BazTech - Yadda

1

Praktyczne aspekty niskotemperaturowego utleniania materiałów ogniotrwałych typu MgO–C

Zelik Wiesław, Lech Ryszard

Materiały Ceramiczne

|

2020

|

T. 72, nr 2

77--90

PL

Niskotemperaturowe utlenianie wyrobów ogniotrwałych MgO-C jest jednym z czynników wpływających na czas pracy kadzi głównej stalowniczej. Utlenianie ma miejsce podczas eksploatacji urządzenia w temperaturach poniżej 1200 °C w okresach gotowości urządzenia do pracy. W tym czasie utrzymuje się wymaganą temperaturę wyłożenia roboczego, a mieszanina gazów zawierająca tlen, wypełniająca wnętrze kadzi, oddziałuje korozyjnie na część węglową materiałów ogniotrwałych. Badania odwęglania przeprowadzono na formowanych mechanicznie kształtkach z wybranego materiału magnezjowo-węglowego o składzie typowym dla zastosowań w strefach żużla kadzi głównych. Odporność materiału na niskotemperaturowe utlenianie badano w piecu oporowym w zależności od czasu utleniania, temperatury utleniania oraz ciśnienia formowania, od którego zależy porowatość otwarta materiału kształtek. W badaniach użyto dwóch grafitów płatkowych różniących się uziarnieniem i czystością. Badania przeprowadzono według trójpoziomowego planu całkowitego typu 3S, umożliwiającego statystyczną analizę nieliniowej charakterystyki zastępczej odporności materiału na niskotemperaturowe utlenianie. Uzyskane wyniki pozwalają na ocenę wpływu temperatury utleniania, czasu utleniania i porowatości otwartej wykorzystanych materiałów na utlenianie nisko-temperaturowe. Wyniki pracy są praktyczną wskazówką dla użytkowników kadzi głównych.

EN

Low-temperature oxidation of MgO-C refractory materials is one of the factors influencing the length of service of a steel ladle. Oxidation occurs during the ladle’s operation at temperatures below 1200 °C, in the periods when it is kept on standby. At this time, the required temperature of the working lining is maintained, and the mixture of oxygen-containing gases inside the ladle has a corrosive effect on the carbon part of the refractory materials. Investigations of decarburization were conducted on mechanically formed shapes made of a selected magnesia-carbon material with a composition typical for applications in ladle slag zones. The material’s resistance to low-temperature oxidation was tested in resistance furnaces versus time, temperature, and moulding pressure, which determines the open porosity of the shapes’ material. In the investigations, two flake graphites, differing in grain size distribution and cleanness, were used. The tests were carried out according to a three-level full factorial design type 3S, which enables conducting a statistical analysis of the nonlinear substitute characteristics of the material’s resistance to low-temperature oxidation. The obtained results allow evaluating the effect of temperature, time, and open porosity on the process of material’s low-temperature oxidation. The results of work can provide a practical indication for steel ladle users.

2

Modelowanie procesu separacji elektrostatycznej wybranych mieszanin polimerowych

Żuk T., Pietraszak J., Żenkiewicz M.

Polimery

|

2016

|

T. 61, nr 7-8

519--527

PL

Przedstawiono wyniki badań procesu separacji elektrostatycznej mieszanin polilaktydu (PLA) zpoli(ε-kaprolaktonem) (PCL), PLA zpoli(chlorkiem winylu) (PVC) iPLA zpoli(tereftalanem etylenu) (PET). Oceniono cztery wielkości wejściowe procesu, mające podstawowy wpływ na efekty separacji elektrostatycznej badanych mieszanin: udział masowy poszczególnych składników mieszaniny, czas elektryzowania fluidyzacyjnego, różnicę potencjałów między elektrodami oraz prędkość obrotową elektrody walcowej. Opracowano, anastępnie przeanalizowano modele matematyczne procesu separacji elektrostatycznej badanych mieszanin. Stwierdzono, że otrzymane modele matematyczne separacji elektrostatycznej mieszanin PLA, PCL, PVC iPET można wykorzystać praktycznie do analizy efektywności rozdziału tych mieszanin.

EN

The results of investigations of electrostatic separation of mixtures of polylactide (PLA) with poly(ε-caprolactone) (PCL) and PLA with poly(vinyl chloride) (PVC) or poly(ethylene terephthalate) (PET) are presented. Four input quantities of the process, having abasic influence on the effects of electrostatic separation of the investigated mixtures, were examined: (a) mass fraction of the individual components, (b) fluidized-bed charging time, (c) potential difference between the electrodes, (d) rotational speed of the roll electrode. The mathematical models of electrostatic separation process of PLA, PCL, PVC and PET mixtures were developed and analyzed. It was found that these models can be used in practice for analysis of separation of these mixtures.

3

The dominant factor detection in the Shainin’s approach

Pietraszek J., Krawczyk M., Sobczyk A., Skrzypczak-Pietraszek E.

Czasopismo Techniczne. Mechanika

|

2016

|

Y. 113, iss. 4-M

95--100

EN

Shainin’s approach is a specific sequential heuristic aimed at finding and ranking the most important factors which impact the investigated process. The sequential aspect of the approach is simultaneously its strongest and weakest side, because just after detection of the most important factor, the further analysis is stopped without any additional cost. However, such a detection may take place at the end of the whole sequence. This paper tries to answer the question if the dominant factor may be hidden by interactions with other factors.

PL

Podejście Shainina jest specyficzną heurystyką sekwencyjną nakierowaną na wykrywanie i rangowanie najważniejszych czynników wpływających na badany proces. Sekwencyjność podejścia jest jednocześnie jego najmocniejszą i najsłabszą stroną, gdyż po wykryciu najważniejszego czynnika cała dalsza analiza jest przerywana bez ponoszenia dodatkowych kosztów, ale wykrycie tego czynnika może nastąpić dopiero przy końcu całej sekwencji. Artykuł poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy istnieje ryzyko maskowania istnienia czynnika dominującego wskutek działania interakcji.

4

Optymalizacja składu betonów z dodatkiem metakaolinitu

Konkol J., Prokopski G.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 4

297--304

PL

W artykule przedstawiono wyniki optymalizacji składu betonu modyfikowanego dodatkiem prażonego kaolinitu (metakaolinitu), użytego jako częściowy substytut cementu. Optymalizację przeprowadzono przy użyciu programu STATISTICA w oparciu o wyniki badań betonów o zróżnicowanym składzie, zdeterminowanym udziałem dodatku metakaolinitu do 15% masy spoiwa oraz stosunkiem woda/spoiwo od 0,35 do 0,54. Badania wykonano według centralnego kompozycyjnego planu doświadczenia, przewidującego wykonanie badań dziewięciu mieszanek betonowych o zróżnicowanym składzie. Jako kryteria optymalizacji przyjęto: maksimum wytrzymałości na ściskanie fc po 28, 90 i 180 dniach dojrzewania betonu, maksimum krytycznego współczynnika intensywności naprężeń KIcS i maksimum współczynnika sprężystości podłużnej E po 28 i 180 dniach dojrzewania betonu, minimum objętości porów powietrznych w betonie A oraz minimalny wymiar fraktalny określony metodą cięciwy DC i metodą pudełkową DBC. Objętość porów powietrznych określono na podstawie analizy płaskich przekrojów betonu metodami stereologicznymi. Analizie fraktalnej poddano uzyskane w badaniu odporności na pękanie powierzchnie przełomów betonów. Optymalizację przeprowadzono dla trzech wariantów I, II i III. Uzyskane wyniki potwierdziły występowanie ścisłej zależności między właściwościami a strukturą betonów, w tym betonów z dodatkiem metakaolinitu. Wykazano także, że ze względu na przyjęte kryteria optymalizacji celowe jest projektowanie betonów przy założeniu względnie niskiego stosunku woda/spoiwo oraz względnie dużego udziału dodatku metakaolinitu.

EN

This paper presents the results of optimization of composition of the concretes modified with calcined kaolin (metakaolinite). The analysis was performed according to the results of investigations base of central composite design of experiment. The amount of metakaolinite used as used as an equivalent of cement varied from 2% to 15% of the mass of binder. Water/binder ratios (w/b) in the mixes were in the range of 0.35 to 0.54. On the basis of multi-criteria analysis, the optimal compositions of concrete mixes were established for the adopted criteria optimization. The optimization criteria were: maximal compressive strength fcafter 28, 90 and 180 days of concrete curing, maximal value of critical stress intensity factor KIcS(maximal fracture toughness) and maximal elastic modulus E after 28 and 180 days of concrete curing, minimal porosity of hardened concrete and minimal value of fractal dimension (divider method DC and box counting method DBC). The optimal solutions were obtained for water/binder ratio below 0.37 and amount of metakaolinite 15% of the mass of binder. The optimum composition is as follows: 388.4 kg of cement, 67.8 kg of metakaolinite, 169.5 l of water, 742.8 kg of sand and 1218.3 kg of basalt.

5

The impact of CUDA technology on the efficiency of blender renderer program

Pietraszek J., Kołomycki M., Kocyłowska E.

Czasopismo Techniczne. Mechanika

|

2013

|

R. 110, z. 1-M

317--324

EN

The paper summarizes the quantity assessment of GPU processing and supporting CUDA technology on the efficiency of BLENDER rendering program.

PL

W artykule przedstawiono ilościową ocenę wpływu zastosowania przetwarzania GPU i wspierającej to technologii CUDA na wydajność programu renderującego BLENDER.

6

Wyznaczenie charakterystyki współpracy okrętowego turbinowego silnika spalinowego z odbiornikiem energii z wykorzystaniem techniki planowania eksperymentu

Pojawa B., Borsuk K.

Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej

|

2012

|

R. 53 nr 2 (189)

103-122

PL

Proces eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych opiera się na ich charakterystykach, w tym na charakterystyce współpracy silnika z odbiornikiem energii, szczególnie jeżeli odbiornikiem energii jest śruba o skoku nastawnym. Dokumentacja okrętowa często nie zawiera tego rodzaju charakterystyk. Istnieje zatem potrzeba opracowania metody jej wyznaczania. Podejmując się próby wyznaczenia charakterystyki współpracy wybranego turbinowego silnika spalinowego z odbiornikiem energii, postanowiono dokonać tego w sposób analityczny, z wykorzystaniem techniki planowania eksperymentu. Mając na uwadze wstępny charakter badań, postanowiono je wykonać na stanowisku laboratoryjnym z turbinowym silnikiem spalinowym GTD-350 współpracującym z hamulcem wodnym Froude’a. W artykule przedstawiono podstawy teoretyczne planowania doświadczeń, sposób realizacji badań wstępnych oraz ich wyniki. Dla otrzymanych wyników badań przeprowadzono badanie adekwatności, w tym analizę statystyczną i merytoryczną. Na podstawie otrzymanych wyników badań adekwatności sformułowano wnioski.

EN

The process of operation of Marine turbine engines is based on their characteristics, including the characteristic of engine co-operation with the power receiver, especially if the receiver is a controllable pitch propeller. Ship documentation often does not cover this kind of characteristics. Therefore there is a need to work a method to determine it. Making an attempt to determine the co-operation characteristic of an engine with a power receiver it was decided to do it in an analytical way using experiment planning methodology. Bearing In mind the preliminary nature of the investigations it was decided to conduct them on a laboratory stand with a GTD-350 diesel engine co-operating with Froude water brake. The paper presents theoretical foundations for planning experiments, the way of conducting preliminary investigations and their results. The results obtained were checked for their adequacy, which included statistical and subject-matter analysis.

7

Simulation of thermomechanical control processing of steels using experimental planning and FEM

Rudskoy A. I., Kodzhaspirov G. E.

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2011

|

Vol. 78, nr 5

409--414

EN

The Experiment Planning and Finite Elements Methods (FEM) have been used for the simulation and examination of combined Thermomechanical Control Processing (TMCP) parameters effect on the structure and mechanical properties. Simulation of TMCP for the definite cross-section of the billets was carried out by FEM calculations. Mathematical models and nomographs of yield strength dependences from combination deformation temperature, degree of reduction, and quenched temperature were obtained for the rolled plates with the finite thickness: 45, 40, and 35 mm, and as a result the nomographs for the different sizes of billet cross-section have been plotted.

PL

Planowanie eksperymentu oraz metoda elementów skończonych zostały wykorzystane do modelowania i badań nad wpływem różnych parametrów kontrolowanej obróbki cieplno-mechanicznej na strukturę i własności mechaniczne. Symulację procesu TMPC dla określonego przekroju poprzecznego wsadu przeprowadzono na podstawie obliczeń za pomocą MES. W wyniku badań otrzymano modele matematyczne oraz nomogramy umownej granicy plastyczności w zależności od temperatury odkształcenia, wielkości odkształcenia oraz temperatury chłodzenia dla blach walcowanych na grubość 45, 40 oraz 35 mm, jak również nomogramy dla różnych rozmiarów przekroju poprzecznego wsadu.

8

Połączenia lutowane w montażu elektronicznym z zastosowaniem materiałów ekologicznych

Kisiel R.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Elektronika

|

2009

|

z. 170

3-166

PL

Ciągły postęp w rozwoju montażu elektronicznego jest ściśle powiązany ze stosowaniem nowych materiałów oraz z wdrażaniem nowych technik montażu. Jednym z motorów rozwoju są aspekty ekologiczne oraz związane z nimi uregulowania prawne. Dodatkowo, zmiany te muszą umożliwiać produkowanie wyrobów, które są tańsze, bardziej funkcjonalne i niezawodne. Głównym celem pracy jest analiza wyzwań materiałowych oraz technologicznych, zwiaząnych z montażem elektronicznym. W pracy położono nacisk na badanie i opracowanie procesu lutowania z zastosowaniem lutów bezołowiowych oraz wykorzystanie tego procesu do wytwarzania ekologicznego sprzętu elektronicznego. W pierwszej części pracy dokonano zwięzłego przeglądu używanych materiałów oraz technik montażu stosowanych od poziomu struktury półprzewodnikowej aż do poziomu systemu elektronicznego. Pokazano, że lutowanie jest wciąż dominujacą techniką montażu na wszystkich poziomach. Niemniej jednak, wymagania rynkowe narzucają konieczność zmian bazy materiałowej i technologicznej. Ołów i inne materiały szkodliwe muszą być wyeliminowane z procesu montażu. Zmiana bazy materiałowej pociąga za sobą konieczność zmiany bazy technologicznej. Dlatego też głównym celem przeglądu była analiza fizycznych oraz technologicznych właściwości potencjalnych nowych ekologicznych materiałów, które mogą być zamiennikami materiałów ołowiowych. Mając na uwadze wnioski z dokonanego przeglądu literatury, autor zaplanował i przeprowadził badania wpływu składu stopu lutowniczego, rodzaju topników oraz parametrów procesu lutowania na zwilżalność różnych podłoży badanymi lutami bezołowiowymi. Do oceny parametrów technologicznych lutów oraz w badaniach wpływu parametrów procesu lutowania na właściwości elektryczne oraz mechaniczne połączeń lutowanych szeroko wykorzystywano techniki planowania doświadczeń. Badania były skoncentrowane na właściwościach stopów bliskoeutektycznych SnAg z dodatkami Cu, Bi oraz Sb. Badano następujace parametry technologiczne lutów: czas zwilżania, siłę zwilżania, kąt zwilżania oraz napięcie powierzchniowe. Badano także parametry fizyczne lutów, takie jak ich rezystywność oraz wytrzymałość mechaniczna. Niezależnie od tych badań, wykonano połączenia lutowane z wykorzystaniem badanych materiałów ekologicznych oraz dokonano oceny ich właściwości elektrycznych oraz mechanicznych. Badania potwierdziły, że luty SnAgCu oraz SnAgCuBi są odpowiednie do montażu ekologicznego. Wykazano, że badane luty są kompatybilne z bezołowiowymi pokryciami wyprowadzeń podzespołów, jak też bezołowiowymi powłokami lutownymi płytek obwodów drukowanych.

EN

Continuous progress in electronic assembly is closely connected with the development and implementation of new materials and assembly techniques. One of the main driving forces for such changes are environmental aspects and resulting constraints imposed by laws. Additionally, the changes must allow to obtain products which are cheaper, with higher functionality and reliability. The main subject of the book is the analysis of application of ecological materials in electronic assembly. Special attention has been paid to investigation and understanding of the soldering process with application of lead-free solders and using this process for manufacturing ecologically friendly electronics products. The first part of the book is a comprehensive review of currently employed materials and assembly techniques which are used for electronics packaging from the chip up to the system level. It has been shown that soldering is still the most often used technique for joint formation at all assembly levels. However, the market requires that the soldering process should be changed. Lead and other harmful materials must be excluded from electronic assembly processes. Such materials changes require technological changes too. The main goals of the review is the analysis of the physical and technological properties of new, ecologically friendly materials which can be applied as potential replacements. Having carefully reviewed the physical and technological properties of potential lead free materials, the author has analyzed experimentally the influence of solder composition, flux type and parameters of soldering process on wettability of lead-free solders on different substrates. The design of experiments methodology was used for investigation of the technological properties of lead-free materials and for investigation of the influence of soldering process parameters on mechanical and electrical properties of ecological solder joints. Special attention was paid to properties of near eutectic SnAg solders with Cu, Bi and Sb addition. The following technological properties of the solders were measured: wetting time, wetting force, wetting angle and surface tension. Additionally, electrical and mechanical properties of solders were investigated and assessed. Finally, the solder joints, with the use of the mentioned above ecological materials, were made and solder joint resistance as well as mechanical properties were estimated. It has been concluded that SnAgCu and SnAgCuBi lead-free solders are good materials for ecological assembly. It has been shown that such solders are compatible with lead-free components and lead-free printed circuit boards.

9

Application of central composite design for the optimization of photodestruction of a textile dye using UV/S2O82- process

Khataee A.R.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2009

|

Vol. 11, nr 4

38-45

EN

The photooxidative destruction of C. I. Basic Red 46 (BR46) by UV/S2O82- process is presented. Central Composite Design (CCD) was employed to optimize the effects of operational parameters on the photooxidative destruction efficiency. The variables investigated were the initial dye and S2O82- concentrations, reaction time and distance of the solution from UV lamp. The predicted values of the photodestruction efficiency were found to be in good agreement with the experimental values (R2 = 0.9810, Adjusted R2 = 0.9643). The results of the optimization predicted by the model showed that the maximum decolorization efficiency (>98%) was achieved at the optimum conditions of the reaction time 10 min, initial dye concentration 10 mg/l, initial peroxydisulfate concentration 1.5 mmol/l and distance of UV lamp from the solution 6 cm. The figure-of-merit electrical energy per order (EEo) was employed to estimate the electrical energy consumption and related treatment costs.

10

Simulation based determination of sample required size for estimation of returnable package distribution with assumed estimation maximum error

Dwornicka R., Pietraszek J.

Czasopismo Techniczne. Mechanika

|

2008

|

R. 105, z. 3-M

39-44

EN

Kompania Piwowarska SA has a population of 140 million of returnable beer bottles. These bottles are classified and after positive evaluation are washed and refilled. It is necessary to perform periodic estimation of class distribution in a general population of bottles in view of future new bottles order. The authors proposed computer simulation basing on real information of distribution taken from Kompania's archives. It was very optimistic because it allows reduction of sample size about nine times in comparison with the first estimation of Kolmogorov's distribution.

PL

Kompania Piwowarska SA wykorzystuje w dystrybucji populację 140 milionów butelek zwrotnych, których stan jest oceniany i po pozytywnej klasyfikacji są myte i ponownie napełniane. Niezbędne jest dokonywanie okresowych ocen liczebności poszczególnych klas butelek, aby zamówić dostawę nowych z odpowiednim wyprzedzeniem. Autorzy zaproponowali symulację komputerową opartą na rzeczywistych danych uzyskanych z archiwów Kompanii. Uzyskane wyniki pozwoliły na niemal dziewięcioletnią redukcję rozmiaru próby w porównaniu z teoretycznym oszacowaniem z rozkładu Kołmogorowa.

11

Uncommon applications of statistical methods of the design of experiments in chemical technology and environment protection

Lewandowski G., Ćwirko J.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2007

|

Vol. 9, nr 4

63-67

EN

The review of literature related to the applications of statistic methods of design of experiments in chemical technology and environment protection was presented in the work. The research that consists of two stages: a stage of choosing the best variables describing an experimental object and a stage of proper experimental investigation, seems particularly interesting. An interesting example of an application of statistical strategies in environmental protection is the optimization of photoactivity of TiO2/SiO2 mixture, received by a sol-gel technique. TiO2, due to its specific feature, was applied in the photocatalytic methods of removing toxic compounds from water and air. In the experiments there were used two designs - the fractional factorial design 2^5-1 (as the elimination one) and the central composite design (as the proper one). Following the data analysis from the elimination plan two variables were eliminated, which helped to simplify the research object. Among other uncommon applications of the design of experiments: the optimization of the conditions for the extraction of natural pigments used in dyeing food, the production of fatty acid methyl esters used as diesel oil substitutes (biodiesel) and the optimization of a supercritical fluid extraction methodology for the analysis of castor oil, should be mentioned.

12

Optimization of the epoxidation process of (1Z,5E,9E)-1,5,9-cyclododecatriene to 1,2-epoxy-(5Z,9E)-5,9-cyclododecadiene with tert-buthyl hydroperoxide — the influence of technological parameters on the hydroperoxide conversion

Lewandowski G., Rytwińska E., Milchert E.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2007

|

Vol. 9, nr 3

105-107

EN

The optimization studies of the epoxidation process of (1Z,5E,9E)-1,5,9-cyclododecatriene (CDT) with tert-buthyl hydroperoxide (TBHP) over the molybdenum catalyst Mo(CO)6 were performed. The reaction was examined in terms of a uniform-rotatable design. Three factors were analyzed: the reaction time, CDT:TBHP molar ratio, and the molar concentration of the catalyst (Mo(CO)6). According to the design 20 experiments were performed at the constant temperature of 70°C.

13

Application of the design of experiments in the epoxidation process of 1,5,9-cyclododecatriene

Lewandowski G., Ćwirko J.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2007

|

Vol. 9, nr 4

68-71

EN

An influence of the molar ratio of cis, trans, trans-1,5,9-cyclododecatriene to tert-butyl hydroperoxide, the concentration of the catalyst and the reaction time on the performance of the epoxidation process of cis, trans, trans-1,5,9-cyclodecatriene with tert-butyl hydroperoxide at the presence of molybdenum hexacarbonyl Mo(CO)6 was examined. Examinations were performed using statistical methods of the design of experiments. A mathematical model describing the influence of the parameters on conversion cis, trans, trans-1,5,9-cyclododecatriene was obtained. An analysis of the data and rests was performed and an optimal value of conversion of cis, trans, trans-1,5,9-cyclododecatriene was established.

14

Optymalizacja procesu generowania elastycznych planów eksperymentu

Skowronek A.

Czasopismo Techniczne. Informatyka

|

2007

|

R. 104, z. 1-I

63-74

PL

W niniejszym artykule zaprezentowano nowe metody komputerowego generowania i analizy elastycznych planów eksperymentu. Proces generowania planów może być kontrolowany i optymalizowany przez badacza za pomocą wybranych parametrów generowania. Natomiast wygenerowane plany można poddać ocenie, stosując analizę ekwipartycyjną. Przydatność analizy ekwipartycyjnej do oceny wygenerowanych planów została potwierdzona za pomocą specjalnych funkcji testowych, symulujących rzeczywisty obiekt badań.

EN

This paper presents new methods of generation and analysis of flexible designs of experiment. The process of generation of flexible designs of experiment can be controlled and optimised by the researcher using some generation parameters. The generated designs can be assumed with application of equipartitional analysis. Usefulness of equipartitional analysis to evaluation of generated designs was confirmed by application of special testing function simulating the real research object.

15

Techniki eksperymentalne w optymalizacji procesu wtryskiwania tworzyw termoplastycznych - skurcz wtórny wyprasek

Bogucki M., Płaska S., Stączek P.

Polimery

|

2003

|

T. 48, nr 10

714-719

PL

Przedstawiono doświadczalne ujęcie problemu optymalizacji procesu wtryskiwania tworzyw termoplastycznych (polietylenu małej gęstości), stosując wtryskarki ślimakowe o jednym stopniu docisku i stałej prędkości wtryskiwania. W badaniach wykorzystano programy statystyczne dwuwartościowe--frakcyjne oraz metodę największego spadku łącznie stanowiące sekwencyjną procedurę badań doświadczalnych. Rozwiązanie uwzględnia pięć czynników badanych (temperatura formy, temperatura tworzywa, czas wtryskiwania, czas chłodzenia wyprasek, ciśnienie docisku) oraz jeden czynnik wynikowy - skurcz wtórny wyprasek (s). Opisano poszczególne etapy badań optymalizacyjnych, mianowicie badania przeglądowe, poszukiwanie otoczenia ekstremum oraz wyznaczanie modelu aproksymującego wartość s w otoczeniu ekstremum. Określono współrzędne punktu przestrzeni czynnikowej, w przypadku którego s przybiera wartość minimalną. Stwierdzono, że największy wpływ na zmniejszenie skurczu wywiera niska temperatura formy, długi czas chłodzenia wyprasek oraz duża wartość ciśnienia docisku. Omówiona metoda pozwala na uniezależnienie optymalizacji od cech konstrukcyjnych wtryskarki oraz od charakteru i liczby kryteriów optymalizacji.

EN

Experimental presentation of the problem of injection molding of thermoplastics (low density PE) optimization, using injection molding machines of one pressure degree and constant injection rate. The two-level fractional factorial design and the method of steepest descent, being together a sequence procedure of experimental investigations, were used. The solution takes into consideration five investigated parameters (mold temperature, temperature of a polymer, injection time, time of moldings cooling, pressure Table 1) and one result parameter - after-shrinkage of moldings (s). Particular steps of optimization investigations were described, viz. survey measurements (Figs. 1 and 2), looking for extremum neighborhood (Tables 2-5) and determination of a model approximating s value at extremum neighborhood (Table 6, Fig. 4). Coordinates of the point of factorial space for minimal s value were determined (Table 7). It has been found that low temperature of injection mold, long time of moldings cooling and high value of pressure show the biggest effects on shrinkage decrease. The method described let make the optimization independent on injection molding machine construction as well as on character and number of optimization criteria.