1-Chloro-4-nitrobenzen

• Autorzy: Lewińska D. , Wąsowicz W.

Warianty tytułu

EN

1-Chloro-4-nitrobenzene

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

1-Chloro-4-nitrobenzen (PCNB) występuje w postaci kryształów o żółtawym kolorze i słodkawym zapachu. Jest stosowany jako substancja pośrednia w produkcji: barwników, gumy, leków, odczynników fotograficznych i środków ochrony roślin, np. parationu. Związek wchłania się do organizmu przez drogi oddechowe i skórę. Ulega szybkiemu metabolizmowi i jest wyda-lany głównie z moczem. Skutkiem działania 1-chloro-4-nitrobenzenu jest methemoglobinemia prowadząca do niedokrwistości i niedotlenienia tkanek. Charakterystyczną cechą obserwowaną u osób narażonych na 1-chloro-4-nitrobenzen jest obecność ciałek Heinza w erytrocytach. Objawami zatrucia u ludzi są: ból głowy, zaburzenia rytmu serca, nudności, brak apetytu oraz sinica. U zwierząt, podobnie jak u ludzi, 1-chloro-4-ni-trobenzen powoduje: methemoglobinę, zaburzenie przenoszenia tlenu w organizmie i niedotlenienie tkanek objawiające się sinicą. W wielu przypadkach obserwowano: hemosyderozę śledziony, wątroby i szpiku kostnego. 1-Chloro-4-nitrobenzen nie wykazywał działania drażniącego na skórę i oko królika. Mutagen-ne działanie związku stwierdzono w komórkach Salmonella Typhimurium oraz w komórkach chłoniaka L5178Y/TK w obecności i nieobecności aktywacji metabolicznej. W badaniach na hodowlach komórkowych (komórki jajnika chomika chińskiego) wykazano genotoksyczne właściwości 1-chloro-4-nitrobenzenu. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych na temat kancerogennego działania 1- -chloro-4-nitrobenzenu dla ludzi. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowała 1-chloro-4-nitrobenzen dla ludzi. U zwierząt rakotwórcze działanie związku wykazano w jednym badaniu na myszach, u których po podaniu związku w paszy stwierdzono wy-stępowanie raka wątrobowokomórkowego i nowotworów pochodzenia naczyniowego. Eksper-ci IARC uznali jednak wynik tego badania za niewystarczający dowód kancerogennego działania 1-chloro-4-nitrobenzenu na zwierzęta laboratoryjne. 1-Chloro-4-nitrobenzen w pewnych modelach doświadczalnych wykazywał działanie terato-genne i embriotoksyczne. Efektem krytycznym narażenia na 1-chloro-4-nitrobenzen jest methemoglobinemia. Do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 1-chloro-4-nitrobenzenu wykorzystano wyniki 4-tygodniowego inhalacyjnego narażenia szczurów, u których najmniejsze stosowane stężenie (5 mg/m3) powodowało wzrost stężenia MetHb we krwi (3,1%) tylko u samców w czwartym tygodniu narażenia. Stężenie 5 mg/m3 1-chloro-4-nitrobenzenu przyjęto za wartość najniższego obserwowanego poziomu działania szkodliwego (LOAEL) związku. Po uwzględnieniu współczynników niepewności wyliczono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 1-chloro-4-nitrobenzenu na poziomie 0,6 mg/m3. Z uwagi na właściwości met-hemoglobinotwórcze związku zaproponowano przyjęcie wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) na poziomie 2% MetHb. Ze względu na wchłanianie się 1-chloro- -4-nitrobenzenu przez skórę zaproponowano oznaczenie związku literami „Sk”.

EN

1-Chloro-4-nitrobenzene has the appearance of yellowish crystals and has a somewhat sweet scent. This compound is used mainly (as an indirect compound) in the production of dryings, rubber, drugs, photograph reagents and plant protection chemicals, e.g. parathion. It can be absorbed through the respiratory tract and the skin. No information is available regarding its allergenic and irritant effects. Human studies have shown that 1-Chloro-4-nitrobenzene can cause methemogobinemia, lead to anemia and tissues hypooxidation. Characteristic feature of humans exposed to this compound is Heinz’s body in erythrocytes. On the basis of a rat chronic study, the TLV (MAC) value has been kept at 0.6 mg/m3. The Expert group has also suggested additional notation: “Sk” (substance absorbed through the skin).

Słowa kluczowe

PL

1-4-chloro- 4 nitrobenzen; methemoglobinemia; skóra; najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)

EN

1-chloro-4-nitrobenzene; methemoglobinemia; skin

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2009
• Tom: Nr 3 (61)
• Strony: 5--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Lewińska D.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Wąsowicz W.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2005) Documentation of the treshold limit values and biological exposure indices. 6th ed. Cincinnati.
• 2.Cesarone C.F., Bolognesi C., Santi L. (1983) DNA damage induced in vivo in various tissues by nitrobenzene derivatives. Mutat. Res. 131, 215–222.
• 3.Dawydzik L. i in. (2001) Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez Inspekcję Sanitarną zakładach pracy. Łódź, IMP.
• 4.Du Pont (1981) Haskell Laboratory Report No. 751-81. Newark, Del., USA [cyt. za Occupa-tional Toxicants Critical Data Evaluation for MAK Values and Classification of Carcinogens].
• 5.Galloway S.M. i in. (1987) Chromosome aberration and sister chromatid exchanges in Chinese ovary cells: evaluation of 108 chemicals. Environ. Mol. Mutagen. 10, suppl. 10, 1–175.
• 6.Gilbert P. i in. (1980) Genetic effects of chlorinated anilines and azobenzens on Salmonella Typhimurium. Arch. Environ. Contamin. Toxicol. 9, 533–541. 22
• 7.Haworth S. i in. (1983) Salmonella mutagenicity test results for 250 chemicals. Environ. Muta-gen. suppl. 1, 3–142.
• 8.von der Hude W. i in. (1988) Evaluation of the SOS chromotest. Mutat. Res. 203, 81–94 (cyt. za IARC 1996).
• 9.IARC (1996) Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans: printing processes and printing inks, carbon black and some nitro compounds. 65, 263–296.
• 10.List of MAC and BAT Values (2001) Commission for the Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. Report. No. 37.
• 11.Nair R.S. (1986) Letter to TR Torkelson, TLV Committee (April 3), [cyt. za ACGIH 2001]. Nair R.S. i in. (1986) Subchronic inhalation toxicity of p-nitroaniline and p-nitrochlorobenzene in rats. Fund. Apel. Toxicol. 6, 618–627.
• 12.Nair R.S. i in. (1989) Evaluation of chronic and reproductive effects of p-nitrochlorobenzene (PNCB) in rats. Toxicologist 9 (1), 212 [abstract].
• 13.Nair R.S., Johannsen F.R., Schroeder R.E. (1985) Evaluation of teretogenic potential of para-nitroaniline and para-nitrochlorobenzene in rats and rabbits. Toxicity of nitroaromatic com ounds [Red.] D.E. Rickett. New York, Hemisphere Publishing Corporation, 61–85 [abstract].
• 14.Occupational toxicants critical data evaluation for MAK values and classification of carcino-gens (1992). DGF, Deutsche Forschungsgemeinschaft, Commision for the Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. New York, VCH, Inc. 121–133.
• 15Pacseri I., Magos L., Batskor I.A. (1958) Treshold and toxic limits of some amino and nitro compounds. Arch. Ind. Health 18, 1–8 [abstract].
• 16.Renshaw A., Ashcroft G.V. (1924) Four cases poisoning by mononitrochlorobenzene and one by acetanicide occuring in a chemicalworks with an explanation of the toxic symptoms produced. J. Ind. Hyg. 8, 67–73 [cyt. za ACGIH].
• 17.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie wykazu substancji nie-bezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem – akt wykonawczy do Ustawy o substancjach i preparatach chemicznych z 2001 r. DzU nr 11, poz. 84 ze zm.
• 18.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833 ze zm. DzU 2005 r., nr 212, poz. 1769.
• 19.RTECS, d.base (2005).
• 20.Rusakov N.V., Korotkova G.I., Bikbulatov V.S. (1973) Experimental study of allergenic action of ortho- and para-nitrobenzol. Gig. Sanit 3, 13–16.
• 21.Seita G., Moreo L. (1958) Free erythrocyte porphyrins coproporphyrins and sideremia in a case of sulfhemoglobinemia due to acute nitrochlorobenzol poisoning. Med. Lav. 49, 494–503.
• 22.Shimizu M., Yasui Y., Matsumoto N. (1983) Structural specifity of aromatic compounds with special reference to mutagenic activity in Salmonella Typhimurium – a series of chloro- or fluo-ronitrobenzene derivates. Mutat. Res. 116, 217–238.
• 23.Tabuchi T. i in. (1985) Acute p-chloronitrobenzene poisoning cases among stevedores at Osaka port. Proc. Osaka Pref. Inst. Public. Health Ed. Ind. Health 23, 25–30.
• 24.TOXLINE, d.base (2001). 23
• 25.Travlos G.S. i in. (1996) Thirteen-week inhalation toxicity of 2- and 4-chloronitrobenzene in F344/N rats and B6C3F1 mice. Fund. Apel. Toxicol. 30, 75–92.
• 26.NTP, National Toxicology Program United States (1993) Technical report on toxicity studies of 2-chloronitrobenzene and 4-chloronitrobenzene (CAS Nos. 88-73-3 and 100-00-5) administred by inhalation to F344/N rats and B6C3F1 mice (NTP Toxicity Report Series No.33; NIH Publication 93-3382), Research Triangle Park, NC.
• 27.Vernot E.H. i in. (1977) Acute toxicity and skin corrosion data for some organic and inorganic compounds and aqueous solutions. Toxicol. Apel. Pfarmacol. 42, 417–423.
• 28.Watanabe T., Ishihara N., Ikeda M. (1976) Toxicity of and biological monitoring for 1,3- -diamino-2,4,6,-trichlorobenzene and other nitro-amino derivates of benzene and chlorobenzene. Int. Arch. Occup. Environ. Health 37, 157–168.
• 29.Weisburger E.K. i in. (1978) Testing twenty-one environmental aromatic amines or derivates for long-term toxicity or carcinogenicity. J. Environ. Pathol. Toxicol. 2, 325–356 [cyt. za IARC 1996]. 30.Yoshida T. (1993) Determination of p-chloronitrobenzene and its metabolites in urine by re-versed-phase high-performance liquid chromatography. J. Chromatogr 613, 79–88.
• 31.Yoshida M., Sunaga M., Hara I. (1988) Urinary diazo-positive metabolites levels of workers handling p-chloronitrobenzene in a dye producing factory. Ind. Health 26, 87–91.
• 32.Yoshida T., Tabuchi T., Andoh K. (1993) Pharmacokinetic study of p-chloronitrobenzene in humans suffering from acute posoning. Drug. Metabol. Dipsosition 21 (6), 1142–1146.