Trauma powypadkowa : przyczyny, przebieg i skutki dla bezpieczeństwa

• Autorzy: Odachowska E.

Warianty tytułu

EN

Accident trauma : causes, course and implications for safety

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wiele opracowań na temat wypadków drogowych podkreśla aspekty związane z ich znacznymi kosztami społecznymi. Autorzy jednak, w większości przypadków, skupiają się na skutkach istotnych dla gospodarki państwa, takich jak nakłady na leczenie, ubezpieczenia, eksploatację dróg, naprawę aut itp. Tymczasem największe koszty ponosi sam człowiek, a ściślej rzecz biorąc jego psychika. Uczestnictwo w wypadkach drogowych, szczególnie tych prowadzących do poważnych obrażeń lub śmierci osób w nich uczestniczących, stanowi istotne zagrożenie wystąpieniem stresu traumatycznego, który może stać się przyczyną wystąpienia istotnych zaburzeń w funkcjonowaniu jednostki nawet wtedy, gdy ona sama nie odniosła podczas tego zdarzenia żadnych poważnych obrażeń. Prowadzone analizy wskazują, iż u około jednej czwartej osób, które uczestniczyły w wypadku drogowym występują różnego rodzaju trudności emocjonalne. Pojawiające się bezpośrednio po wypadku problemy u części z tych osób mijają samoistnie, u innych jednak mogą trwać przez wiele miesięcy, a nawet lat, wskazując na wystąpienie zaburzeń potraumatycznych. Niniejszy artykuł ukazuje uwarunkowania tego procesu poprzez pokazanie możliwych reakcji jednostki w silnej sytuacji stresowej z uwzględnieniem szczególnego przypadku, jakim jest przeżycie wypadku drogowego.

EN

Many studies on traffic accidents highlight aspects of their significant social costs. The authors, however, in most cases, focus on the effects important for the national economy, such as expenses for treatment, insurance, operation of roads, repair of vehicles, etc. However, most costs are borne by the same man, or more strictly speaking, his psyche. Participation in road accidents, especially those leading to serious injury or death of the persons involved, represents a significant threat of traumatic stress, which can be a cause of major problems in the functioning of the individual, even if he or she did not suffer any serious injuries during the event. The analyzes indicate that about one-quarter ofthe people who participated in a road accident display different types of emotional difficulties. The problems with some of these people that appear immediately after the accident go by itself, but in others they can last for many months, or even years, indicating the occurrence ofpost-traumatic disorders. This article presents the conditions of this process by showing the possible reaction of a strong individual in a stressful situation, taking into account such a particular case as the survival of an accident.

Słowa kluczowe

PL

wypadki drogowe; trauma powypadkowa; bezpieczeństwo

EN

road accidents; accident trauma; safety

• Wydawca: Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM". sp. z o.o.
• Czasopismo: Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 14, nr 3
• Strony: 281--291
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., pełen tekst na CD

Twórcy

autor

Odachowska E.

• Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Psychologii Transportu i Fizjologii

Bibliografia

• 1. American Psychiatric Association (APA). (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washington, DC.
• 2. Biuletyn Światowej Organizacji Zdrowia, 2009; 87:143-151.: 10.2471/BLT.07.046326.
• 3. Blanchard, E. B. i Hickling, E. J. (2004). After the crash: Psychological assessment and treatment of survivors of motor vehicle accidents. Washington: American Psychological Association.
• 4. Borys, B. (2004). Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka. Psychiatria, t.1, 2, 97 - 105.
• 5. Breslau, N., Chilcoat, H. D., Kessler, R. C., i Davis, G. C. (1999). Previous exposure to trauma and PTSD effects of subsequent trauma: Results from the Detroit area survey of trauma. Journal of American Psychiatry, 156(6), s. 902 - 907.
• 6. Briere, J., Scott, C., Weathers, F. W. (2005). Peritraumatic and persistent dissociation in the presumed etiology of PTSD. American Journal of Psychiatry, 162, 2295 - 2301.
• 7. Bryant, R. A., Harvey, A. G. (1996) Initial posttraumatic stress responses following motor vehicle accidents. Journal of Traumatic Stress, 9(2), 223 - 234.
• 8. Bryant, R. A., Harvey, A. G. (2003b). Zespół ostrego stresu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 9. Delahanty, D. L., Herberman, H. B., Vraig, K. J., Hayward, M., Fullerton, C. S. Ursano, R. J., Baum, A. (1997). Acute and chronic distress and posstraumatic stress disorder as a function of responsibility for serious motor vehicle accidents. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 65(4), s. 560 - 567.
• 10. Endler, N. S., Parker, J. D. A. (2005). Podręcznik Kwestionariusza Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• 11. Hickling, E. J., Blanchard, E. B., Buckley, T. C., Taylor, A. E. (1999). Effects of attribution of responsibility for motor vehicle accidents on severity of PTSD symptoms, ways of coping, and recovery over six months. Journal of Traumatic Stress, 12(2), s. 345 - 353.
• 12. Irish, L., Ostrowski, S. A., Fallon, W., Spoonster, E. von Dulmen, M., Sledjeski, E. M., Delahanty, D. L. (2008). Trauma history characteristics and subsequent PTSD symptoms in motor vehicle accident victims. Journal of Traumatic Stress, 21(4), s. 377 - 384.
• 13. Kessler, R. C., Sonnega, A, Bromet, E., Hughes, M., Nelson, C. B. (1995). Posttraumatic stress disorder in the National Comorbidity Survey. Archives of General Psychiatry, 52(12), s. 1048 - 1060.
• 14. Kim, S. I., Yun, K. W., Ha, E. H., Woo, H. W., i Kim, Y. C. (2001). Quality of life, suicide ideation, and depressive symptoms in industrial injury patients. Journal of the Korean Neuropsychiatric Association, 40 (3), s. 416 - 424.
• 15. Lazarus, R. S., Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.
• 16. Macintosh, B., Hoppitt L. (2009). Przetwarzanie poznawcze w lęku. (Przekł. Czernecka K.). W: M. Fajkowska i B. Szymura (red.), Lęk. Geneza, mechanizmy, funkcje. (s.109-138) Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 17. Popiel, A., Staniaszek, K (2005). Współwystępowanie PTSD i zaburzeń osobowości. Psychologia Edukacja Społeczeństwo: 2, 3, 2005 199-220.
• 18. Sagberg, F. (2002). Summary: Driver training, driving experience, and crash risk. Oslo: TØI Institutefor Transport Economics.
• 19. Selye, H. (1978). Stres okiełznany. Warszawa: PIW.
• 20. Strelau, J., Zawadzki, B., Kaczmarek, M. (2009). Konsekwencje Psychiczne Traumy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 21. Wciórka, J. (red.). (2008). Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.
• 22. Wittmann, L., Hanspeter, M., Schnyder, U. (2006). Low predictive power of peritraumatic dissociation for PTSD symptoms in accident survivors. Journal of Traumatic Stress, 19(5), s. 639 - 651.