Accessibility of publicly accessible cultural facilities – a literature review

• Autorzy: Hudzik Natalia

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2025.61.F-01

Warianty tytułu

PL

Dostępność ogólnodostępnych obiektów kultury – przegląd literatury

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Accessibility for all users and consideration of their needs are important and popular issues in the design of public buildings. This literature review article aims to identify the current knowledge on the accessibility of cultural facilities. An analysis of 213 scientific publications identified a research niche concerning accessibility, existing barriers, and applied solutions in the context of accessibility of cultural facilities in Poland, as well as the lack of consideration of their cultural aspect. The article discusses universal design, participatory design, accessibility, and the research methods. The results indicate the need to examine cultural facility accessibility within specific regions considering cultural context and applying participatory design principles and the use of universal and participatory design.

PL

Powszechna dostępność oraz uwzględnienie potrzeb użytkowników to istotne oraz cieszące się zainteresowaniem kwestie w projektowaniu budynków użyteczności publicznej. Celem niniejszego artykułu będącego przeglądem literatury jest określenie obecnego stanu wiedzy na temat dostępności obiektów kultury. W ramach analizy 213 publikacji naukowych zauważono niszę badawczą dotyczącą stanu dostępności, występujących barier oraz stosowanych rozwiązaniach w kontekście lokalizacji obiektów kultury na terenie Polski, a także braku uwzględnienia aspektu kulturowego. Artykuł bierze pod dyskusję zagadnienie projektowania uniwersalnego, partycypacyjnego, dostępności, a także omawia stosowane metody badawcze. Wyniki wskazują na potrzebę zbadania stanu dostępności obiektów kultury w obrębie specyficznych regionów z uwzględnieniem kontekstu kulturowego oraz zastosowanie projektowania uniwersalnego oraz partycypacyjnego.

Słowa kluczowe

EN

accessibility; cultural facility; Opole Voivodeship

PL

dostępność; ośrodek kultury; województwo opolskie

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 61
• Strony: 251--276
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Hudzik Natalia

• Opole University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0009-0003-8399-1355

Bibliografia

• [1] Act. (1990). American with Disability Act, 1990
• [2] Bartkowski, J. (2005) Przestrzenne zróżnicowanie uczestnictwa kulturze. Warszawa: Instytut im. Adama Mickiewicza.
• [3] Benek I. Kampka, A. Ujma-Wąsowicz, K. (2016) Badania dostępności architektoniczno-urbanistycznej w Polsce. Studium przypadku, Builder, 4 (285). DOI: 10.5604/01.3001.0014.7952.
• [4] Wytyczne w zakresie projektowania uniwersalnego mając na uwadze potrzeby osób niepełnosprawnych - ekspertyza wykonana na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa, Warszawa: 2016.
• [5] Bernat, M. Bruska, A. (2014) Dziedzictwo kulturowe regionu czynnikiem wzrostu gospodarczego i konkurencyjności regionu Śląska Opolskiego.
• [6] Budowlane ABC, Projektowanie uniwersalne – objaśnienie koncepcji, [online] https://budowlaneabc.gov.pl/standardy-projektowania-budynkow-dla-osob-niepelnosprawnych/wprowadzenie/projektowanie-uniwersalne-objasnienie-koncepcji/ (Accessed: 01.12.2024).
• [7] Burns, S. Mendonca, R. Smith, R. (2023) Accessibility of public buildings in the United States: a cross-sectional survey, Disability & Society, 39(11), s. 2988–3003, https://doi.org/10.1080/09687599.2023.2239996.
• [8] Carlsson, G. Slaug, B. Schmidt, S. Norin, L. Ronchi, E. Gefenaite, G. (2022) A scoping review of public building accessibility, Disability and Health Journal, 15(2), DOI: 10.1016/j.dhjo.2021.101227.
• [9] Cazorla, M. Sanjuan, L. Fiel, M. Miralles, F. Orti, J. (2010) Access to World Heritage Sites: Design Products that Transform Sites into Collective Spaces for Enjoyment and Interactive Learning, Design Principles And Practices: An International Journal, 4(1), DOI: 10.18848/1833-1874/CGP/v04i01/37839.
• [10] Coelho, A. Freitas, D. Vaz, R. (2021) Visting museums from the Perspective of Visually Impaired Visitors: Experiences and Accessibility Resources in Portuguese Museums, The International Journal of the Inclusive Museum, 14 (1), DOI: 10.18848/1835-2014/CGP/v14i01/71-93.
• [11] Cupryan, P. Kowalski, K. Mańkowska, J. Więckowski, R. Włodarski, T. Zadrożny, J. Żórawska, A. (2021) Poradnik dla sektora kultury w zakresie zapewniania dostępności, Warszawa: 2021.
• [12] Čerešňová, Z. Filová, N. Rollová, L. (2022) Universal Design Principles Apllied in Museums' Historic Buildings, Prostor, 20, https://doi.org/10.31522/p.30.1(63).9.
• [13] Duman, Ü. Kozan, U. (2021) The Importance of Universal Design for the Disabled in Public Buildings: A Public Building in Northern Cyprus as a Case Study, Civil Engineering and Architecture, 9(3), s. 690-707. DOI: 10.13189/cea.2021.090312.
• [14] Główny Urząd Statystyczny (2024) Działalność instytucji kultury w województwie opolskim w 2023 r., [online] https://opole.stat.gov.pl/opracowania-biezace/opracowania-sygnalne/warunki-zycia/dzialalnosc-instytucji-kultury-w-wojewodztwie-opolskim-w-2023-r-,4,8.html?contrast=default, (Accessed: 02.12.2024).
• [15] Główny Urząd Statystyczny (2023), Bank Danych Lokalnych (BDL), NSP 2021 – Ludność, [online] https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/temat (Accessed: 20.08.2024).
• [16] Hanson, J. (2004) The Inclusive City: delivering a more accessible urban environment through inclusive design. Conference: RICS Cobra 2004 International Construction Conference: responding to change.
• [17] Heylighen, A. Schijlen, J. Linden, L. Meulenijzer, D. Vermeersch, P. (2016) Socially innovating architectural design practice by mobilising disability experience. An exploratory study. Architectural Engineering and Design Management, 12(4), s. 253-265, DOI: 10.1080/17452007.2016.1172197.
• [18] Ibem, E. Oni, O. (2017) An Appraisal of Universal Design Compliance of Museum Buildings in Southwest Nigeria, International Journal of Applied Engineering Research, 12 (23), s. 13731-13741.
• [19] Imrie, R. (2000). Responding to the Design Needs of Disabled People, Journal of Urban Design, 5(2), 199–219. https://doi.org/10.1080/713683959.
• [20] Izobo-Martins, O. Azoom, N. (2019) USERS' PERCEPTION ON ACCESSIBILITY PROVISIONS IN SELECTED ART. CENTRES IN LAGOS STATE NIGERIA, IOP CONF. SERIES: MATERIALS SCIENCE AND ENGINEERING 640 (2019) 012035, DOI:10.1088/1757-899X/640/1/012035.
• [21] Kadir, S. Jamaludin, M. Rahim, M. (2012) Building Managers’ Perception in Regards to Accessibility and Universal Design Implementation in Public Buildings: Putrajaya case studies, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 35, s. 129-136. DOI: 10.1016/j.sbspro.2012.02.071.
• [22] Keitsch, M. Vavik, T. (2010) Exploring Relationships between Universal Design and Social Sustainable Development: Some Methodological Aspects to the Debate on the Sciences of Sustainability, Sustainable Development, 18, s. 295-305, DOI: 10.1002/sd.480.
• [23] Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. 2012 r. poz. 1169).
• [24] Konior, A. Pluszyńska, A. (2023) Raport z badan: Wdrażanie dostępności w publicznych instytucjach kultury w Polsce, Instytut Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• [25] Knecht, B. (2004) Accessibility Regulations and a Universal Design Philosophy Inspire the Design Process, ARCHITECTURAL RECORD, 1, PP. 145–150.
• [26] Liu, Y. Hou, Y. (2010) Notice of Retraction: “Green and Harmony Idea Study Based on the Sustainable Universal Design, The 2nd Conference on Environmental Science and Information Application Technology, Wuhan, China, 2010, s. 9-12.
• [27] Marín-Nicolás, J. Sáez-Pérez, M. Tajani, F. Sica, F. (2023) Analysis of the Accessibility Improvement Index in Urban Areas through Heritage Buildings used a Museums - Case Stduies in the Region of Murcia (Spain), Sustainability, 15 (13517), https://doi.org/10.3390/su151813517.
• [28] Marín-Nicolás, J. Sáez-Pérez, M. (2022) An Evaluation Tool for Physical Accessibility of Cultural Heritage Buildings, Sustainability, 12 (15251) https://doi.org/10.3390/su151813517.
• [29] Mazurkiewicz, M. (2015). Wielokulturowy Śląsk Opolski - perspektywa politologiczna. Pogranicze. Polish Borderlands Studies, 3 (1), s. 83-101.
• [30] Mehmet, A. Murat, O. (2022) Completely Accessibility Solutions for Histoical Building and Areas in the MultiLayered City Center of Sivas, ICONARP International Journal of Architetcure and Planning, 10 (2), 891-915. . DOI: 10.15320/ICONARP.2022.228.
• [31] Mesquita, S. Carnerio, M. (2016) Accessibility of European museums to visitors with visual impairments, DISABILITY & SOCIETY, 31 (3), 378–388, DOI: 10.1080/09687599.2016.1167671.
• [32] Molinier, M. (2023) Every Museum Label for All? Reflection of Inclusive and Communicative Writing, DESIGN FOR INCLUSION, 36–44, DOI: 10.3233/SHTI230396.
• [33] Narodowy Spis Powszechny Ludności I Mieszkań 2021. Stan i struktura demograficzno-społeczna ludności w województwie opolskim w świetle wyników NSP 2021.
• [34] Pietroni, E.Pagano, A.Biocca, L.Frassineti, G. (2021) Accessibility, Natural User Interfaces, and Interactions in Museums: The IntARSI Project, Heritage 2021, 4, 567–584. https://doi.org/10.3390/ heritage4020034.
• [35] Pucci, M. (2023) Towards Universally Designed Communication: Oppurtunities and Challenges in the Use of Automatic Speech Recognition Systems to Support Access, Understanding and Use of Information in Communication Settings, Design for Inclusion, DOI:10.3233/SHTI230394.
• [36] Rozporządzenie (2002) Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakimi powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690).
• [37] Ruiz-Rodrigo, A. Morales, E. Lakoud, M. Riendeau, J. Lemay, M. Savaria, A. Mathieu, S. Feillou, I. Routhier, F. (2024). Experiencing accessibility of historical heritage places with individuals living with visible and invisible disabilities, Frontiers in Rehabilitation Sciences, 5(1379139), DOI: 10.3389/fresc.2024.1379139.
• [38] Shamseer, L. Moher, D. Clarke, M. Ghersi, D. Liberati, A. Petticrew, M. Shekelle, P. Stewart, L.A. (2015) the PRISMA_P Group: Preferred reporting items for systematic review and meta-analysis protocols (PRISMA-P) 2015 statement, Systematic Reviews, 4(1), DOI:10.1186/2046-4053-4-1.
• [39] Szewczenko, A. Tadla-Borowska, N. (2023) Współczesne tendencje w dostępności obiektów kultury na przykładzie Barcelony, Przestrzeń i Forma 56, http://doi.org/10.21005/pif.2023.56.F-01.
• [40] Ustawa (1991), z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. 1991, nr 114, poz. 493).
• [41] Ustawa (2019) z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. 2019 poz. 1696 ze zm.).
• [42] Komunikat (2018). Minister Inwestycji i Rozwoju. (2018), Wytyczne w zakresie realizacji zasady równości i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020.
• [43] Zallio, M. Clarkson, P. (2021) Inclusion, diversity, equity and accessibility in the built environment, A study of architectural design practice, Building and Environment, 206, https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2021.108352.
• [44] Zgromadzenie Ogólne ONZ, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta I proklamowana rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III) w dniu 10 grudnia 1948 r.
• [45] Zhao, X. Moon, J. (2022) Analysis of Urban Spatial Accessibility of Museums within the Scope of Seoul, Buildings, 12(1749), https://doi.org/10.3390/buildings12101749.
• [46] Zwoliński, A. (2023) Dubai Expo 2020 – The World Exhibition in the Context of Accessibility for People with Special Needs, Przestrzeń i Forma, 56.