BazTech - Yadda

1

Carbonate-clastic sediments of the Dudziniec Formation in the Kościeliska Valley (High-Tatric series, Tatra Mountains, Poland) : role of syndepositional tectonic activity in facies development during the Early and Middle Jurassic

Jezierska A., Łuczyński P., Staśkiewicz A.

Geological Quarterly

|

2016

|

Vol. 60, No. 4

869--880

EN

Sediments of the Dudziniec Formation (Lower Jurassic – Aalenian) outcropping in the Kościeliska Valley (autochthonous unit of the High-Tatric series) are represented by a range of mixed carbonate-clastic deposits. Seven lithofacies have been distinguished based on lithology, sedimentary structures, colour and composition of intra- and extraclasts, with sandstones and crinoidal limestones as end members of a continuous spectrum of facies. The study area represents a shallower part of the sedimentary basin located in the vicinity of source areas, as compared to the Chochołowska Valley region located in the west. Facies characteristics and distribution were controlled mainly by synsedimentary tectonic activity, with sandy varieties representing periods of faulting with enhanced influx of extraclasts, and with crinoidal limestones corresponding to intervals of relative tectonic stability. Such influence of synsedimentary tectonics on the deposition in the Early Jurassic strongly resembles the Middle Jurassic development in the High-Tatric area. Neptunian dykes cutting the Dudziniec Formation, and most probably filled by Lower Jurassic sediments, are yet another indication of tectonic instability of the area in the Early Jurassic.

2

Skład minerałów ilastych w osadach triasu i jury basenu polskiego – zapis zmian paleoklimatu i paleośrodowiska

Brański P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 444

15--31

PL

W artykule podsumowano wyniki ponad 220 badań dyfraktometrycznych, wykonanych we frakcji o śr mniejszej 0,002 mm triasowych i jurajskich kompleksów ilastych w basenie polskim. W przypadku niektórych próbek przeprowadzono także obserwacje w mikroskopie elektronowym. Skład detrytycznych minerałów ilastych warstw zbąszyneckich (noryk), warstw wielichowskich (retyk dolny–środkowy), formacji zagajskiej (retyk górny i hetang dolny), przysuskiej formacji rudonośnej (hetang górny), formacji ciechocińskiej (toark dolny) i częstochowskiej formacji iłów rudonośnych (bajos górny–baton) był przeważnie kontrolowany przez reżim wietrzenia i pośrednio warunki klimatyczne. Przerabianie i resedymentacja osadów starszych (spowodowana przez procesy tektoniczne i/lub wahania poziomu morza), jak również sortowanie hydrauliczne, mogły modyfikować skład mineralny i nieco zacierać sygnał paleoklimatyczny. Zmiany składu minerałów ilastych we frakcji <0,002 mm potwierdziły długookresową ewolucję od klimatu suchego lub półsuchego do wilgotnego. Główna zmiana paleoklimatyczna zachodziła w retyku. Chlorytowo-illitowa asocjacja noryku została zastąpiona we wczesnym–środkowym retyku przez zespół illitowo-smektytowy (lub kaolinitowo-smektytowy). W późnym retyku dominowała już asocjacja illitowo-kaolinitowa. W trakcie jury ustaliła się asocjacja chlorytowo-illitowo-kaolinitowa, odpowiadająca warunkom klimatu umiarkowanego, ciepłego. Wahania temperatury, a zwłaszcza wielkości opadów, zapisywały się tylko w zmianach proporcji kaolinitu i illitu. Odcinki profilu zubożone w kaolinit występowały w późnym pliensbachu, najwcześniejszym toarku oraz w bajosie i batonie, odpowiadając fazom klimatu chłodniejszego i mniej wilgotnego. Mniejsze, cykliczne zmiany składu minerałów ilastych były najprawdopodobniej kontrolowane astronomicznie, głównie przez cykle ekscentryczności orbity ziemskiej. Niektóre warstwy z retyku górnego, początku hetangu i toarku dolnego, wykazujące bardzo wysoki stosunek kaolinit/illit, sugerują ekstremalne wietrzenie chemiczne w klimacie tropikalnym lub subtropikalnym wilgotnym, w następstwie silnego efektu cieplarnianego.

EN

This paper summarizes over 220 results of XRD research carried out on <0.002 mm fraction of Triassic and Jurassic clay successions from the Polish Basin. SEM observations of some samples were also performed. The composition of detrital clay minerals of the Zbąszynek Beds (Norian), Wielichowo Beds (Lower–Middle Rhaetian), Zagaje Fm. (Upper Rhaetian and Lower Hettangian), Przysucha Ore bearing Fm. (Upper Hettangian), Ciechocinek Fm. (Lower Toarcian) and Częstochowa Ore-bearing Clay Fm. (Upper Bajocian and Bathonian) was controlled mostly by a weathering regime and, indirectly, by climatic conditions. Reworking and redeposition of ancient sediments (caused by tectonic processes and /or sea-level changes) and differential settling might have modified the mineral composition and partly erased the palaeoclimatic signal. A long-term evolution from arid or semi-arid to humid climatic conditions was confirmed by changes in the clay mineral composition of the <0.002 mm fraction. The major change of palaeoclimate took place during the Rhaetian. The Norian chlorite-illite association was replaced by the Early–Middle Rhaetian illite-smectite (and kaolinite-smectite) assemblage. Next, in the Late Rhaetian the illite-kaolinite association predominated. In the Jurassic, the chlorite-illite-kaolinite association was established due to a warm-temperate climate. Only changes in the kaolinite/illite ratio recorded the fluctuations in temperature and especially rainfall. Kaolinite-depleted intervals occurred in the Late Pliensbachian, Earliest Toarcian and Bajocian–Bathonian, due to cooler and less humid climatic phases. Minor cyclic variations in the clay mineral composition were most probably astronomically controlled, mainly due to the orbital eccentricity cycles. Some levels of the very high kaolinite/illite ratio in the Upper Rhaetian, at the beginning of Hettangian and in the Lower Toarcian suggest extreme chemical weathering in a humid-subtropical to tropical climate in the aftermath of a powerful greenhouse effect.

3

Jura dolna i środkowa północno-wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Kopik J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1998

|

nr 378

67-130

PL

Osady dolno- i środkowojurajskie między Częstochową a Zawierciem stanowią element pokrywy mezozoicznej, obrzeżającej od północnego wschodu paleozoiczny cokół Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Badania tych utworów koncentrowały się głównie na bio- i litostratygraficznych analizach materiałów pochodzących z licznie wykonanych tutaj otworów wiertniczych. Uzupełnione zostały one krytyczną analizą opublikowanych materiałów dokumentacyjnych, a także wynikami badań szeregu nowych znalezisk paleontologicznych, pochodzących bądź z odsłonięć naturalnych, bądź też z otworów wiertniczych i podziemnych wyrobisk kopalnianych. Najszerzej rozbudowane w opracowaniu rozważania biostratygraficzne opierały się najczęściej na analizach zespołów i pojedynczych taksonów otwornic, małżoraczków oraz amonitów. W przypadku niedostatecznej dokumentacji paleontologicznej lub jej braku wykorzystane zostały również wyniki analiz mikroflorystycznych, głównie megasporowych. W podsumowaniu tych badań wysunięto propozycję nowego podziału biostratygraficznego jury środkowej tego regionu, bazującego na standardowych podziałach biostratygraficznych submedyterańskiej i częściowo subborealnej jury zachodniej Europy, uwzględniającego zarazem lokalne odrębności faunistyczne badanego obszaru. Opracowanie zawiera ilustracje najważniejszych gatunków amonitów jury środkowej oraz tabele biostratygraficzne z zaznaczonymi zasięgami przewodnich taksonów faunistycznych i florystycznych jury dolnej i środkowej badanego regionu.

EN

The sediments of the Lower and Middle Jurassic between Częstochowa and Zawiercie are a part of the Mesozoic cover, surrounding in the north-east the Palaeozoic basement of the Upper Silesian Coal Basin. Investigations of these deposits concerned mainly the bio- and lithostratigraphic analyses of the materials, coming from the numerous boreholes performed there. They were completed by a critical analysis of the hitherto published documentation as well as by the results of the studies of a number of new palaeontological findings, made either in the natural outcrops or in boreholes and underground mine workings. The biostratigraphic considerations are most extensive in this elaboration and they based most frequently on the analyses of the assemblages and individual taxa of foraminifers, ostracods and ammonites. In a case of an insufficient palaeontological documentation or its absence, the results of the microfloral, mainly megaspore analyses were applied as well. As a conclusion of the performed investigations one proposed a new biostratigraphic division of Middle Jurassic pertinent to the region under study, related to the standard biostratigraphic divisions of the submediterranean and in part subboreal Jurassic in Western Europe, simultaneously taking into account the local faunal peculiarities of the considered area. The elaboration bears illustrations presenting the most important species of the Middle Jurassic ammonites and the biostratigraphic tables with indicated extents of the index faunal and floral taxa of the Lower and Middle Jurassic in the studied region.