Holizm to przyszłość? Całościowa perspektywa ochrony dziedzictwa kultury materialnego, niematerialnego i cyfrowego

Szmelter, I.

doi:10.17425/WK56FUTURE

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Holizm to przyszłość? Całościowa perspektywa ochrony dziedzictwa kultury materialnego, niematerialnego i cyfrowego

Autorzy

Szmelter I.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK56FUTURE

Warianty tytułu

Is holizm the future? Overall perspective of protecting the tangible, intangible and digital-born cultural heritage

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Rosnąca świadomość zmian wynikłych z przełomu kulturowego, którego jesteśmy uczestnikami, powoduje zmiany teorii konserwacji zarówno w stosunku do sztuki dawnej, jak i w zachowaniu sztuki XX/XXI wieku. Obecnie dziedzictwo kultury funkcjonuje dychotomicznie – zarówno w tradycyjnych materialnych formach (tangible), jak i niematerialnych (intangible). Wobec Stulecia Awangardy nowa sztuka wymaga nowego typu ochrony i konserwacji, nie mieści się w systemie dyscyplin plastycznych, bywa ich syntezą lub hybrydą, lub przedstawia nieobjęte dotąd teorią formy całkowicie nowatorskie, kinetyczne, sztukę opartą na czasie (time-based media), sztukę w miejscach publicznych, jak murale, instalacje przestrzenne, wreszcie architekturę i sztukę ulicy (street art) zżyte ze społecznością lokalną. Dla zapobieżenia ryzyku utraty cenionego dziedzictwa autorka proponuje rozszerzenie ram ochrony i konserwacji w oparciu o kompleksowy kontekst wartościowania dziedzictwa, nową terminologię dla nowych strategii zachowania, stosowanie nowych kluczy w opisach i warunków dla identyfikacji obiektów, ich rearanżacji w przestrzeni. Całościowa perspektywa dziedzictwa materialnego, niematerialnego i cyfrowego (digital born) może stanowić wyraz zbiorowej mądrości i zdolności do wykorzystania wiedzy w holistyczny sposób, bez jej redukowania na składniki. Odpowiada na wyzwania zmian cywilizacyjnych, potrzebę tożsamości i budowania refleksyjnego społeczeństwa, w tym edukacji młodych pokoleń.

The growing awareness of changes resulting from the cultural breakthrough, in which we participate, causes changes in the theory of conservation both in relation to the old art and in preserving the art of the 20th/21st century. Nowadays the cultural heritage functions as a dichotomy – both in traditional tangible forms and the intangible ones. In view of the Century of the Avant-garde the new art requires a new type of protection and conservation, it does not fit into the system of graphic disciplines, as it can be their synthesis or a hybrid, or presents entirely innovative, kinetic forms so far not included in the theory, time based media, art in public places such as murals, spatial installations, and finally architecture and street art familiar to the local community. To avoid the risk of losing precious heritage the author suggests expanding the range of protection and conservation on the basis of the complex context of heritage evaluation, new terminology for new strategies of preservation, applying new keys in descriptions and conditions for object identification, and their re-arrangement in space. The overall perspective of the tangible, intangible and digital-born heritage can be an expression of collective wisdom and ability to use knowledge in the holistic way, without reducing it to its components. It meets the challenges of civilisation transformations, the need for identity and building a reflexive society, including education of the younger generations.

Słowa kluczowe

dziedzictwo kultury sztuka wizualna holistyka waloryzacja sztuka strategie konserwatorskie

cultural heritage visual art holistic ethics conservation strategies

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2018

Tom

Nr 56

Strony

33--52

Opis fizyczny

Bibliogr. 49 poz.

Twórcy

autor

Szmelter I.

Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Bibliografia

1. Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydaw- nictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 130.
2. Zahle J., “Methodological Holism in the Social Sciences”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/holism-social/>(dostęp 2.07.2018).
3. Riegl A., Der moderne Denkmalkultus. Sein Wesen und seine Entstehung, 1903, in A. Riegl, Gesammelte Aufsätze. Augsburg/ Vienna: Filser, 144–93.
4. Dvořák M., Katechizm opieki nad zabytkami [w:] Zabytek i historia, red. Kosiewski, P., Krawczyk, J., Oficyna Mówią Wieki, przekł. R. Kasperowicz, 2002.
5. Krawczyk, J.,Kompromis i metoda – wybrane aspekty teorii konserwatorskich Aloisa Riegla i Cesare Brandiego, Ochrona Zabyt- ków (2009) 62/2 (245), 64–74, on-line dostęp 12.07.2018; http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Ochrona_Zabytkow/ Ochrona_Zabytkow-r2009-t62-n2_(245)/Ochrona_Za- bytkow-r2009-t62-n2_(245)-s64–74/Ochrona_Zabyt- kow-r2009-t62-n2_(245)-s64–74.pdf.
6. Szmelter I., 2017, Elementy Nowej Teorii Konserwacji Dziedzictwa Sztuki Wizualnej. Ratunek Dla Ochrony Dawnej Sztuki Nietypowej I Sztuki Współczesnej / Elements Of The New Theory Of The Conservation Of The Heritage Of Visual Art. Necessity For The Protection Of Atypical Old And Contemporary Art, Sztuka i Dokumentacja (SiD) vol.17, s.155–182; open access http://www.journal.doc.art.pl/ pdf17/Art_and_Documentation_17_szmelter_elementy. pdf, dostęp 25.07.2018.
7. Purchla J., W stronę ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce, Zarządzanie Publiczne. R. 2010 nr 2 (12).
8. Kurpik W., „Co w istocie konserwujemy?”, Szmelter, I., Jadzińska, M., Sztuka konserwacji i restauracji, Rzeczpospolita, MIK, Warszawa, 38–51.
9. http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencje deklaracje_raporty/Konwencja_o_ochronie_roznorod- nosci_form_wyrazu_kulturowego.pdf, dostęp 20.09.2015
10. http://www.jpi-culturalheritage.eu/, 20.07.2018.
11. Cultural heritage (CH) exists in tangible, intangible and digital forms. http://www.heritageportal.eu/About- Us/A-Strategic-Research-Agenda-for-Cultural-Heritage- in-Europe/JPICH-STRATEGIC-RESEARCH-AGENDA. pdf; 12.07.2018.
12. Battelle J., The Search: How Google and Its Rivals Rewrote the Rules of Business and Transformed Our Culture. New York 2005.
13. Lewis-Williams D., 2004, The Mind In The Cave, Conscio- usness and the Origins of Art, Thames & Hudson, Londyn,
14. Lawson A.J., 2012, Painted Caves. Palaeolithic Rock Art in Western Europe. Oxford: Oxford University Press 2012, 199–243.
15. Smith, L., 2006, Uses of Heritage. London: Routledge, 6.
16. Boylan, P., 2006a, ‘The Intangible Heritage: A Challenge for Museums and Museum. Professional Training’, International Journal of Intangible Heritage 1, 54–65.
17. Butler, B., 2006, ‘Heritage and the Present Past’, in:// Tilley, C., Keane, W., Kuechler-Fogden, S. and Rowlands, M. (eds) Handbook of Material Culture, London: Sage Publications, 463–479.
18. Smith, L., and Natsuko A.,(red.) (2009). Intangible Heritage. London: Routledge, 6.
19. Taylor J., “Embodiment unbound: Moving beyond divisions in the understanding and practice of heritage conservation”, Studies in Conservation, 60 (1): 65–77.
20. Stigter, S.,(2016), Between Concept and Material. Working with Conceptual Art. A Conservator’s testimony, University of Amsterdam, 26.
21. http://www.ecco-eu.org/fileadmin/user_upload/ECCO_ professional_guidelines_II.pdf;
22. de la Torre, Martha (red.), Assessing the Values of Cultural Heritage: Research Report. Los Angeles: The Getty Conservation Institute, 2002. 123 stron,.Wyniki badań dostępne on-line: http://www.getty.edu/conservation/our_projects/field_pro- jects/values/values_publications.html,dostęp 22.08.2015.
23. Salvatore Muñoz Viñas, Contemporary Theory of Conservation, Elsevier Butterworth Heinemann, Oxford 2005.
24. Kuhn, Thomas S., 1968, Struktura rewolucji naukowych, Struktura rewolucji naukowych, tł. Helena Ostromęcka, wyd. I: PWN Warszawa, s.199
25. Avrami E., 2000, Values and Heritage Conservation: www.getty. edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/ pdf/valuesrpt.pdf, 22.07.2018
26. Gillman, D., 2010, The Idea of Cultural Heritage, Cambridge University Press
27. Danto A., 1999, “Looking at the Future Looking at the Present as Past,” w Mortality Immortality?: the Legacy of the 20th–Century Art, Getty Conservation Institute Los Angeles, 3–13.
28. Lech Kalinowski, Max Dvořák i jego metoda badań nad sztuką, Warszawa 1974.
29. Kowalski, W., 2012,”Legal Framework for the Conservation and Restoration of Modern and Contem- poarry Art”, Szmelter, I., (ed.),:// Innvative Approaches to the Complex Care of Contemporary Art, Archetype Publ. London-AFA Warsaw, 34–54.
30. Brandi C., Teoria del restauro. Turin: Einaudi.; wersja polska z komentarzami w:// Brandi, C. (2006) Teoria restauracji, M. Kijanko (tłum.). G. Bassile and I. Szmelter (red.), Warszawa MIK.
31. Thomas J., 2000, “Reading images”, :// Readers in Cultural Criticism, Palgrave Macmillan Nowy Jork, s. 64.
32. William A., Real, Toward guidelines for practices in the preservation and documentation of technology-based installation art, “Journal of the American Institute for Conservation” 2001, nr 40, s. 216.
33. Szmelter I., “New Values of Cultural Heritage and the Need for a New Paradigm Regarding its Care”, CeROArt, http:// ceroart.revues.org/3647, dostęp 20.07.2018.
34. Szmelter I., (projekt i red.), Innovative Approach to the Complex Care of Contemporary Art, series Knowledge Tree, Archetype Publications Londyn /ASP Warszawa, 2012.
35. Szmelter, I., An Equilibrium Towards ‘Less-More’ problems? The Innovative Preservation of the Modern and Contemporary Heritage in Architectural Space, Fabbrica della Conoscenza numero 16, Napoli, 2012
36. Szmelter, I., Evolutionary Character of The Care of Cultural Heritage; The Role of Pre-Acquisition, IIAS, Baden-Baden, 2011
37. Szmelter, I., Ochrona zbiorów – wspólnota działań ekonomicznych i etycznych (Collection’s protection – a synergy between ethical and economic activities), w:// Ekonomia Muzeum, red. Folga-Januszewska, D., Gutowski, B., polsko-brytyjska konferencja i warsztaty dla muzealników, po patronatem MKiDN, UKSW, Warszawa, 2010.
38. Szmelter I., New Frame for the Preservation of Modern Art and Culture Heritage, w:// red. Schaedler-Saub, U., Weyer A., The- ory and Practice of the Preservation of Modern and Contemporary Art, Archetype Publications, London 2010.
39. Bürger P. Theorie der Avantgarde. Suhrkamp Verlag1974. English translation University of Minnesota Press, 1984, 90.
40. Baudrillard, J., 2006, W cieniu milczącej większości albo kres sfery społecznej, Warszawa, Wyd Sic!, passim, (oryginalnie: Á l’ombre des majorités silencieuses ou la fin du social, 1978).
41. Van de Vall R., Hölling, H., Scholte, T., & Stigter, S. (2011), Reflections on a biographical approach to contemporary art conservation. In ICOM-CC:: http://www.hannahoelling. com/wp-content/uploads/2016/09/Reflections_on_a_Bio- graphical_Approach_t.pdf, 12.07.2018.
42. Wysocka E., 2010, Re-enactment, czyli niekonserwatywna konserwacja sztuki performance/Re-enactment, or a non-conservative conservation of performance art.; Sztuka i dokumentacja nr 3, 17–24; http://www.doc.art.pl/pdf_archive/sid_vol_03_wy- socka.pdf, dostęp 23.07.2018.
43. Jones Caitlin & Stringari Carol, 2008. „Seeing double: Emulation in theory and practice”. In New Media in the White Cube and Beyond: Curatorial Models for Digital Art, edited by Christiane Paul, Berkeley: University of California Press, 220–232.
44. Szmelter I. 2016, Współczesne Wartościowanie Sztuk Wizualnych. Przyszłość Sztuki?:// Sztuka i dokumentacja, nr 13, 31–44; open access http://www.journal.doc.art.pl/pdf13/sid_13_szmelter.pdf, dostęp 24.07.2018.
45. Szmelter I., 2017, Elementy Nowej Teorii, op.cit. s.155–182; open access http://www.journal.doc.art.pl/pdf17/Art_ and_Documentation_17_szmelter_elementy.pdf, dostęp 25.07.2018.
46. Laurenson P., 2004, “The Management of Display Equipment in Timebased Media Installations”, w: Modern Art, New Museums, London s. 49–53.
47. Kluszczyński R., Estetyka sztuki nowych mediów, http://www. medialarts.pl/download/skrypty/Estetyka-sztuki-nowych-mediow.pdf, 20.12.2015; Modern Art. Who Cares?, 2005, red. Y. Hummelen, D. Sille,2 wydanie, Archetype Publ. London.
48. Grau O., 2004, Virtual Art: From Illusion to Immersion, MIT Press, Cambridge Mass., dostęp on-line http://dl.acm.org/ citation.cfm?id=640594, 20.06.2018.
49. Krauss R., 1999, A Voyage on the North Sea: Art in the Age of the Post-Media Condition, Thames & Hudson, Nowy Jork.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-fe6d05ed-53a1-498b-a3a0-b98edd37b95f