Chlorobenzen

• Autorzy: Starek A.

Warianty tytułu

EN

Chlorobenzene

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Chlorobenzen jest bezbarwną cieczą stosowaną jako rozpuszczalnik organiczny oraz jako półprodukt do syntezy chemicznej. Narażenie na ten związek w środowisku pracy nie przekracza na ogół wartości dopuszczalnych. Dotychczas nie opisano symptomatologii ostrego zatrucia tym związkiem u ludzi. W warunkach narażenia przewlekłego obserwowano jego działanie drażniące, neurotoksyczne i mielotoksyczne. Wartości medialnych dawek śmiertelnych u zwierząt wskazują, że chlorobenzen jest substancją szkodliwą. Zarówno w warunkach narażenia ostrego, jak i podprzewlekłego związek ten działa hepatotoksycznie, neurotoksycznie oraz depresyjnie na narządy erytropoetyczne i limfopoetyczne. Chlorobenzen nie działa mutagennie, nie udowodniono dotychczas rakotwórczego działania tego związku, jak też jego szkodliwego wpływu na ontogenetyczny rozwój organizmu. Podstawą wartości NDS chlorobenzenu są wyniki badań przeprowadzonych na szczurach narażonych na chlorobenzen o stężeniach: 0; 230; 690 lub 2080 mg/m3 6 h dziennie, przez 7 dni w tygodniu, w ciągu 10 tygodni. Skutkami krytycznymi narażenia na związek u zwierząt były zmiany nefrotoksyczne (rozszerzenie miedniczek i kanalików nerkowych, obecność materiału kwasochłonnego w świetle kanalików, przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek oraz ogniska regeneracji nabłonka kanalikowego). Wartość NOAEL dla tych zmian wynosiła 230 mg/m3. Po przyjęciu trzech współczynników niepewności o łącznej wartości 8 obliczono wartość NDS chlorobenzenu, która wyniosła 28,8 mg/m3. Ponadto obliczono wartość NDSCh zgodnie z przyjętymi zasadami. Zaproponowano przyjęcie wartości NDS i wartości NDSCh odpowiednio 23 i 70 mg/m3, co odpowiada wartościom normatywnym ustalonym w Unii Europejskiej. Ponadto, na podstawie dobrze udokumentowanych danych kinetycznych, zaproponowano przyjęcie wartości DSB dla 4-chlorokatecholu, głównego metabolitu chlorobenzenu, na poziomie 16 mg/g kreatyniny i 80,5 mg/g kreatyniny w moczu pobranym odpowiednio przed rozpoczęciem pracy i na końcu zmiany roboczej w dowolnym dniu tygodnia.

EN

Chlorobenzene is a colorless liquid used as an organic solvent and an intermediate in organic synthesis. Datab from environmental monitoring indicate that exposure to chlorobenzene does not exceed acceptable values. Symptomatology of acute poisoning with chlorobenzene in human has not been described to date. Headaches and both upper respiratory tract and eye irritation have been reported in workers exposed to this chemical. Acute oral and dermal toxicity of chlorobenzene in animals is low. This chemical exerts hepatotoxic, nephrotoxic and hematotoxic effects during acute and subchronic exposure. Chlorobenzene is not mutagenic though it has been shown to bind with liver, kidney and lung DNA, RNA, and proteins in rats and mice. There is no evidence of embryotoxic, fetotoxic, teratogenic and carcinogenic effects. On the basis of the NOAEL value (230 mg/m3) obtained in a subchronic experiment in rats and the relevant uncertainty factors, a MAC (TWA) value of 27.3 mg/m3 was calculated. In accordance with European Commission Directions the MAC (TWA) value of 23 mg/m3 has been suggested. On the basis of MAC (TWA), the MAC (STEL) value of 70 mg/m3 has been calculated. Moreover, monitoring total (free and conjugated) 4-chlorocatechol in urine specimens collected at the beginning of a new shift and at the end of exposure or at the end of the shift with BEI values of 16 mg/g creatinine and 80,5 mg/g creatinine, respectively, is recommended.

Słowa kluczowe

PL

chlorobenzen; działanie toksyczne; wartość NDS; wartość NDSCh

EN

chlorobenzene; toxic effects; MAC (TWA) value; MAC (STEL) value

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2007
• Tom: Nr 3 (53)
• Strony: 41--58
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., tab.

Twórcy

autor

Starek A.

• Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 30-688 Kraków ul. Medyczna 9

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001a) American Conference of Governmental Industrial Hygienists. Chlorobenzene. CDROM, 1-4.
• 2.ACGIH (2001b) American Conference of Governmental Industrial Hygienists. Chlorobenzene BEI. CD-ROM, 1-4.
• 3.ACGIH (2006) American Conference of Governmental Industrial Hygienists. Guide to Occupational Exposure Values. ACGIH Worldwide.
• 4.ACGIH (2007) American Conference of Gevernmental Industrial Hygienists. Guide to Occupational Exposure Values. Chlorobenzene BEI. Supplement.
• 5.Béliveau M., Krishnan K. (2000) Concentration dependency of rat blood:air partition coefficients of some volatile organic chemicals. J. Toxicol. Environ. Health, 60, 377-389.
• 6.Brodie B.B. i in. (1971) Possible mechanism of liver necrosis caused by aromatic organic compounds. Proc. Natl. Acad. Sci. 68, 160-164.
• 7.Carlson G.P., Tardiff R.G. (1976) Effect of chlorinated benzenes on the metabolism of foreign organic compounds. Toxicol. Appl. Pharmacol. 36, 383-394.
• 8.Chemical Manufacturers Association, Worldwide literature search on chlorobenzenes (1976) Tech. Rep. Manufacturing Chemists Association, Washington, DC [cyt. za Patty’s Toxicology 2001].
• 9.Cohen J.M., Dawson R., Koketsu M. (1981) Extent-of-exposure survey of monochlorobenzene. Cincinnati, OH: National Institute for Occupational Safety and Health, Division of Surveillance, Hazard Evaluation, and Field Studies. NTIS PB-183963 [cyt. za Toxicological... 1990].
• 10.Dalich G.M., Larson R.E. (1985) Temporal and dose-response features of monochlorobenzene hepatotoxicity in rats. Fund. Appl. Toxicol. 5, 105-116.
• 11.Dawydzik L. i in. (2001) Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez inspekcję sanitarną zakładach pracy w 2000 r. Łódź, IMP.
• 12.DFG (2000) List of MAK and BAT Values Maximum Concentrations and Biological Tolerance Values at the Workplace. Report 36. Commission for Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. Weinheim, Wiley-VCH, FRG 2000, 178.
• 13.DFG (2006) List of MAK and BAT values maximum concentrations and biological tolerane values at the workplace. Report 42. Commission for Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. Weinheim, Wiley-VCH, FRG.
• 14.Dilley J.V., Lewis T.R. (1978) Toxic evaluation of inhaled chlorobenzene. Toxicol. Appl. Pharmacol. 45, 327 (abstr.).
• 15.Dyrektywa 2006/15/WE z dnia 7 lutego 2006 r. ustanawiająca drugi wykaz indykatorowych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego Dz UE L 38/36. Eastman Kodak Company (1978) Toxicity and health hazard summary. NY, Rochester (August 24), [cyt. za ACGIH 2001a].
• 16.Greim H. (2003) Mechanistic and toxicokinetic data reducing uncertainty in risk assessment. Toxicol. Lett. 138, 1-8.
• 17.Grilli S. i in. (1985) In vivo and in vitro covalent binding of chlorobenzene to nucleic acids. Jpn. J. Cancer Res. (Gann) 76, 745-751.
• 18.John J.A. i in. (1984) Inhalation teratology study on monochlorobenzene in rats and rabbits. Toxicol. Appl. Pharmacol. 76, 365-373.
• 19.Kadry A.M., Skowronski G.A., Abdel-Rahman M.S. (1995) Evaluation of the use of uncertainty factors in deriving RfDs for some chlorinated compounds. J. Toxicol. Environ. Health 45, 83-95.
• 20.Kluwe W.M. i in. (1985) Toxic responses to acute, subchronic, and chronic oral administrations of monochlorobenzene to rodents. J. Toxicol. Environ. Health 15, 745-767.
• 21.Knecht U., Woitowitz H.J. (2000) Human toxicokinetics of inhaled monochlorobenzene: latest experimental findings regarding re-evaluation of the biological tolerance value. Int. Arch. Occup. Environ. Health 73, 543-554.
• 22.Kumagai S., Matsunaga I. (1994) Concentrations of urinary metabolites in workers exposed to monochlorobenzene and variation in the concentration during a workshift. Occup. Environ. Med. 51, 120- 124.
• 23Lindsay Smith J.R. i in. (1972) Mechanisms of mammalian hydroxylation. Some novel metabolites of chlorobenzene. Xenobiotica 2, 215-226.
• 24.Merck Index (2001) An encyclopedia of chemicals, drugs, and biologicals. 13th ed. Merck & Co., Inc. NJ, Whitehouse Station, 366.
• 25.Nair R.S. i in. (1987) A two-generation reproduction study with monochlorobenzene vapor in rats. Fund. Appl. Toxicol. 9, 678-686.
• 26.Nedelcheva V. i in. (1998) Cytochrome P450 catalyzed oxidation of monochlorobenzene, 1,2- and 1,4- dichlorobenzene in rat, mouse, and human liver microsomes. Chem.-Biol. Interact. 115, 53-70.
• 27.NTP, National Toxicology Program (1985) Toxicology and carcinogenesis studies of chlorobenzene (CAS No. 108-90-7) in F344/N rats and B6C3F1 mice (gavage studies) NTP Technical Report No. 261. DHHS (NIH) Pub. No. 86-2517. NTP, Research Triangle Park, NC 1985 [cyt. za ACGIH 2001a].
• 28.Ogata M., Shimada Y. (1983) Difference in urinary monochlorobenzene metabolites between rats and humans. Int. Arch. Occup. Environ. Heath 54, 51-57.
• 29.Ogata M. i in. (1991) Quantitation of urinary chlorobenzene metabolites by HPLC: concentrations of 4-chlorocatechol and chlorophenols in urine and of chlorobenzene in biological specimens of subjects exposed to chlorobenzene. Int. Arch. Occup. Environ. Health 63, 121-128.
• 30.Patty’s Toxicology (2001) Halogenated benzenes. 5th ed., vol. 5. New York, Wiley, Inc. 453-504.
• 31.Price N.H. i in. (1978) Toxicity data for establishing “immediately dangerous to life or health“ (IDLH) values. Report TR1510-005, Contract No. CDC-210-76-0143. Salt Lake city, University of Utah Research Institute, UBTL Division, UT [cyt. za ACGIH 2001a].
• 32.Reid W.D., Krishna G. (1973) Centrolobular hepatic necrosis related to covalent binding of metabolites of halogenated aromatic hydrocarbons. Exp. Mol. Pathol. 18, 80-99.
• 33.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2002, nr 217, poz. 1833; ze zm. DzU 2005, nr 212, poz. 1769.
• 34.Sax’s Dangerous properties of industrial materials (2000) Chlorobenzene. [Red.] R.J. Lewis 10 th ed. New York, Wiley 789.
• 35.SCOEL/SUM/42 final. Recommendation of the Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for Monochlorobenzene. January 2003.
• 36.Sullivan T.M. i in. (1983) The pharmacokinetics of inhaled chlorobenzene in the rat. Toxicol. Appl. Pharmacol. 71, 194-203.
• 37.Thrall K.D., Woodstock A.D., Kania M.R. (2004) Development of a physiologically based pharmacokinetic model for chlorobenzene in F-344 rats. J. Toxicol. Environ. Health 67, 525-536.
• 38.Toxicological profile for chlorobenzene (1990) U.S. Department of Health & Human Services. Public Health Service. Agency for Toxic Substances and Disease Registry. TP-90-06. December, 9-46.
• 39.Vaghef H., Hellman B. (1995) Demonstration of chlorobenzene-induced DNA damage in mouse lymphocytes using the single cell gel electrophoresis assay. Toxicology 96, 19-28.
• 40.Valencia R. (1982) Drosophila sex-linked recessive lethal test on monochlorobenzene. Report to Bioassay Systems Corporation, Woburn, MA. University of Wisconsin, Madison, WI (February 5) [cyt. za ACGIH 2001a].
• 41.Yoshida M., Hara I. (1985) Composition of urinary metabolites and variation of urinary taurine levels in rats injected with chlorobenzene. Ind. Health 23, 239-243.
• 42.Yoshida M., Sunaga M., Hara I. (1986) Urinary metabolite levels in workers exposed to chlorobenzene. Ind. Health 24, 255-258.