Charakterystyka mineralogiczno-geochemiczna mineralizacji kasyterytowo-siarczkowej w historycznych sztolniach św. Jana i św. Leopolda w paśmie łupkowym Starej Kamienicy (Sudety Zachodnie)

Małek, Rafał; Mikulski, Stanisław Z.; Chmielewski, Andrzej

doi:10.7306/2019.50

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Charakterystyka mineralogiczno-geochemiczna mineralizacji kasyterytowo-siarczkowej w historycznych sztolniach św. Jana i św. Leopolda w paśmie łupkowym Starej Kamienicy (Sudety Zachodnie)

Autorzy

Małek Rafał , Mikulski Stanisław Z. , Chmielewski Andrzej

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Malek_R_Charakterystyka_PG_Vol.67_nr 11_2019.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2019.50

Warianty tytułu

The geochemical-mineralogical characteristic of cassiterite-sulphide mineralization in the historic Saint John and Saint Leopold shafts in the Stara Kamienica shist belt (Western Sudetes)

Języki publikacji

Abstrakty

Drifts historical of St. John and St. Leopold historical tin mine in Krobica, located within the Stara Kamienica shist belt of the Sudetes Mountains were a subject of intermittent exploitation from the 16^th through the 20^th centuries. Initial X-ray examinations inside historical ore excavations using a field portable pXRF spectrometer and laboratory geochemical analysis by WD-XRF, ISP-MS and GF-AAS methods were carried out. These studies showed elevated concentrations of a range of elements (Bi, Hf, In, Pd, Pt, Sc, Sb, W, As, Ag, Cd, Re, Zn, Pb and some REE), which are recognized as critical for the European Union economy. The reflected-light microscopic examination has confirmed the occurrence of a cassiterite-sulfide mineralization that was exploited in historical times. A number of analyses was performed using an electron microprobe (EMPA). This allowed us to recognize a series of minerals (mainly ore minerals) as carriers of the above-mentioned elements. The following ore minerals were identified in the samples examined: chalcopyrite, sphalerite, pyrite, arsenopyrite, pyrrhotite, gersdorffite, as well as mimetite and xenotime.

Słowa kluczowe

kasyteryt siarczki elementy strategiczne wały turystyczne Krobica Sudety Zachodnie

cassiterite sulfides strategic elements touristic shafts Krobica Western Sudetes

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2019

Tom

Vol. 67, nr 11

Strony

914--924

Opis fizyczny

Bibliogr. 43 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Małek Rafał

rafal.malek@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Mikulski Stanisław Z.

stanislaw.mikulski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Chmielewski Andrzej

andrzej.chmielewski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. BARBALACE K. 2019 - Periodic Table of Elements. https://environmentalchemistry.com
2. BAU M., SCHMIDT K., PACK A., BENDEL V., KRAEMER D.2018 - The European Shale: An improved data set for normalisation of rare earth element and yttrium concentrations in environmental and biological samples from Europe. Appl. Geochem., 90: 122-149.
3. BERENDSEN P., SPECZIK S., WISZNIEWSKA J. 1987 - Sulphide geochemical studies of the stratiform tin deposits in the Stara Kamienica Chain (SW Poland). Arch. Miner., 42 (2): 31-42.
4. BOBIŃSKI W. 1991 – Wrostki kasyterytu w minerałach skałotwórczych. [W:] Mineralizacja Sn i jej pozycja w ewolucji geologicznej pasma kamienieckiego (Góry Izerskie - Sudety Zachodnie). Mat. CXXXI Sesji Nauk. PIG,4-5.06.1991 r.,Wrocław: 23.
5. COOK N.J., DUDEK K. 1994 - Mineral chemistry and metamorphism of garnet chlorite-mica schist associated with cassiterite-sulphide mineralization from the Kamienica Range, Izera Mountains, S.W. Poland. Chemie der Erde, 54: 1-32.
6. COM 2017 - Komunikat komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie wykazu surowców krytycznych dla UE 2017. Komisja Europejska, Bruksela, 13.09.2017 r.
7. DZIEKOŃSKIT. 1972 - Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII do połowy XX wieku, Wrocław, Ossolineum: 338-360.
8. JANIK E., GŁADYSZ R., KŁODNICKI A. 1984 - Dokumentacja geologiczna złoża rud cyny „Krobica” w kat. c2. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
9. JASKÓLSKI S., MOCHNACKA K. 1959 - Złoże cyny w Gierczynie w Górach Izerskich na Dolnym Śląsku i próba wyjaśnienia jego genezy. Arch. Miner., 22 (1): 17-106.
10. KARWOWSKI Ł., WŁODYKA R. 1981 - Stannine in the cassiterite-sulphide deposits of the Izera Mts (Sudetes). Acta Geol. Pol., 31 (1-2): 41-47.
11. KOTOWSKI J. 1972 - Stanowisko tektoniczne i geneza skał kwarcowych południowej części Pogórza Izerskiego. Pr. Nauk. Inst. Geotech. PWroc., 8, Monografie, 2: 1-115.
12. KUCHA H., MOCHNACKA K. 1998 - Cassiterite microinclusions and phyllosilicates from tin-bearing schists (Gierczyn, the Western SudetesMts., Poland) and their genetic significance. Miner. Pol., 29 (2): 41-56.
13. KUCHA H., MOCHNACKA K. 1987 - Preliminary report on bismuth minerals from the Gierczyn tin deposit, Lower Silesia, Poland. Miner. Pol., 17(1): 55-61.
14. KOWALSKI W., KARWOWSKI Ł., ŚMIETAŃSKA I., DO VAN PHI., 1978 - Mineralizacja kruszcowa w Kamienickim Pasmie Łupkowym w Górach Izerskich. Pr. Nauk. UŚl. 243, Geologia, 3: 7-90.
15. KOZŁOWSKI A. WISZNIEWSKA J., METZ P., 1988 - Garnet-bearing parageneses of the tin deposits in the Stara Kamienica Chain, Lower Silesia. Fortschr. Miner., B (66): 86.
16. MALON A., TYMIŃSKI M., MIKULSKI S.Z., OSZCZEPALSKI S. 2018 - Surowce metaliczne. [W:] Szuflicki M. i in. (red.), Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 49-63.
17. MAŁEK R., MIKULSKI S. 2019 - Geochemiczno-mineralogiczne badania zawartości pierwiastków rzadkich i towarzyszących w obrębie mineralizacji kasyterytowo-siarczkowej w łupkowym paśmie Starej Kamienicy w Sudetach Zachodnich - wyniki wstępne. Prz. Geol., 67 (3): 179-182.
18. McDONOUGH W.F., SUN S.-S. 1995 - Composition of the Earth. Chemical Geol., 120: 223-253.
19. MICHNIEWICZ M., BOBIŃSKI W., SIEMIĄTKOWSKI J. 2006 - Mineralizacja cynowa w środkowej części pasma łupkowego Starej Kamienicy (Sudety zachodnie). Pr. Państw. Inst. Geol., 186.
20. MICHNIEWICZ M., BOBIŃSKI W., SIEMIĄTKOWSKI J. 2002 - Monografia złóż rud cyny z łupków łyszczykowych pasma starej kamienicy w Sudetach. Arch. PIG oddz. we Wrocławiu.
21. MICHNIEWICZ M., SROGA C. 1987 - Dokumentacja geologiczna złoża rud cyny „Krobica Zachód-Czerniawa”. Sprawozdanie geologiczne. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
22. MIKULSKI S.Z., OSZCZEPALSKI S., SADŁOWSKA K., CHMIELEWSKI A., MAŁEK R. 2018 - Występowanie pierwiastków towarzyszących i krytycznych w wybranych udokumentowanych złożach rud Zn-Pb, Cu-Ag, Fe-Ti-V, Mo-Cu-W, Sn, Au-As i Ni w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 472: 21-52.
23. MIKULSKI S.Z., KOZLOWSKI A., SPECZIK S. 2007 - Fluid inclusion study of gold-bearing quartz-sulphide veins and cassiterite from the Czarnow As deposit ore (SW Poland). [W:] Colin J.A.i in. (red.), Digging deeper. Proceedings of the Ninth Biennial SGAMeeting, Dublin: 805-808.
24. MOCZYDŁOWSKA H., ZAGOŻDŻON P. 2013 - Cyfrowy model trasy podziemnej turystycznej „Kopalnia Św. Jan” w Krobicy. [W:] Mining Sci.,20: 27-38.
25. MOCHNACKA K., OBERC-DZIEDZIC T., MAYERA W., PIECZKA A. 2015 - Ore mineralizationrelated to geologicalevolution of the Karkonosze-Izera Massif (the Sudetes, Poland) - Towards a model. Ore Geol. Rev.,64: 215-238.
26. MOCHNACKA K. 1986 - Structures and textures of ores from the Gierczyn tin ore deposits (Sudetes, Poland) and their genetic interpretation. Miner. Pol., 16 (1): 85-96.
27. NEUMANN U., OLSZEWSKI T. 1991 - Dokumentacja geologiczna złoża rud cyny „Gierczyn” w kat. C2 + C1. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
28. OBERC J. 1958 - Izerska seria suprakrustalna. Prz. Geol., 6 (8-9): 389.
29. OBERC-DZIEDZIC T. 1975 - Enklawy gnejsowe w granicie rumburskim wschodniej części bloku izerskiego. Acta Univ. Wratisl., 247: 165-210.
30. PIESTRZYŃSKI A., MOCHNACKA K. 2003 - Uwagi o mineralizacji siarczkowej towarzyszącej strefom cynonośnym Pasma Kamienieckiego-Sudety Zachodnie. [W:] Ciężkowski W. i in., Sudety Zachodnie od wendu do czwartorzędu. WIND, Wrocław: 169-182.
31. PIESTRZYŃSKI A., MOCHNACKA K., MAYER W., KUCHA H. 1990-Scheelite and ferberite from the tin-bearing schists of the Kamienica Range (the Sudety Mts., SW Poland). Miner. Pol., 21 (1-2): 5-14.
32. PIESTRZYŃSKI A., MOCHNACKA K., MAYER W., KUCHA H. 1992-Native gold (electrum), Fe-Co-Ni arsenides and sulphoarsenides in the mica schists from Przecznica, the Kamienica Range, SW Poland. Mineral. Pol., 23 (1): 27-43.
33. SZAŁAMACHA M., SZAŁAMACHA J. 1974 - Geologiczna i petrograficzna charakterystyka łupków mineralizowanych kasyterytem na przykładzie kamieniołomu w Krobicy. Biul. Państw. Inst. Geol., 279: 59-89.
34. SZAŁAMACHA M. 1976 - On the origin of cassiterite mineralization in the metamorphic schists of the Karkonosze-Góry Izerskie (Mts.) Block, the Sudetes. [W:] Fedak J. (red.), The current metallogenic problems of Central Europe. Wyd. Geol., Warszawa: 343-349.
35. SZAŁAMACHA M. 1967 - O mineralizacji cynowej we wschodniej części pasma kamienieckiego w Górach Izerskich. Prz. Geol., 15 (6): 281-284.
36. SIEMIĄTKOWSKI J. 1989 - Tekstury warstewkowe kasyterytów z łupków łyszczykowych okolic Czerniawy Zdroju w Górach Izerskich. Prz. Geol., 37 (9): 430-432.
37. SIEMIĄTKOWSKI J. 1991 - Struktury i tekstury kasyterytu w zmineralizowanych łupkach metamorficznych pasma kamienieckiego Gór Izerskich i ich znaczenie genetyczne. Biul. Państw. Inst. Geol., 367: 49-60.
38. SMULIKOWSKI W. 1972 - Petrograficzne i strukturalne problemy północnej okrywy granitu Karkonoszy. Geol. Sud., 6: 97-188.
39. TAYLOR S.R. 1964 - Abundance of chemical elements in the continental crust: a new table. Geochim. Cosmochim. Acta, 28: 1273-1285.
40. WISZNIEWSKA J. 1983 - Problem of Genesis of Tin mineralization of the Izera schists in Kamienickie Range. Arch. Miner., 38 (2).
41. WISZNIEWSKA J. 1984 - Geneza okruszcowania łupków izerskich pasma kamienieckiego. Arch. Miner., 40 (1): 115-187.
42. WISZNIEWSKA J., KOZŁOWSKI A., METZ P. 1998 - Significance of the composition of garnet to clarify the origin of tin mineralization in the Stara Kamienica schist belt, southwest Poland. Proc. of IX-th Qadrennial Symp. IAGOD Beijing, China, Stuttgart: 463-473.
43. ZAGOŻDŻON K., ZAGOŻDŻON P. 2012 - Budowa geologiczna górotworu w dostępnych sztolniach rejonu Krobicy-Przecznicy [W:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.), Dzieje górnictwa - element europejskiego dziedzictwa kultury. T. 4, Wyd. PWroc., Wrocław: 411-434.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-fe15532c-6b96-44a5-a7b5-3d4340ee592b