnych właściwościach.

EN

Variability of mechanical properties of two deposits "Nasławice" (serpentinite) and "Strzelin" (granite and gneiss) located in Lower Silesia (SW Poland) are analysed in the paper. The following parameters tested on the log samples were considered: apparent density, water absorptivity, grindability in Deval drum and compressive strength. Deposits were sliced into horizontal layers, to find out spatial (2.5 D) variability of the parametres. Block kriging allowed obtaining contour maps of the properties. They revealed cosiderable improvement of technical properties of the stones with the depth in the "Strzelin" granite and less pronounced spatial changes in the "Nasławice" serpentinite. MCE analysis (Multi-Criteria Evaluation) applied nextly allowed for the selection of the best parts of both deposits.

13

Petrograficzne i sedymentacyjne uwarunkowania zmienności właściwości fizyczno-mechanicznych kopaliny w złożach piaskowców magurskich.

Bromowicz J.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2002

|

Vol. 97, nr 33

9-25

PL

Analizowano zróżnicowanie podstawowych właściwości fizyczno-mechanicznych piaskowców magurskich pomiędzy złożami w różnych podjednostkach tektoniczno-facjalnych płaszczowiny magurskiej. Większość złóż o dobrze rozpoznanych takich właściwościach związana jest z pod jednostkami: krynicką i raczańską. Wykazano związki analizowanych właściwości z położeniem złóż w obrębie podjednostek. W obu nich następują zmiany w kierunku zachodnim, przy czym dla pod jednostki krynickiej właściwości się pogarszają dla raczańskiej zaś zdecydowanie polepszają. W obu podjednostkach w kierunku tym, zgodnym z transportem materiału, następuje zmniejszenie wielkości ziarna, przy czym zmiany te są silniejsze w podjednostce krynickiej. Zróżnicowanie właściwości jest wywołane zmianami w polimineralnym spoiwie piaskowców. W podjednostce krynickiej ku zachodowi spada zawartość spoiwa krzemionkowego piaskowców i rośnie ilastego. W raczańskiej zaś, przy mniejszej energii transportu, zawartość spoiwa krzemionkowego wzrasta i maleje ilastego.

EN

Fundamental physical and mechanical properties of the Magura Sandstone from deposits in various tectonic-facial subunits of the Magura Nappe were compared. Relationships between these properties and position of the deposits within the subunits were ascertained. Decisive influence of cement on the sandstone physical and mechanical properties was proved, as the relationships between the way of the cement formation and depositional conditions.

14

Zmiany właściwości fizyczno-mechanicznych skał wywołane kruszeniem i ich wpływ na kwalifikację surowcową złóż

Bromowicz J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

85-88

PL

Zmiany właściwości oceniono w 13 złożach zawierających gnejsy, granity oraz zróżnicowane litologicznie piaskowce, wapienie i dolomity. Największe zmiany stwierdzono dla skał o najgorszych właściwościach fizyczno-mechanicznych. Ich zakres powoduje, że kruszywo nie spełnia wymogów stosowanych norm, mimo iż kopalina je spełnia. Zależność pomiędzy wielkością wytrzymałości na miażdżenie kruszywa i wytrzymałości na ściskanie kopaliny, z której kruszywo to wykonano, pozwala na szacowanie wytrzymałości kruszywa przy znanych parametrach kopaliny. Uzyskane wyniki wskazują na konieczność uwzględnienia zmian własności wywołanych kruszeniem przy ocenie złóż pod kątem możliwości pozyskiwania kruszywa łamanego dla drogownictwa.

EN

Changes of physical and mechanical properties due to crushing of gneiss, granite, sandstone, limestone and dolomite taken from 13 deposits were examined. Rocks of the poorest properties revealed the largest changes. As a result, crushed aggregates may not fulfill quality requirements deposite the fact that the parent rock do. Relationship of the crushing forces of the parent rock to that of the crushed aggregate alows evaluation of the properties of the aggregates if the properties of the parent rocks are know. Results obtained point that changes of the mechanical properties due to the crushing must be taken into consideration in the evaluation of deposits and in rock testing.

15

Piaskowce magurskie złoża Męcina k. Limanowej. Kruszywo czy bloki?

Stańczak G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

97-102

PL

W oparciu o szczegółowy profil złoża oceniono zmienność uławicenia, uziarnienia i barwy piaskowców, a także stan ich podzielności. W obserwacjach mikroskopowych określono skład petrograficzny piaskowców ze szczególnym uwzględnieniem spoiwa i prześledzono jego związki z podstawowymi właściwościami fizyczno-mechanicznymi. Rozważono optymalne możliwości ich wykorzystania pod względem produkcji kruszyw lub bloków kamiennych.

EN

The evaluation of possibilities of application Magura sandstones in Męcina deposit was analysed, taking into account aggregates or block material. From detailed profile of that deposit were evaluated variability of bed thickness, grain size, dye of sandstones, in particular contests of cement. There were investigated its connections with basic physico mechanical properties. It was found that the best possibility of their usage is block material.

16

Ocena możliwości wykorzystania skał z okolic Krakowa do rekonstrukcji kamiennych elementów architektonicznych

Bromowicz J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2001

|

T. 17, z. 1

5-73

PL

Oceniane były skały węglanowe reprezentowane przez dewońskie wapienie złóż dębnickich, triasowe dolomity diploporowe z Libiąża, wapienie jurajskie z Nielepic, Kamienia, Wielkanocy, Uliny, Mirowa i trzeciorzędowe z Pińczowa oraz piaskowce istebniańskie (kreda-paleocen) z Sobolowa, Soślin, Muchówki, Zoni i Czasławia (rys. 1). W poszczególnych kamieniołomach dokonano oceny walorów dekoracyjnych odsłoniętych skał oraz bloczności określającej możliwości uzysku prostopadłościennych brył - bloków o różnej wielkości. W oparciu o materiały zawarte w dokumentacjach geologicznych przedstawiono zmienność właściwości fizyczno-mechanicznych badanych skał i oceniono możliwości ich stosowania. Wyróżniono trzy odmiany wapieni dębnickich o zróżnicowanych walorach dekoracyjnych, a pomiary orientacji i intensywności płaszczyzn podzielności wykazały, iż bloki, głównie małe i bardzo małe (poniżej 1 m3), stanowią około 30% objętości odsłoniętych fragmentów złóż. Korzystne właściwości fizyczno-mechaniczne wapieni dębnickich z ocenianych części profilów zapewniają dobre zachowanie właściwie użytego materiału. O walorach dekoracyjnych dolomitów z Libiąża, obok barwy i migotliwości wywołanej odblaskami pojedynczych kryształów węglanowych, decyduje obecność kawern i laminacji. Ich właściwości fizyczno-mechaniczne są dosyć jednorodne i korzystne. Materiał bloczny, silnie rozdrobniony, stanowi około 8% objętości badanego wycinka złoża. Wapienie jurajskie w opracowywanych kamieniołomach wykazują duże zróżnicowanie strukturalne. W Nielepi- cach, Kamieniu i Ulinie przeważają wapienie skaliste o charakterze zlepieńców i konglomeratów. Ich właściwości fizyczno-mechaniczne są bardzo zróżnicowane. Często posiadają one stosunkowo wysokie nasiąkliwości, co powoduje ich niewielką odpornością na działanie mrozu. Godne polecenia są natomiast wapienie skaliste z kamieniołomu Wielkanoc. Są jednorodne, w przewadze pelityczne z liczną fauną, a ich walory dekoracyjne podkreślają liczne kawerny. Badania w celu wytypowania złoża wapieni jurajskich dającego możliwości uzyskiwania materiału blocznego nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Pomiary przeprowadzone w złożu Mirów wykazały tylko niewielkie możliwości pozyskiwania bloków, i to w przewadze o małej i bardzo małej objętości. Wapienie pińczowskie rokują stosunkowo łatwe możliwości uzysku bloków o bardzo zróżnicowanej objętości, od bardzo małych do bardzo dużych. Zapewniają również pozyskiwanie różnych ich odmian strukturalnych od drobno- poprzez średnio- do gruboziarnistych. Ich właściwości fizyczno-mechaniczne są podobne bez względu na zróżnicowanie strukturalne. Ich wadą jest brak wystarczającej mrozoodporności, co powoduje konieczność izolowania wyrobów z wapienia pińczowskiego od dostępu wody. Piaskowce istebniańskie posiadają najlepsze właściwości fizyczno-mechaniczne w złożu Sobolów. Szczególnie korzystne są ze względu na wytrzymałość na ściskanie i jej zmienność wywołaną nasyceniem wodą oraz zamrażaniem, jak i ścieralności na tarczy Boehmego. Ta ostatnia właściwość jest w przypadku piaskowców istebniańskich bardzo istotna, gdyż zwykle jest zbyt duża dla stosowania ich do produkcji kamiennych elementów poziomych. Z uwagi na tą właściwość interesujące wydają się piaskowce z kamieniołomu w Czasławiu, gdzie ścieralność jest o połowę mniejsza od pozostałych. Możliwości pozyskiwania bloków z piaskowców istebniańskich we wszystkich badanych kamieniołomach są znaczne. Bloki stanowią zwykle około 40% objętości badanych obiektów. Różny jest natomiast stopień rozdrobnienia materiału blocznego. W tym zakresie najkorzystniejsze warunki ma złoże Sobolów z dużymi możliwościami uzysku bloków o bardzo znacznych rozmiarach.

EN

The following stones were evaluated in the present study: the Dębnik Limestone (Devonian), the Libiąż (Diplopora) Dolomite (Triassic), limestone from Nielepice, Kamień, Wielkanoc, Ulina and Mirów (Jurassic), the Pińczów Limestone (Tertiary) and the Istebna Sandstone from Sobolów, Sośliny, Muchówka, Zonia and Czasław (Fig. 1). In each case three features were evaluated: decorativness of the stone, block divisibility and physical and mechanical properties of the rock, taken from the geological reports. Three varieties of the Dębnik black limestone were distinguished basing on its decorative properties. Orientation and high density of joint determine relatieve low volume of the blocks exploitable from the deposits. Roughly 30% of the volume of the deposits can be extracted as small and very small blocks (up to 1 m3). Good physical and mechanical properties determine relative high durability of the stone. Decorativness of the Libiąż Dolomite is due to its yellowish colour, sparkling shine caused by isolated calcite crystals, and cavernous and laminated texture. Mechanical properties are generally good and uniform over a volume of the deposit. Ca. 8% of the rock volume can be extracted as small blocks. Jurassic limestone reveal great structural diversity in the querries examined. The masive (rocky) limestone with conglomeratic structure dominates in Nielepice, Kamień and Ulina. Its physical and mechanical properties are highly variable. Its efective porosity is normally high and contributes to low frost resistivity of the stone. Remarkable good properties reveals Jurassic limestone from the Wielkanoc quarry. Its stucture is pelitic with admixture of organic remnants. Cavernous texture gives the stone decorative surface. Unfortunately, there are almost no possibility for extraction of blocks from the deposits of the Jurassic limestone. Small quantities of small blocks can be expected only from the deposit in Mirów. The deposit of the Pińczów Limestone yields various blocks, from very small to very large. Its texture changes from fine through medium to coarse grained. The properties of the stone are by far uniform and favourite, disregarding texture variations. However, frost resistivity is generelly not satisfying for most external applications. The masonry needs pre-treatment, to increase water repellency. The Istebna Sandstone of the Sobolów deposit reveals the best mechanical properties of all known deposits. Parti- cularly, its compression strength in dry, wet as well as in frozen state, and abrasive tests are by far satisfactory. The latter property is particularly remarkable, as the Istebna sandstone, typically, is not resistant to abrasion and cannot be applied in paving works. Moreover, in every of investigated quarries blocks of various sizes constitute ca. 40% of the deposit volume. The deposit in Sobolów reveals the most favourite block divisibility. It may yield the largest blocks of all known deposits.

17

Perspektywy wykorzystania zwięzłych skał osadowych polskich złóż w drogownictwie - porównanie ze skałami magmowymi i metamorficznymi

Bromowicz J., Karwacki A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2000

|

T. 26, z. 1

9-50

PL

W oparciu o ocenę właściwości fizyczno-mechanicznych wydzielono złoża skał osadowych zawierających kopaliny możliwe do wykorzystania w drogownictwie. Uwzględniając ich stan zagospodarowania, zakres rozpoznania i obowiązujące wymagania złoża te zakwalifikowano do czterech grup o kolejno pogarszających się właściwościach fizyczno-mechanicznych i omówiono perspektywy ich wykorzystania. Porównanie ze złożami skał magmowych i metamorficznych wykazało możliwości pozyskiwania surowców drogowych o podobnych właściwościach fizyczno-mechanicznych z szeregu złóż zwięzłych skał osadowych.

EN

Deposits of sedimentary rocks suitable for road construction were selected basing upon the evaluation of their physico-mechanical properties. Considering the state of deve!opment and assessment of the deposits as well as the technological requirements, the deposits were classified into the four groups of gradually declining physico-mechanical properties. Prospect for development is discussed. Comparison with deposits of igneous and metamorphic rocks demonstrated the possibility of exploitation of sedimentary industrial stones for road construction due to their similar physico-mechanical properties.