Produkcja żywności ilość czy jakość? Cz. I

• Autorzy: Barłowska J. , Florek M. , Litwińczuk Z.

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2016.2.2

Warianty tytułu

EN

Food production - quantity or quality? Part I

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ciągu ostatnich 50 lat produkcja żywności zwiększyła się kilkakrotnie, w tym produkcja podstawowych zbóż (ryżu, pszenicy i kukurydzy) przeciętnie czterokrotnie, mleka i wołowiny – dwukrotnie, wieprzowiny i jaj – czterokrotnie, a mięsa drobiowego – aż dwunastokrotnie. Gwałtowny wzrost produkcji żywności na świecie w tym okresie był możliwy dzięki wykorzystaniu w produkcji roślin nawozów mineralnych, środków ochrony roślin i roślin genetycznie modyfikowanych (GM), a wzrost produkcji zwierzęcej wynikał z osiągnięć w zakresie genetyki cech ilościowych, nauk o żywieniu zwierząt oraz biotechniki rozrodu. Jednak na każdym etapie łańcucha produkcyjnego marnuje się znaczna część żywności – globalnie 1,3 mld t/rok. Obecnie niezbędnym i trwałym elementem w procesie produkcji żywności metodami konwencjonalnymi stało się stosowanie substancji dodatkowych. Obniżane są również koszty produkcji żywności m.in. w wyniku wykorzystania MOM do wyrobu niektórych asortymentów wędlin lub substytucję naturalnych składników mleka i mięsa tańszymi odpowiednikami roślinnymi.

EN

Over the recent fifty years, production of food has increased several times, including basic cereals (rice, wheat and corn) four times, in average; that one of milk and beef - twice, of pork and eggs four times, and of poultry - even twelvefold. The rapid increase in production of food throughout the world during the mentioned period was possible due to the use of mineral fertilizers, plant protection products and GM plants in the crop cultivation, as well as achievements in quantitative traits’ genetics, animal feeding and biotechnological reproduction methods in animal breeding. At the same time, a substantial part of food is wasted annually (globally 1.3 billion tons) at every stage in the production chain. Presently, the application of food additives has become an essential and permanent component of the process of food production by conventional methods. Also, the food production costs are reduced by the use of MSM for manufacturing of some assortments of sausages or substitution of natural milk and meat constituents by cheaper plant replacers.

Słowa kluczowe

PL

produkcja żywności w świecie; postęp genetyczny w produkcji żywności; marnowanie żywności; dodatki do żywności

EN

world food production; genetic progress in food production; food wastage; food additives

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 70, nr 2
• Strony: 8--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 73 poz.

Twórcy

autor

Barłowska J.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych

autor

Florek M.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych

autor

Litwińczuk Z.

• Pracownia Ekologicznej Produkcji Żywności Pochodzenia Zwierzęcego, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• [1] ADA Reports: 2006. Position of the American Dietetic Association: agricultural and food biotechnology. Journal of American Dietetic Association, 106, 285 – 293.
• [2] Aljewicz M., Cichosz G., Kowalska M. 2011. Produkty seropodobne, analogi serów topionych i dojrzewających. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 5 (78), 16 – 25.
• [3] Al-Mabruk R. M., Beck N. F. G., Dewhurst R. J.: 2004. Effects of silage species and supplemental vitamin E on the oxidative stability of milk. Journal of Dairy Science, 87(2), 406 – 412.
• [4] Asgar M.A., Fazilah A., Huda N., Bhat R., Karim A.A.: 2010. Nonmeat Protein Alternatives as Meat Extenders and Meat Analogs. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 9, 5, 513 – 529.
• [5] Babiak J.: 2011. Możliwości produkcyjne rolnictwa a sytuacja żywnościowa świata. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 4 (54), 5 – 16.
• [6] Baranowska M., Bohdziewicz K., Staniewski B.: 2010. Jogurt z dodatkiem preparatu enzymatycznego transglutaminazy Saprona TG1Y. Przegląd Mleczarski, 5, 12 – 18.
• [7] Barłowska J., Wolanciuk A., Litwińczuk Z., Król J.: 2012. Milk proteins' polymorphism in various species of animals associated with milk production utility [W:] Milk Protein pod red. Walter L. Hurley, InTech - Open Access Publisher, Chapter 9, 235 – 264.
• [8] Barłowska J.: 2011. Znaczenie lokalnych ras zwierząt w produkcji żywności tradycyjnej oraz przekazie tradycji i kultury regionu. Przegląd Hodowlany, LXXIX, 4 – 8.
• [9] Bjorklund E. A., Heins B. J., DiCostanzo A., Chester-Jones H.: 2014. Fatty acid profiles, meat quality, and sensory attributes of organic versus conventional dairy beef steers. Journal of Dairy Science, 97, 1828 – 1834.
• [10] Bohdziewicz K.: 2010. Wpływ transglutaminazy na proces produkcji, wydatek oraz jakość twarogów. Przegląd Mleczarski, 2, 4 – 9.
• [11] Bonvillani A.G., Di Renzo M.A., Tiranti I.N.: 2000. Genetic polymorphism of milk protein loci in Argentinian Holstein cattle. Genetics and Molecular Biology, 23 (4), 819 – 823.
• [12] Butler G., Nielsen J.H., Slots T., Seal C., Eyre M.D., Sanderson R., Leifert C.: 2008. Fatty acid and fat-soluble antioxidant concentrations in milk from high- and low-input conventional and organic systems: seasonal variation. Journal of the Science of Food and Agriculture, 88, 1431 – 1441.
• [13] Caroli A., Chessa S., Bolla P., Budelli E., Gandini G.C.: 2004. Genetic structure of milk protein polymorphisms and effects on milk production traits in a local dairy cattle. Journal of Animal Breeding and Genetics, 121 (2), 119 – 127.
• [14] Cayot N.: 2007.Sensory quality of traditional foods. Food Chemistry, 101(1), 154 – 162.
• [15] Domaradzki P., Florek M.: 2012. Mięso i przetwory mięsne [W:] Towaroznawstwo surowców i produktów zwierzęcych z podstawami przetwórstwa pod red. Z. Litwińczuka. PWRiL Warszawa, 287-392.
• [16] Dunkan T.V.: 2011. Applications of nanotechnology in food packaging and food safety: Barrier materials, antimicrobials and sensors. J. Colloid Interface Sci., 363 (1), 1 – 24.
• [17] FAO: 2011. Global food losses and food waste – Extent, causes and prevention. Rome: http://www.fao.org/docrep/014/mb060e/mb060e.pdf
• [18] Federacja Polskich Banków Żywności. Raport – Marnowanie żywności w Polsce i Europie. Warszawa, 2012.
• [19] Feleńczak A., Gil Z., Adamczyk K., Zapletal P., Frelich J.: 2008. Polymorphism of milk κ-casein with regard to milk yield and reproductive traits of Simmental cows. Journal of Agrobiology, 25 (2), 201 – 207.
• [20] Florek M.: 2014. Analogi mięsa – charakterystyka i perspektywy. Przemysł Spożywczy, 1 (68), 25 – 28.
• [21] Floros J.D., Newsome R., Fisher W.: 2010. Feeding the World Today and Tomorrow: The Importance of Food Science and Technology. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 9, 572 – 599.
• [22] Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAOSTAT), 2015. [http://faostat.fao.org]. (12.06.2015)
• [23] Global warning: Climate change and farm animal welfare. A report by compassion in world farming 2008. Compassion in World Farming: https://www.ciwf.org.uk/media/5161319//global_warning.pdf
• [24] Głód D., Adamczak M., Bednarski W.: 2014. Wybrane aspekty zastosowania nanotechnologii w produkcji żywności. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 5 (96), 36 – 52.
• [25] Godfray H.C.J., Beddington J.R., Crute I.R., Haddad L., Lawrence D., Muir J.F., Pretty J., Robinson S., Thomas S.M., Toulmin C.: 2010. Food security: the challenge of feeding 9 billion people. Science, 327 (5967), 812 – 818.
• [26] Grajwska S., Bocian M.: 2005. Plastyczność surowego mięsa wieprzowego jako wskaźnik jego jakości z uwzględnieniem genotypu świń RYR1. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 3(44), 38 – 47.
• [27] Grębowiec M.: 2012. Wpływ integracji Polski z Unii Europejskiej na zmiany w podejściu do zapewnienia jakości produktów żywnościowych. Problemy Rolnictwa Światowego, Wydawnictwo SGGW Warszawa, 12 (XXVII), 1, 63 – 74.
• [28] Grześkowiak E., Magda F., Lisiak D.: 2011. Ocena zawartości fosforu oraz jakości mięsa i przetworów mięsnych dostępnych na rynku krajowym. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2 (75), 160 – 170.
• [29] GUS: 2012. Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Zdrowie i ochrona zdrowia w 2011 r.
• [30] Hełpa-Liszkowska K.: 2013. Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju lokalnego. Studia Oeconomica Posnaniensia, 1, 6 (255), 5 – 18.
• [31] Ilie D.E., Băcilă V., Cean A., Cziszter L.T., Neo S.: 2014. Screening of RYR1genotypes in swine population by a rapid and sensitive method. Romanian Biotechnological Letters, 19 (2), 9170 – 9178.
• [32] ISAAA: 2014. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications.
• [33] Kołakowski E., Sikorski Z.E.: 2001. Transglutaminaza i jej wykorzystanie w przemyśle żywnościowym. Żywność Nauka Technologia Jakość, 2, 5 – 16.
• [34] Komisja Europejska: 2015. Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich. Rolnictwo i żywność. DOOR. http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/list.html (20.09.2015)
• [35] Król J., Litwińczuk Z., Brodziak A., Sawicka-Zugaj W.: 2010. Bioactive protein content in milk from local breeds of cows included in the genetic resources conservation programme. Annals of Animal Science, 10 (3), 213 – 221.
• [36] Król J., Litwińczuk Z., Litwińczuk A., Brodziak A.: 2008. Content of protein and its fractions in milk of Simental cows with regard to rearing technology. Annals of Animal Science, 8 (1), 57 – 67.
• [37] Kropiwiec K., Babicz M., Skrzypczak E.: 2015. Charakterystyka fizykochemiczna podrobów wieprzowych uzyskanych z tuczników o zróżnicowanym genotypie RYR1. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 1 (98), 49 – 57.
• [38] Kudełka W., Łobaza D.: 2007. Charakterystyka żywności funkcjonalnej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 743, 91 – 120.
• [39] Kunicka-Styczyńska A.: 2012. Biotechnologia i nanotechnologia w produkcji żywności. Przemysł Spożywczy, 66, 33 – 36.
• [40] Lee T -C., Ho C -T.: 2002. Bioactive compounds in foods. Effects of processing and storage. Amer. Chem. Soc., Symp. Ser. 816.
• [41] Lisowska K., Chorąży M.: 2010. Genetycznie zmodyfikowane uprawy i żywność – przegląd zagrożeń. Nauka, 4, 127 – 136.
• [42] Litwińczuk Z., Barłowska J., Chabuz W., Brodziak A.: 2012. The nutritional value and technological suitability of milk from cows of 3 Polish breeds included in the programme of genetic resources conservation. Annals of Animal Science, 12, 423 – 432.
• [43] Litwińczuk Z., Barłowska J.: 2010. Uwarunkowania produkcji zwierzęcej w Polsce i jej znaczenie dla wyżywienia na tle sytuacji światowej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 556, 611 – 621.
• [44] Litwińczuk Z., Barłowska J.: 2014. Zwierzęta w życiu człowieka. Medycyna Weterynaryjna, 70 (4), 248 – 253.
• [45] Litwińczuk Z.: 2011. Ochrona zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich i dziko żyjących pod red. Z. PWRiL, Warszawa, 238 – 262.
• [46] MacAulay J., Newsome R.: 2004. Solving the obesity conundrum. Food Technology, 58(6), 32 – 7.
• [47] Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jakość żywności. Produkty regionalne i tradycyjne. Lista produktów tradycyjnych http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych (20.09.2015)
• [48] Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jakość żywności. Rolnictwo ekologiczne. Rolnictwo ekologiczne w Polsce. http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-ekologiczne/Rolnictwo-ekologiczne-w-Polsce (20.09.2015)
• [49] Nałęcz-Tarwacka T.: 2006. Wpływ wybranych czynników na zawartość funkcjonalnych składników tłuszczu mleka krów. Rozprawa habilitacyjna. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• [50] Newell-McGloughlin M.: 2008. Nutritionally improved agricultural crops. Plant Physiology, 147, 939 – 53.
• [51] Normile D.: 2010. Holding back a torrent of rats. Science, 327 (5967), 806 – 807.
• [52] Ozen A.E., Pons A., Tur J.A.: 2012. Worldwide consumption of functional foods: a systematic review. Nutrition Reviews, 70 (8), 472 – 481.
• [53] Pergande H.: 2004. Termostabilny system wiążący. Łączenie kawałków mięsa za pomocą mieszaniny alginianu i wapnia. Mięso i Wędliny, 5, 36 – 37.
• [54] Population Institute: https://www.populationinstitute.org/about
• [55] Puppel K., Nałęcz-Tarwacka T., Kuczyńska B., Gołębiewski M., Grodzki H.: 2012. Influence of combined supplementation of cows’ diet with linseed and fish oil on the thrombogenic and atherogenic indicators of milk fat. Animal Science Papers and Reports, 30, 4, 317 – 328.
• [56] Puppel K., Nałęcz-Tarwacka T., Kuczyńska B., Gołębiewski M., Kordyasz M.: 2013. Effect of different fat supplements on the antioxidant capacity of cow’s milk. Archiv Tierzucht, 56, 17, 178 – 190.
• [57] Ren D.-X., Miao S.-Y., Chen Y.-L., Zou C.-X., Liang X.-W., Liu J.-X.: 2011. Genotyping of the k-casein and β-lactoglobulin genes in Chinese Holstein, Jersey and water buffalo by PCR-RFLP. Journal of Genetics, 90, 1, e1–e5. Online only: http://www.ias.ac.in/jgenet/OnlineResources/90/e1.pdf
• [58] Rogozińska I., Wichrowska D.: 2011. Najpopularniejsze dodatki utrwalające stosowane w nowoczesnej technologii. Inżynieria i Aparatura Chemiczna, 50, 2, 19 – 21.
• [59] Rozentryt P., Niedziela J., Nowak J., Iwiński J., Szyguła-Jurkiewicz B., Kawecka E., Myrda K., Poloński L.: 2012. Fosforany jako czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego u osób bez przewlekłej choroby nerek. Kardiologia Polska, 70, 9, 938–942.
• [60] Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1129/2011z dnia 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 poprzez ustanowienie unijnego wykazu dodatków do żywności.
• [61] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 39) w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810
• [62] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2014 r. (Dz.U. 2014 poz. 641) zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810.
• [63] Sałata B.: 2012. Zintegrowane zapewnienie bezpieczeństwa i jakości żywności GlobalGAP. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu, ss. 20.
• [64] Sapa A.: 2010. Pomoc żywnościowa w kontekście good governance i społecznej odpowiedzialności. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 10 (XXV), 4, 90 – 100.
• [65] Stasiuk E., Przybyłowski P.: 2008. Wpływ zmodyfikowanego sposobu stosowania KNO3 na przemiany azotanów (V) i (III) podczas dojrzewania sera tykocińskiego. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2 (57), 74 – 85.
• [66] Świtoński M.: 2008. Postępy genomiki zwierząt domowych. Nauka, 1, 27 – 43.
• [67] The World of Organic Agriculture: Statistics & Emerging Trends: 2015. Research Institute of Organic Agriculture FiBL & IFOAM – Organics International. For PDF version, corrigenda and supplementary material see http://www.organic-world.net/yearbook-2015.html
• [68] Tsiaras A.M., Bargouli G.G., Banos G., Boscos C.M.: 2005. Effect of kappa-casein and βeta-lactoglobulin loci on milk production traits and reproductive performance of Holstein cows. Journal of Dairy Science, 88, 327 – 334.
• [69] Tymoszuk E., Szpakowska M.: 2012. Dodatki do żywności w świetle polskich i unijnych unormowań prawnych. Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, 3, 2, 224 – 236.
• [70] Von Grebmer K., Saltzman A., Birol E., Wiesmann D., Prasai N., Yin S., Yohannes Y., Menon P., Thompson J., Sonntag A.: 2014. Global hunger index: The challenge of hidden hunger. Deutsche Welthungerhilfe e.V., International Food Policy Research Institute, Concern Worldwide, Bonn/Washington, D.C./Dublin, October.
• [71] Wiśniewska M.: 2011. GlobalGAP. Podstawy, wymagania, wdrażanie i kontrola. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Zawodowego, Gdańsk, ss. 128.
• [72] Wolanciuk A.: 2015. Związek wariantów genetycznych β-laktoglobuliny i κ-kazeiny z wydajnością i składem chemicznym mleka krów czterech ras. Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, 11 (1), 21 – 32.
• [73] World Health Organization - http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.