Plan działań „uzdrawiających” dla Odry oraz zwiększających bezpieczeństwo ekologiczne/hydrologiczne rzek

• Autorzy: Żurek Roman , Dumnicka Elżbieta , Książek Leszek , Jasser Iwona , Ciężak Karol

Identyfikatory

DOI

10.15199/22.2023.1.2

Warianty tytułu

EN

A plan to „heal” the Oder River and increase the ecological/hydrological safety of rivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Miesiąc po zatruciu Odry przeprowadzono badania stanu ichtiofauny i makrobezkręgowców dennych (bentosu) na 18 stanowiskach - od Szczecina Podjuchy do jazu Lipki. Jest to odcinek ok. 400 km. Na podstawie tych bezpośrednich wyników połowów i zwartości prób oszacowano rozmiar zmian w ekosystemie. W dolnym biegu zginęły prawie wszystkie ryby, małże i ślimaki skrzelodyszne. W przestrzeniach międzyostrogowych z utrudnioną wymianą wody z rzeką przeżyły nielicznie, ale wszystkie gatunki ryb. Straty ryb oszacowano na 1,5-2,0 mln sztuk. Na podstawie tych obserwacji i wiedzy o biologii gatunków podano scenariusz powrotu rzeki do pierwotnego stanu i działania przyspieszające ten proces. Takie działania to zakaz połowów przez kilka lat na dolnym odcinku Odry i w miarę możliwości odblokowanie dopływów, aby ryby tam żyjące zasiedliły Odrę. Zaproponowano zakres automatycznego monitoringu rzeki i lokalizacje pozwalające na zawężenie lokalizacji ewentualnego źródła skażenia/zanieczyszczenia. Zwrócono uwagę, że wiedza wynikająca z monitoringu powinna służyć działaniom wszelkiego typu, poprawiającym stan rzeki, a nie być sztuką dla sztuki, jak dotychczas.

EN

One month after contamination of the Oder River, a research on the ichthyofauna and benthic macroinvertebrate community was carried out in 18 stations between Szczecin Podjucha and the Lipki weir. This section stretches over circa 400 km. These direct fishing and catch results were used to assess how seriously was the ecosystem affected. In the lower course of the river, almost the entire population of fish, bivalve mollusks and branchiate snails perished. In areas between groynes, where water exchange with the river is limited, few representatives of all fish species survived. It is estimated that 1.5 to 2 million fish were lost in the die-off. Based on these observations and the knowledge on the biology of species, a scenario of the river recovery is presented and including measures to accelerate this process. The proposed actions include a fishing ban in the lower course of the Oder and unlocking its tributaries, where possible, in order for the fish living there to populate Oder. The authors also propose automatic river monitoring allowing to narrow down the location of possible contamination/pollution source. The article points out that data from the monitoring should be used in actions of all types, aimed at improving the river status and not be an art for the art's sake, as it has been until now.

Słowa kluczowe

PL

Odra; Prymnesium parvum; plan odbudowy ekosystemu

EN

Oder River; Prymnesium parvum; ecosystem recovery plan

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 1
• Strony: 8--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Żurek Roman

• Zakład Badań Ekologicznych, ul. Rogatka 9 lok. 9, 31-425 Kraków, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-1937-3002

autor

Dumnicka Elżbieta

• Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne, Oddział Kraków, AL. A. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-7604-8794

autor

Książek Leszek

• Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Al. A. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-0678-3328

autor

Jasser Iwona

• Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Żwirki i Wigury 101, 02-089 Warszawa, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-0401-1463

autor

Ciężak Karol

• Zakład Badań Ekologicznych, ul. Rogatka 9 lok. 9, 31-425 Kraków, Polska

Bibliografia

• [1] Abgarowicz G. (red), Cebul K., Abgarowicz I., Wachnik M., Plasota T., Połeć B., Napiórkowski M. 2015. Pamięć przyszłości. Analiza ryzyka dla zarządzania kryzysowego. Józefów: Wyd. CNBOP-PIB. DOI: 1017381/2015.3.
• [2] CABI. 2022. Invasive Species Compendium. Wallingford, UK: CAB International. www.cabi.org/isc.
• [3] Dafni Z., Ulitzur S., Shilo M. 1972. „Influence of light and phosphate on toxin production and growth of Prymnesium parvum". Journal of General Microbiology70: 199-207.
• [4] Davis S.L., Roelke D.L., Brooks B.W., Lundgren V.M., Withrow F., Scott W.C. 2015. „Rotifer - Prymnesium parvum interactions: role of lake bloom history on rotifer adaptation to toxins produced by P parvum”. Aquat Microb Ecol 75: 55-68.
• [5] Gryń P. 2022. „Rybacy już łowią na Odrze. Wędkarze są zrozpaczeni”. Fakt. 3 października 2022. https://www.fakt.pl/wydarzenia/odra-rybacy-ruszyli-na-polowy-ryb-w-rzece-budzi-to-sprzeciw-wedkarzy/n090q2m.
• [6] Hambright K.D., Beyer J.E., Easton J.D., Zamor R.M., Easton A.C, Hallidayschult T.C. 2015. „The niche of an invasive marine microbe in a subtropical freshwater impoundment"”. ISME Journal 9(1): 256-264. http://www.nature.com/ismej/journal/v9/n1/full/ismej2014103a.html.
• [7] Hartman K.J., Wellman D.l. Jr., Kingsbury J.W., Cincotta D.A., Clayton J.L., Eliason K.M., Jernejcic F.A, Owens N.V., Smith D.M. 2021. „A Case Study of a Prymnesium parvum Harmful Algae Bloom in the Ohio River Drainage: Impact, Recovery and Potential for Future Invasions/Range Expansion”. Water 13(22): 3233. DOI: 10.3390/w1322323.
• [8] Hayden N.J., Roelke D.L., Brooks B.W., Grover J.P, Neisch M.T., Valenti T.W. Jr, Prosser K.N., Gable G. M., Umphres G. D., Hewitt N. C. 2012. „Beyond hydraulic flushing: deep water mixing takes the harm out of a haptophyte algal bloom”. Harmful Algae 20: 42-57. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1568988312001230.
• [9] Johansson N., Graneli E. 1999. „Influence of different nutrient conditions on cell density, chemical composition and toxicity of Prymnesium parvum (Haptophyta) in semi-continuous cultures”. Journal of Experimental and Marine Biology and Ecology 239: 243-258.
• [10] Jones A.C., Liao T.S.V., Najar F.Z., Roe B.A., Hambright K.D., Caron D.A., 2013. „Seasonality and disturbance: annual pattern and response of the bacterial and microbial eukaryotic assemblages in a freshwater ecosystem”. Environmental Microbiology 15(9): 2557-2572. http://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/(ISSN)1462-2920.
• [11] Kolada A. (red.). 2022. Wstępny raport zespołu ds. sytuacji na rzece Odrze. Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy.
• [12] Komunikat 07. 2022. Komunikat 07/2022 Interdyscyplinarnego zespołu doradczego ds. kryzysu klimatycznego działającego przy Prezesie PAN na temat katastrofy ekologicznej na Odrze i antropogenicznej zmiany klimatu. Warszawa, 05 września 2022 r.
• [13] Książek L., Woś A., Florek J., Wyrębek M., Młyński D., Wałęga A. 2019. „Combined use of the hydraulic and hydrological methods to calculate the environmental flow: Wisloka river, Poland: case study”. Environmental Monitoring and Assessment 191(254): 1-17. DOI: 101007/s10661-019-7402-7.
• [14] Książek L., Florek J., Wyrębek W. 2020. „Analiza przepustowości rzeki Wisły na obszarze chronionym / Analysis of the Vistula River capacity in the protected area”. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus 19(2): 87-100. DOI: 10.15576/ASP.FC/2020.19.2.87.
• [15] Lucas A.M.J., Kibler K.M. 2016. „Integrated Flood Management in developing countries: balancing flood risk, sustainable livelihoods, and ecosystem services". International Journal of River Basin Management 14(1): 19-31. DOI: 101080/15715124.2015.1068180.
• [16] Lundgren V.M., Roelke D.L., Brooks B.W., Granéli E., Davis S.L., Baty T., Scott W.C. 2015. „Prymnesium parvum invasion success into coastal bays of the Gulf of Mexico: Galveston Bay case study”. Harmful Algae 43: 31-45. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1568988315000086.
• [17] McLaughlin J.J.A. 1958. „Euryhaline chrysomonads: nutrition and toxigenesis in Prymnesium parvum, with notes on Isochrysis galbana and Monochrysis lutheri". J. Protozool. 5(1): 75-81.
• [18] Roelke D.L., Grover J.P, Brooks B.W., Glass J., Buzan D., Southard G.M., Fries L., Gable G.M., Schwierzke-Wade L., Byrd M., Nelson J. 2011. „A decade of fish killing Prymnesium parvum blooms in Texas: roles of inflow and salinity”. Journal of Plankton Research 33(2): 243-253. http://plankt.oxfordjournals.org/content/33/2/243.full.
• [19] Sayers P., Galloway G., Penning-Rowsell E., Yuanyuan L., Fuxin S., Yiwei C., Kang W., Le Quesne T., Wang L., Guan Y. 2015. „Strategic flood management: ten 'golden rules' to guide a sound approach". International Journal of River Basin Management 13(2): 137-151. DOI: 101080/15715124.2014.902378.
• [20] Schwierzke L., Roelke D.L., Brooks B.W., Grover J.P, Valenti T.W. Jr, Lahousse M., Miller C.J., Pinckney J.L. 2010. „Prymnesium parvum population dynamics during bloom development: a role assessment of grazers and virus". Journal of the American Water Resources Association 46(1): 63-75. http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/123270089/HTMLSTART.
• [21] Singhurst L., Sager D. (ed.). 2003. Golden Alga (Prymnesium parvum) Workshop, 406. Texas Parks and Wildlife Department. ACTS-2004-001.
• [22] Stredansky J., Grešova L., Stredanská A. 2013. „The importance of wetlands in the basin management”. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12(3): 123-129.
• [23] Strużyński A., Książek L., Bartnik W. Radecki-Pawlik A., Plesiński K., Florek J., Wyrębek M., Strutyński M. 2015. Wetlands in river valleys as an effect of fluvial processes and anthropopression. W: Stefan Ignar 8. Mateusz Grygoruk (eds) Wetlands and Water Framework Directive. GeoPlanet: Earth and Planetary Science, 69-90. Cham: Springer International Publishing. DOl: 10.1007/978-3-319-13764-3_5.
• [24] Southard G.M., Fries L.T., Barkoh A. 2010. „Prymnesium parvum: The Texas Experience1". Journal of the American Water Resources Association 46(1): 14-23.
• [25] Tittmann A. 2022. Lessons learned from the River Oder disaster: research-based recommendations for action. 12 September 2022. https://www.igb-berlin.de/en/news/lessons-learned-river-oder-disaster-research-based-recommendationsaction.
• [26] Tokarczyk T., Szalińska W. 2018. „Drought hazard assessment in the process of drought risk management”. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 18(3): 217-229. DOI: 10.15576/ASP.FC/2018.17.3.217.
• [27] Twitter. 2022. 14 mln zł na odnowienie życia w Odrze i jej zarybienie - zadeklarowała wiceminister klimatu i środowiska Małgorzata Golińska, 22.09.2022. https://twitter.com /tvp_info/status/1572877166320164864.
• [28] Vadde K.K., Wang J., Cao L., Yuan T., McCarthy A.J., Sekar R. 2018. „Assessment of Water Quality and Identification of Pollution Risk Locations in Tiaoxi River (Taihu Watershed), China”. Water 10(183): 1-18. DOI: 10.3390/w10020183.
• [29] WCED Report. 1987. Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development, A/RES/42/187. United Nations. http://www.un.org/documents/ga/res/42/ares42-187.htm.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).