BazTech - Yadda

1

Morphometric analysis of Klina River basin using geospatial technology and open access datasets

Çadraku Hazir, Hasa Xhesika

Journal of Water and Land Development

|

2023

|

no. 58

31--41

EN

According to the Water Framework Directive 2000/60 EC, the river basin is the basic unit for integrated water management at the basin level. In this sense, the knowledge of the morphometric parameters of the river takes on special importance. Morphometric analysis helps in understanding the geo-hydrological characteristics of a river basin. Various authors point out that the morphometric analyses of a drainage watershed demonstrate the dynamic equilibrium that has been achieved due to the interaction between matter and energy. The analysis of morphometric parameters also facilitates and helps to understand the hydrological relations of the basin. This paper deals with the morphometric analysis of sub-basins in the Klina River basin which is located in the northeastern part of the Dukagjini depression. To determine the morphometric parameters in the Klina River basin, the digital relief model from the Advanced Land Observation Satellite (ALOS) platform with a resolution of 20 × 20 m and the ArcMap 10.5 software were used. The results reveal that the total number of streams is 753 of which 602 are 1st order streams, 119 - 2nd order, 23 - 3rd order, 6 - 4th order, 2 - 5th order, and 1 - 6th order streams. The mean bifurcation ratio is 3.81, drainage density is 1.52 km∙km-2. The data and information presented in this study will be helpful and interesting in the plan of the management of Klina River basin which covers an area of 477 km2 within which is estimated to live about 100,000 inhabitants.

2

Hydromorphological Index for Rivers (HIR): A New Method for Hydromorphological Assessment and Classification for Flowing Waters in Poland

Szoszkiewicz Krzysztof, Jusik Szymon, Gebler Daniel, Achtenberg Krzysztof, Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Radecki-Pawlik Artur, Okruszko Tomasz, Giełczewski Marek, Marcinkowski Paweł, Pietruczuk Karol, Przesmycki Marcin, Nawrocki Przemysław, Chmist Joanna, Szostak Marta

Journal of Ecological Engineering

|

2020

|

Vol. 21, nr 8

261--271

EN

The method based on original metric called Hydromorphological Index for Rivers (HIR) was developed in 2017 for the purpose of the monitoring of the hydromorphological status of flowing waters in Poland. It fulfils the requirements of the EU Water Framework Directive (WFD). It allows the assessment of both lowland rivers as well as mid-altitude and highland streams. The proposed system can be used to assess the natural and heavily modified rivers as well as artificial channels. The basis of the proposed system is a field survey, which is supplemented by the analysis of Geographic Information Systems (GIS) data and remote sensing materials. The analysis of the GIS data and remote sensing materials already enable to estimate preliminary classification of the hydromorphological status of the non-surveyed water bodies. On the basis of the field survey, the principal HIR value can be estimated for the considered river site and comparing with the reference conditions, the hydromorphological quality status in the five-class system can be calculated. The properly selected, representative survey sites (one or more depending on the heterogeneity of the environment), enable the classification and evaluation of entire surface water bodies in the framework of the national environmental monitoring. The GIS component of the HIR proved to be useful in verifying the determination of heavily modified water bodies and in assessing the needs of river restoration. It was also applied in the development of the National river restoration program for predicting the impact of the proposed restoration measure on the state of hydromorphology.

3

Comparative Performance of Physicochemical and Diatom-Based Metrics in Assessing the Water Quality of Mert Stream, Turkey

Maraşlıoğlu Faruk, Bektaş Serdar, Özen Arda

Journal of Ecological Engineering

|

2020

|

Vol. 21, nr 8

18--31

EN

In this study, the authors aimed to compare the performance of the physicochemical-based water quality metrics (WQI, SWQMR) and diatom-based diatom metrics (TDI, BDI, GDI) to evaluate the water quality and ecological status of the Mert Stream. A total of 104 epilithic diatom species, belonging to 44 genera, were recorded during the study period. Navicula was the most dominant diatom in the sites near intensive farming areas, while Gomphonema was the most dominant species in the sites in vicinity of urban and industrial settlements. According to the water quality indices based on the physicochemical parameters and diatoms, the water quality in the upper and middle parts of the Mert stream was better than in the lower parts (higher amount of total suspended solids and higher conductivity). The structure of the epilithic diatom community was mostly shaped by total suspended solids, electrical conductivity and nutrients according to Canonical Correspondence Analysis results. The obtained results revealed that diatom metrics, especially GDI, and water quality metrics, especially WQI, can be used for the monitoring of lotic systems and provide useful complementary information on the ecological status of rivers in medium rainfall regions such as Samsun.

4

Stopnie rampy zwane bystrzami o zwiększonej szorstkości jako ekologiczne rozwiązania utrzymania koryt rzek i potoków górskich

Radecki-Pawlik A., Stypuła K., Radecki-Pawlik B., Plesiński K.

Przegląd Budowlany

|

2017

|

R. 88, nr 10

113--116

PL

W artykule zwrócono uwagę na nowoczesny, proekologiczny sposób utrzymania rzek i potoków górskich poprzez wprowadzenie do gamy obecnie stosowanych urządzeń hydrotechnicznych bystrz o zwiększonej szorstkości, zwanych też stopniami ramp. Budowle te, utrzymując koryta rzek i potoków górskich w stanie ekologicznym dobrym, powodują odtwarzanie struktur łach korytowych, tworząc stosowne warunki życia moakrobentosowi oraz umożliwiając swobodną wędrówkę ryb. Niniejsza praca spełnia oczekiwania wprowadzanej w Polsce Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz odpowiada na argumenty organizacji ekologicznych, takich jak przykładowo „Gaja”, czy WWF.

5

Leeches (Clitellata: Hirudinida) of an upland stream : taxonomic composition in relation to habitat conditions

Cichocka J., Jabłońska-Barna I., Bielecki A., Buczyńska E., Buczyński P., Stryjecki R., Pikuła D.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2015

|

Vol. 44, No. 2

245--253

EN

Hirudinida comprise a constant component of benthofauna in running waters and their taxonomic composition is often analyzed to evaluate the environmental quality. However, the indicatory role of particular species is still arguable. Thus, it is very important to provide more detailed information on the impact of environmental parameters on the species structure within this group of invertebrates. Representatives of nine species were found in the investigated upland stream including mainly Erpobdella vilnensis and E. octoculata. The research has demonstrated that the hydromorphological conditions and feeding behavior are the main factors determining the taxonomic composition of leeches in particular sections of a watercourse.

6

On bankfull methods determination again – why we care?

Radecki-Pawlik A., Skalski T., Plesiński K., Czech W.

Journal of Water and Land Development

|

2015

|

no. 27

21--27

EN

One more time we would like to pay attention of especially of the hydraulic engineer audience to bankfull stage and discharge. Along the paper we show commonly accepted definitions of it and ways of calculations. It is difficult to determine the size of the bankfull flow level, that is why the authors are presenting many selected methods. Some of the methods allow the determination of biotic bankfull flow through the occurrence of zones of vegetation characteristic and based on the observation of the occurrence of ground beetles (e.g. the Woodyer and the Radecki-Pawlik and Skalski methods). Some of the methods – most popular- are using morphometric parameters (e.g. the Williams, the Hey and Thorne, the Gauckler-Manning and finally the Lambor methods). We believe that the value of bankfull discharge would be accepted as a supporting tool for designers, hydraulics engineers and managers, especially those who care about river channel environment and cooperate with fluvial geomorphologists- and biologists as well as environmental agencies.

PL

W artykule zwraca się uwagę, szczególnie inżynierów hydrotechników oraz meliorantów, na znaczenie znajomości wielkości przepływu brzegowego. Przedstawiono kilka najbardziej znanych metod obliczania tego przepływu i opisano, w jaki sposób zgromadzić dane do jego obliczenia. Cała trudność w obliczeniu przepływu brzegowego nie polega na skomplikowanych metodach obliczeń, lecz na określeniu miejsca, gdzie znajduje się istotnie brzeg rzeki lub potoku. Niektóre z metod umożliwiają określenie przepływu brzegowego na podstawie obserwacji biologicznych, przykładowo poprzez znalezienie stref charakterystycznej roślinności. Inne metody przyrodnicze bazują na obserwacji występowania biegaczowatych (metody: Woodyera i Radeckiego-Pawlik oraz Skalskiego). W większości metod korzysta się z określenia parametrów morfometrycznych (metody: Williamsa, Heya i Thorne’a, Gauckler-Manninga i Lambora). Autorzy uważają, że metodyka obliczenia przepływu brzegowego jest ważna w interpretacji danych hydrologicznych, szczególnie przez inżynierów hydrotechników, do wyznaczaniu przepływów miarodajnych, gdzie byłaby narzędziem pomocniczym.

7

Wpływ ścieków odprowadzanych ze schronisk turystycznych na stężenia związków biogennych w potokach - odbiornikach tych ścieków na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego (lata 2008-2009)

Siwek J. P., Biernacki W.

Gospodarka Wodna

|

2015

|

Nr 7

203--209

PL

Celem badań prowadzonych w latach 2008-2009 było rozpoznanie wpływu ścieków wytwarzanych w czterech schroni-skach turystycznych na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego na stężenia związków biogennych w potokach, do których ścieki te były odprowadzane. Próbki ścieków oraz wód rzecznych powyżej i poniżej zrzutu ścieków były pobierane na ogół raz w miesiącu. W laboratorium oznaczano stężenia NH4+, NO2, NO3- i P043-. W potokach, do których ścieki były odprowadzane bezpośrednio z mechaniczno-biologicznych oczyszczalni (Sucha Woda, Chochołowski Potok), wyraźnie wzrastały stężenia NH4+ i PO43-. W wypadku potoku Roztoka, do którego docierały nieoczyszczone ścieki po kilkusetmetrowej wędrówce jednym ze żlebów, wzrastały stężenia NO3-. Najmniejszy wpływ zrzutu ścieków stwierdzono w schronisku nad Morskim Okiem, co należy jednak wiązać z cyklicznym charakterem pracy oczyszczalni. Największe ładunki związków biogennych docierały do potoków w czasie sezonu turystycznego (od maja do września). Pomimo dobrych warunków rozcieńczania stężenia niektórych form związków biogennych w potokach były nawet kilkaset razy wyższe kilkadziesiąt metrów za zrzutem ścieków niż przed nim. W latach 2010-2011, z inicjatywy spółki prowadzącej schroniska tatrzańskie - Schroniska i Hotele PTTK „KARPATY" Sp. z o.o., dokonano gruntownej modernizacji oczyszczalni ścieków działających przy schroniskach Murowaniec i na Polanie Chochołowskiej, a dla schroniska w Dolinie Pięciu Stawów Polskich wybudowano nową, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków z chemicznym strącaniem fosforu.

EN

The goal of the research carried out in the years 2008-2009 was to identify the impact of sewage generated in four tourist shelters located within the boundaries of the Tatra National Park on concentrations of bio-genous compounds in streams to which this sewage was discharged. The samples of sewage and river water upstream and downstream of the sewage discharge points were taken on average once a month. The concentrations of NH4+, NO2, NO3- i P043-were determined in the laboratory. In streams to which the sewage was discharged directly from the mechanical biological treatment plants (Sucha Woda, Chochołowski Potok), the concentrations of NH4 and P043- grew significantly. In the event of the Roztoka stream, to which the untreated sewage was discharged having first flown through a several hundred meters long chute, the concentrations of NO3 increased. The smallest impact of the sewage discharge was identified in the Morskie Oko shelter, what should however be related to the cyclical character of the treatment plant work. The largest loads of biogenous compounds were flowing into the streams during the tourist sea-son (between May and September). Despite good conditions for dilution, the concentrations of some forms of biogenous compounds in streams were even hundreds of times higher several dozen meters downstream of the sewage discharge point than upstream of it. In the years 2010-2011, at the initiative of the company managing the Tatra shelters - Schroniska i Hotele PTTK „KARPATY" Sp. z o.o., a throughout modernization of the sewage treatment plants of the Murowaniec and Chochołowska Valley shelters was carried out, and in the Five Lakes Valley shelter a new mechanical biological treatment plant with Chemical precipitation of phosphor was built.

8

Hydrogeological problems of the Křtinský valley in the Moravian karst

Kejikova S.

Geology, Geophysics and Environment

|

2015

|

Vol. 41, no. 1

92--93

EN

The Výpustek cave is located in the middle part of the Moravian Karst, which is the most known, largest and most karsted area in the Czech Reublic. Hydrogeology of the area is very interesting, surrounding terrain has greatly changed due to extensive changes in the last 100 years. Some swallow holes were blocked, others newly created as the Křtinský stream we didn ́t have map wit active swallow holes. Already in the mid-20th century, hydrogeology of Křtinský stream was studied by Czech researchers. We decided after nearly 60-year break to continue with research of unknown karst water of Křtinský valley and we performed a new series of measurements.Total of 8 tracer experiments was previously performed and subsequently published on Křtinský stream. Two tracer tests were performed in research area of the Křtinský valley.The first test was carried out between swallow hole A and outf low (Burkhardt & Zedníček, 1950, 1951–1955), the second test was between swallow hole E and the outf low of Křtinský stream (Kůrkova et al. 2010) where I cooperated. Kůrkova et al. (2010) indicates distance between swallow hole E, localized before the Výpustek cave and the outflow of Křtinský stream as 3870 metres. From these values it was possible to determined that the distance between the first swallow hole A and fifth swallow hole E is 330 metres, among which are three more swallow holes B, C, D, which are activated only at higher water levels. The fluorescein was used as good visibly tracer for both realized tests. Both tests confirmed the relatively slow f low. In the first test the transit time after injection of tracer was 339 hours (14 days). Time when injected tracer has passed the second sampling site was 190 hours (8 days). It is necessary to take into consideration that Burkhardt & Zedníček (1950, 1951–1955) in 1948 performed a hydrographic experiment in which water lost only into the first two swallow holes (A and B). According to t he test resu lts in 1948 no active flow which clearly confirmed bifurcation of Křtinský stream was found in the Výpustek cave. It means that the first test, which was injected fluorescein into the swallow hole A was injected into northern branch of the Křtinský stream. The second test in 2009 was performed by injecting f luorescein to the swallow hole E implemented in the southern branch. Swallow holes A, B, C, D, E, F of the Křtinský stream were re-localized and new swallow hole known as “U smrku” was described. We performed an individual f low measurement with method of dilution in the research area of Křtinský stream. Following the test results, a reduction in absorption capacity of the main swallow hole E in the year 2009 was found. This swallow hole lost 50% of water with f low rate 16 L • s–1 since 2009. The swallow hole “U smrku” has shown an absorption capacity 54% with f low rate of 8.40 L s–1. Hydrogeological problems of the Křtinský stream and surrounding platforms are very complicated and it would be beneficial to continue with the tracer measurements on affluents of the Křtinský stream.

9

Contamination assessment of Krakow Valleys Landscape Park's surface and wastewaters

Strzebońska M., Jarosz-Krzemińska E., Adamiec E.

Geology, Geophysics and Environment

|

2014

|

Vol. 40, no. 4

325--330

EN

This research consisted of a physico-chemical evaluation of the streams and wastewaters within Krakow Valleys Landscape Parkin the Kluczwody, Bolechowicka, Będkowska and Kobylańska valleys. The following set of parameters were determined in the samples: pH, Eh, conductivity, oxygen content, concentration of metals' cations and selected anions. The results revealed that the wastewaters discharged as well as the streams that feed into the Rudawa river are mainly polluted with nitrates. Additionally, the examined wastewaters contained a high concentration of phosphate exceeding class II purity maximum permissible values.

10

Ocena zmienności odpływu w małych zlewniach górskich

Madzia M, Suchanek E, Więzik B

Inżynieria Ekologiczna

|

2013

|

Nr 32

122--130

PL

W artykule przedstawiono strukturę matematycznego modelu odpływu ze zlewni o parametrach skupionych, który zastosowano do obliczenia hydrogramu odpływu z małych zlewni w dorzeczu Krzyżówki. Dla każdej zlewni cząstkowej na etapie identyfikacji modelu określono opad efektywny uzależniony od rodzaju gleb i zagospodarowania przestrzennego oraz adekwatny do rzeczywistości liniowy model odpływu powierzchniowego. Parametry modelu estymowano w oparciu o parametry fizjograficzne i geomorfologiczne zlewni cząstkowych. Model matematyczny zastosowano do określenia wpływu różnych form użytkowania powierzchni zlewni na kulminację hydrogramu odpływu.

EN

This paper presents a mathematical model of the structure outflow from the basin the concentrated parameters which is used to calculate outflow hydrograph from small catchments in the basin Krzyżówka. For each catchment fractional model identification stage set precipitation effective depends on the type of soil, land and adequate to reality linear model of surface runoff. Model parameters were estimated based on physiographic and geomorphological characteristics subcatchments. A mathematical model was used to determine the effect of various use the catchment area forms the culmination of the outflow hydrograph.

11

Zastosowanie metody River Habitat Survey w ocenie i klasyfikacji stanu hydromorfologicznego rzek i potoków południowej Polski, zgodnej z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej

Bielak S. R., Baran K., Kulig N., Ścieńska E.

Czasopismo Techniczne. Środowisko

|

2012

|

R. 109, z. 2-Ś

3--16

PL

Zgodnie z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej kraje członkowskie UE zobowiązane są do 2015 r. osiągnąć co najmniej dobry stan ekologiczny wód płynących. Jednym z trzech podstawowych składników oceny takiego stanu jest określenie warunków hydromorfologicznych panujących w korytach i dolinach rzecznych. W niniejszym artykule podjęto próbę wykazania stopnia przydatności do tego typu ocen brytyjskiej metody badawczej River Habitat Survey (RHS), która jest coraz częściej stosowana w Polsce do klasyfikacji stanu ekologicznego wód powierzchniowych z punktu widzenia ich aktualnego stanu hydromorfologicznego. Badania terenowe przeprowadzono na czterech wyżynnych oraz nizinnych rzekach lub potokach południowej Polski, przy czym każdy badany ciek należał do innego typu abiotycznego. Badania wykazały zarówno zalety, jak i wady metody RHS, natomiast wyniki oceny wskazały na potrzebę rozwoju tej metody przez jej rozbudowę o nie uwzględnianą dotychczas charakterystykę reżimu hydrologicznego.

EN

In accordance with legacy of the Water Framework Directive membership countries of the EU are obliged to reach at least good ecological state of running waters until 2015. One of the three basic components of assessing ecological state is the determination of hydromorphological conditions occurring in river channels and valleys. In this paper an effort has been taken to check usefulness for such evaluations River Habitat Survey (RHS) – British research method, which is used in Poland for classification of ecological quality of surface waters from the view-point of their actual hydromorphological state. Research was conducted in four upland and lowland rivers and streams of south Poland while each watercourse belonged to another abiotic type. The research released both advantages and disadvantages of the RHS method whereas results of this evaluation pointed at need of developing this method by adding to it, not regarded as yet, the characteristic of hydrological regime.

12

Kajakiem przez statykę

Jeleń M., Bielecki P., Borawski Ł., Kasprzak Ł., Górecki O.

Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni

|

2011

|

nr 71

63-72

PL

W artykule omówiono niektóre problemy związane z poruszaniem się kajakiem po wodach stojących i płynących. Opisując zachowanie kajaka w tych warunkach, odniesiono się do podstawowych pojęć mechaniki klasycznej. Manewr promowania posłużył jako przykład wykorzystania nurtu rzeki do efektywnego przemieszczania się na wodzie płynącej. Z kolei problemy stateczności kajaka stanowią podstawę do ukazania potrzeby stosowania zasad statyki do opisu równowagi kajaka oraz zrozumienia współoddziaływania kajaka z otoczeniem. Niniejsze opracowanie pomoże zrozumieć, jak sprawnie, a co najważniejsze, bezpiecznie i bez niepotrzebnego wysiłku, poruszać się kajakiem i podziwiać otaczające nas piękno natury.

EN

In this article we talk about some problems associated with moving by a canoe on standing and flowing water. Describing the behavior of the canoe in this conditions we depend on the basic concepts of classical mechanics. Maneuver of ferry gliding was used as an example how to exploit the river current to move successfully on flowing water. On the other way canoe stability problems are the base to show the need of usage the principles of statics to describe canoe equilibrium and understanding interaction of canoe with the environment. This study will help you understand how to efficiently and, what is the most important, safely and without unnecessary effort move by the canoe and admire the beauty which surrounds us.

13

Eksperymentalne i modelowe badanie procesu mieszania powietrza i metanu w strudze wytwarzanej przez kopalnianą inżektorową stację odmetanowania

Krawczyk J., Janus J.

Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN

|

2011

|

Vol. 13, no. 1-4

153--164

PL

Jedną z częstszych przyczyn katastrof jest występowanie lokalnych nagromadzeń metanu w wyrobiskach kopalń. Gaz ten jest wymywany ze zrobów i rozcieńczany przez powietrze wentylacyjne. Modelowanie procesu rozcieńczania metanu w strudze powietrza jest istotnym elementem dla określenia lokalizacji stref zagrożonych wybuchem tego gazu. Numeryczna mechanika płynów a w szczególności metoda objętości skończonej dostarcza narzędzi do takiego modelowania. Jednak zastosowanie tej metody wymaga walidacji. W tym celu można dokonać porównania z wynikami pomiarów dla wybranego zagadnienia przepływowego (ang. test case), które wykazuje wystarczające podobieństwo do rozpatrywanej klasy zagadnień. Przykładem takiego zagadnienia może być proces propagacji strugi mieszaniny powietrza i metanu wytwarzanej przez podziemną inżektorową stację odmetanowania. Przeprowadzono wstępne porównanie obliczeń i pomiarów. Określono metodykę dalszych pomiarów w celu uzyskania pełniejszego obrazu rzeczywistego przepływu.

EN

One of the common reasons behind mining disasters is the occurrence of local accumulations of methane in mine excavations. Methane is washed out of the post-mining excavations and diluted by ventilation air. Modelling the process of methane dilution in an air stream is an essential element for precise identification of the areas prone to methane outbursts. Tools for such modelling are provided by computational fluid mechanics, and by the finite volume method in particular. However, if this method is to be used, validation is necessary. For the purpose of comparison, one can make use of the measurement results for a given test case, bearing a satisfactory resemblance to the discussed issues. An example of such an issue can be the process of propagating the stream of the air-methane mixture created by an underground methane drainage injector station. Preliminary comparison of the calculations and measurements was made. Additionally, methodology of further measurements was specifi ed with a view to obtaining a more comprehensive picture of the actual flow.

14

Role of Retention Reservoir in Sodium Migration from Agricultural and Afforested Catchment Areas

Skonieczek P., Koc J.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 3

435-443

EN

The analisis of the role of retention reservoir in sodium migration from agricultural and afforested catchment areas and wastewater treatment plants was presented. The study was conducted on a stream with a pond at its outlet. For technical purposes, water was partially directed via a band ditch. The investigated site is situated in north-eastern Poland, in the Olsztyn Lakeland mesoregion. Detailed investigations of surface waters were carried out over a period of 3 years. The highest sodium concentrations were noted in treated effluents (84.19 and 96.64 mg Na dm–3 on average), lower levels were found in the outflows from agricultural catchments (7.54 to mg Na dm–3 to 11.55 mg Na dm–3), while the lowest – in the outflows from afforested catchments (3.77 to 4.52 mg Na dm–3). In the outflow from the retention reservoir, sodium concentrations reached 7.87 mg Na dm–3, and in the outflow from the band ditch – 8.90 mg Na dm–3. Total sodium concentrations in water flowing from the catchments to Lake Wulpinskie was 8.09 mg Na dm–3. A total of 4706 kg sodium was discharged into the lake each year, which means that flow per ha of the catchment area was 3.4 kg Na. The retention reservoir significantly reduced the total sodium load flowing from the catchments into the lake. The main role of the reservoir was to equalize sodium concentrations. The sodium load was reduced by approximately 50 %.

PL

Praca zawiera wyniki badań dotyczące znaczenia zbiornika retencyjnego w migracji sodu dopływającego ze zlewni leśnych, rolniczych oraz oczyszczalni ścieków. Obiektem badań był ciek, na ujściu którego zbudowano staw. Ze względów technicznych część wód kierowano rowem opaskowym. Obiekt badań położony jest w północno-wschodniej Polsce, w mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Badania szczegó łowe wód powierzchniowych prowadzono 3 lata. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, iż największe stężenie sodu występuje w odpływach z oczyszczalni ścieków średnio 84,19 i 96,64 mg Na dm–3, na odpływie ze zlewni rolniczych średnio od 7,54 mg Na dm–3 do 11,55 mg Na dm–3, najmniejsze zaś ze zlewni leśnych 3,77 i 4,52 mg Na dm–3. Na odpływie ze zbiornika retencyjnego stężenie sodu wynosiło 7,87 mg Na dm–3, natomiast z rowu opaskowego 8,90 mg Na dm–3. Całkowite stężenie sodu w wodzie odpływającej ze zlewni do Jeziora Wulpińskiego wynosiło 8,09 mg Na dm–3. Do jeziora spływało rocznie 4706 kg sodu, co dało spływ jednostkowy 3,4 kg Na z 1 ha zlewni. Zbiornik retencyjny w znacznym stopniu zmniejszał ilość sodu odpływającego ze zlewni do jeziora. Główna jego rola polegała na uśrednianiu stężeń. Redukcja ładunku sodu wynosiła ok. 50 %.

15

Małe rzeki i potoki jako wartość zagrożona i zagrożenie w przestrzeni miejskiej. Na przykładzie potoku Sudół Dominikański w Krakowie

Nowacka-Rejzner U.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 6-A

71--78

PL

Przestrzeń, jaką tworzą rzeki i potoki z ich zielonym otoczeniem, stanowi istotną, ale w różny sposób zagrożoną wartość w obszarze miasta. Równocześnie sama płynąca woda jako żywioł jest dla swojego bezpośredniego otoczenia zagrożeniem. W artykule na wybranym przykładzie zwrócono uwagę na walory i wartości tej przestrzeni oraz przemiany funkcjonalne i przestrzenne, jakim ona ulegała i współcześnie ulega, a także wynikające z tego różnorodne zagrożenia. Podjęto również próbę przeanalizowania, w jaki sposób i w jakim zakresie zapisy zawarte w dokumentach planistycznych mogą ograniczyć skutki tych zagrożeń.

EN

The green area formed by the rivers and streamlets together with their surroundings is an important but in many ways endangered value in the city. O n the other hand, flowing water as an uncontrolled force can be a threat to the neighboring areas. In the present paper, on a give example, we point out values and advantages of the green area formed by the rivers. We also indicate the changes of function of that area in the past and nowadays, as well as the resulting threats. F inally we try to analyze how and to what extent, the acts of law present in urban planning documents can reduce the aftermath of these threats.

16

Eksperymentalne badania cyklicznego zgazowania węgla brunatnego parą wodną/powietrzem

Lis K., Król M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 6

88-92

PL

W artykule omówiono wyniki procesów zgazowania węgla brunatnego ze złoża Sieniawa przeprowadzonych pod kątem wpływu warunków prowadzenia procesu na jego przebieg. Opisano dwa procesy, w modułowym reaktorze umożliwiającym odwzorowanie warunków podziemnego zgazowania badanego materiału. Procesy zgazowania prowadzono metodą cykliczną dozując naprzemiennie parę wodną i powietrze (powietrze wzbogacone w tlen). Badano wpływ czynników takich jak: procentowa zawartość tlenu w czynniku zgazowującym, jego ilość podawaną w czasie oraz długość i temperaturę początkową prowadzenia cykli para wodna/powietrze na skład otrzymanych gazów.

EN

Process conditions and their influence on gasification run, based on gasification results of lignite from Sieniawa deposit has been discussed in this article. Two experiments conducted in module reactor enabling representation of underground deposit conditions have been described. Gasification was conducted through periodical injection of steam and air (air enriched with oxygen). Factors like: amount of oxygen in air, quantity of air injected into gasifier, oxygen/air injection cycles ratio, temperature at the start of steam injection and their influence on produced gas composition were analyzed.

17

Odpylanie mokre w skruberze ze zderzającymi się strumieniami

Wrzesińska B., Witman S.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

889-898

PL

W wielu procesach technologicznych związanych z ochroną atmosfery pojawia się problem oczyszczania gazów z zanieczyszczeń stałych. Znanych jest wiele metod separacji pyłu ze strumienia gazowego, wykorzystujących różne mechanizmy odpylania i aparaturę. Pyły wydzielane są z gazu w wyniku zderzenia cząstek z powierzchnią kolektora. Kolektorami mogą być powierzchnie płaskie, cylindryczne, kuliste oraz elementy o nieregularnych kształtach. Zderzenie cząstki z powierzchnią kolektora następuje w wyniku bezpośredniego zaczepienia, pod wpływem sił grawitacji, bezwładności, dyfuzyjnych lubelektrostatycznych. Odpylanie gazów można realizować metodami suchymi lub mokrymi.Odpylanie suche prowadzone jest w odpylaczach grawitacyjnych (np. w komorach pyłowych), uderzeniowo-inercyjnych, odśrodkowych (np. w cyklonach,multicyklonach, odpylaczach wirowych), filtracyjnych (z filtrami tkaninowym, warstwowymi, włóknistymi, ziarnistymi) oraz elektrofiltrach. Odpylanie mokre polega na wydzieleniu cząstek aerozolowych z zapylonego gazu podczas kontaktu z cieczą. Faza ciekła spełnia tu rolę bezpośredniego kolektora. Strumień cieczy przepływający przez odpylacz (najczęściej tę rolę spełnia woda) niezależnie od tego czy jest w postaci kropel, warstewek, czy strug usprawnia efekt wydzielenia, zwiększając tym samym sprawność odpylania. W skruberach natryskowych, strumieniowych, odśrodkowych, mechanicznych oraz Venturiego bazuje się na natrysku w postaci kropel bądź strug.W skruberach z wypełnieniem odpylenie odbywa się na strugach lub warstewkach cieczy.

EN

Dust removal is an important problem in many technological processes and atmosphere protection. One of the methods of solid particle separation is the wet dedusting. The results of the experimental investigations of dust removal in a scrubber with colliding liquid streams are presented in this paper. Two mechanisms of dust separation are considered. Thanks to the scrubber geometry, aerosol particles are casted off from the rotating air stream to the wet walls of cylindrical apparatus using centrifugal forces. Additionally the particles collides with the water droplets by reason of the inertial forces. The droplets are generated due to the collision of two liquid streams at an angle 180o. The whirling movement of gas and the liquid spraying were used to eliminate silica dust from the air stream. The scrubber construction, experimental set-up, methods of measurement and results are described. The effect of air and liquid flow rates on the aerosol removal effectiveness was studied. It was determined that, the wet dust removal efficiencies ranged from ca. 92% for 1žm particles to above 95% for 10 žm particles. The removal efficiency depends mainly on the water flow rate. The dry separation efficiency depends strongly on the gas flow rate. It was possible to remove 60% of the small particles and ca. 80% of the biggest particles. Efficiency of wet dust removal depends mainly on the size of streams of liquid feeding nozzles, an in smaller degree on gas velocity. High efficiency is a result of collisions of solid particles with water drops moving quickly, which are generated during collision of two streams of liquid flowing out from nozzles placed opposite each other. Additionally centrifugal force was used for imparting aerosol particles radial velocity. Particles which collided with the walls of the device were washed by water. This prevented secondary dusting. Whirling movement of gas stream increased dedusting efficiency, and efficiency of water drops removal in the upper part of the scrubber.

18

Reduced diversity and stability of chironomid assemblages (Chironomidae, Diptera) as the effect of moderate stream degradation

Koperski P.

Polish Journal of Ecology

|

2009

|

Vol. 57, nr 1

125-138

EN

Great taxonomic and functional diversity of larval chironomids make them potentially very useful group for testing the relationships between degradation of freshwaters and diversity and stability of freshwater faunal assemblages. The main aim of the study was to evaluate influences of moderate degradation on taxonomic composition of larval chironomid assemblages in lowland streams, on their biological and functional diversity as well as on assemblage temporal stability. Larval chironomids were collected once a month from March through to October at seven sampling sites located on three, third-order lowland streams Orzysza, Święcek and Konopka (38.6 km, 28.5 km and 20.5 km in length, respectively) in Mazurskie Lakeland (north-eastern Poland). Sampling sites differed in terms of type of catchment utilization and distance from potential pollution sources. Totally 10 060 individuals of 92 chironomid taxa were found in the streams - 48 were identified to the species level, the rest of them were identified as higher taxa. The most diverse chironomid fauna were found in stream Orzysza - 72 taxa, while both in streams Święcek and Konopka 52 taxa were found. The most important variable determining taxonomic composition of larval chironomids in studied streams was seasonality. Percentages of common, numerous and frequent species sampled at the stations diverse in terms of degradation did not differ significantly. An only exception was Chironomus sp. gr. plumosus - percentages of its larvae at degraded stations were significantly higher. Species richness, rarity, taxonomic diversity, taxonomic distinctness and temporal stability of chironomids were significantly lower in degraded habitats, while taxonomic composition of assemblages sampled at sites divergent in terms of degradation did not differ. Ecologically specialized species had been represented in higher percentages in more natural sites, which means, that assemblages were also more diverse functionally therein. It clearly shows increased ecological uniformity of degraded habitats when compared with more natural ones.

19

Strumień powietrza wentylacyjnego asymulującego wilgoć z basenów do przemysłowego chowu ryb w pomieszczeniach fermowych

Żelazny H.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2008

|

R. 16, nr 1

159-166

PL

Celem badań było oszacowanie wymaganego strumienia wentylacyjnego ze względu na asy-milację wilgoci z basenów produkcyjnych i utrzymanie stosunkowo niskiej wilgotności względnej powietrza w zamkniętych obiektach przemysłowego chowu ryb ciepłolubnych. Potrzeby wentylacyjne wnętrz z basenami na ryby oceniano w czterech pomieszczeniach, w których mierzono temperaturę powietrza, wilgotność względną powietrza, prędkość ruchu powietrza i temperaturę wody. Na podstawie tych parametrów obliczono strumienie wody odparowującej z powierzchni zbiorników oraz strumienie powietrza wentylacyjnego w poszczególnych pomieszczeniach. Stwierdzono duże różnice w kształtowaniu się parametrów środowiskowych w badanych budynkach, a konsekwencją tego było olbrzymie zróżnicowanie wielkości wentylacyjnych. Wnioskuje się, że w celu obniżenia wilgotności względnej w tego rodzaju obiektach produkcyjnych należy zakładać automatyczne systemy wymiany powietrza.

EN

The study aimed at estimating the necessary ventilation air stream considering adsorption of the moisture from post-production fish basins and the maintenance of possibly low relative humidity of air in closed objects for industrial breeding of thermophilous fish. Ventilation needs of the interiors with fish basins were estimated into four buildings where the air temperature, relative humidity, velocity of air movement and water temperature were measured. On the basis of these parameters the streams of water evaporating from the basin's surface and the streams of ventilation air in particular rooms were calculated. Big differences were found in formation of environmental parameters inside the particular buildings tested, what resulted in strong diversification of the ventilation intensities. In order to reduce the relative humidity of air in such kind of productive objects, the installation of automatic air exchange system would be recommended.

20

Role of preliminary reservoirs in reducing phosphorus inflow from agricultural and afforested catchment areas to the lake

Skonieczek P., Koc J.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 12

1347-1357

EN

The results of a study on effective treatment options for surface waters red by runoffs from afforested and agricultural catchments as well as effluents from wastewater treatment plants have been presented. The investigated site was a stream and a pond built at the stream intake. For technical reasons, a part of the flow was directed to a band ditch. The objective of this study was to determine the degree of reduction in total phosphorus and phosphate phosphorus levels in the pond. Surface waters were investigated in the course of three-year studies. It was found that the pond effectively lowered phosphorus concentrations and phosphorus load in water. The average annual drop in the concentration levels of the investigated forms of phosphorus reached 33 % total P and 48 % P-PO43-. The reduction in phosphorus load passing through the pond and the band ditch reached 58 % total P and 60 % P-PO43-. The obtained results indicate that small water bodies play an important role in reducing water pollution levels. Ponds support the final treatment of fertile waters flowing from farmland and wastewater treatment plants in rural areas.

PL

Badano możliwości zmniejszenia zanieczyszczeń wód powierzchniowych zasilanych odpływami ze zlewni leśnych, rolniczych oraz oczyszczalni ścieków. Obiektem badań był ciek na ujściu którego zbudowano staw. Ze względów technicznych część przepływu kierowano rowem opaskowym. Celem pracy było określenie stopnia redukcji fosforu ogólnego i fosforu fosforanowego w stawie przez który badany ciek przepływa. Badania szczegółowe wód powierzchniowych prowadzono 3 lata. Stwierdzono, że staw skutecznie obniża stężenia i ładunki związków fosforu w wodzie. Średnio w ciągu roku stężenie badanych form fosforu zostało zmniejszone o 33 % P og. i 48 % P-PO43-. Natomiast redukcja łącznego ładunku przepływającego przez staw i rów opaskowy wynosiła 58 % P og. i 60 % P-PO43-. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdza się, że wykorzystanie niewielkich zbiorników w redukcji zanieczyszczeń wód jest celowe i uzasadnione. Stawy umożliwiają doczyszczenie żyznych wód spływających z terenów rolniczych i wiejskich oczyszczalni ścieków.