Relics of the oldest glaciofluvial sediments of the Czarny Dunajec River in Podhale (Western Carpathians)

• Autorzy: Kukulak Józef , Augustowski Karol
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Described are relics of glaciofluvial deposits related to the Mindel glaciation in the Tatra Mountains, preserved along the course of the Czarny Dunajec River in Podhale (Western Carpathians). Distribution, spatial relations, hypsometry and petrography are described for eleven selected sites in Pogórze Gubałowskie and Kotlina Orawska. The mechanisms and the degree of their removal are discussed in the context of their position relative to the pattern of drainage. Their predominantly quartzitic composition is attributed to selective weathering. Local disturbances of their hypsometric position are related to neotectonic movements.

Słowa kluczowe

EN

glaciofluvial deposits; Pleistocene; Czarny Dunajec valley; Podhale; Western Carpathians

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica
• Rocznik: 2022/2023
• Tom: Vol. 56/57
• Strony: 79--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. [41] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kukulak Józef

• Institute of Geography Pedagogical University of Kraków Podchorążych 2, 30-084 Kraków

autor

Augustowski Karol

• Institute of Geography Pedagogical University of Kraków Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Bibliografia

• Baumgart-Kotarba M., 1983. Kształtowanie koryt i teras rzecznych w warunkach zróżnicowanych ruchów tektonicznych (na przykładzie wschodniego Podhala). Prace Geograficzne IGiPZ PAN 145, 1–133.
• Baumgart-Kotarba M., 1991-1992. Rozwój geomorfologiczny Kotliny Orawskiej w warunkach ruchów neotektonicznych. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 25–26, 3–28.
• Baumgart-Kotarba M., 1996. On origin and age of the Orava Basin, West Carpathians. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 30, 101–116.
• Birkenmajer K., 1958. Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym, cz. I–IV. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
• Birkenmajer K., 1976. Plejstoceńskie deformacje tektoniczne w Szaflarach na Podhalu. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 46, 309–323.
• Birkenmajer K., 1978. Neogene to Early Pleistocene subsidence close to the Pieniny Klippen Belt, Polish Carpathians. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 12, 17–28.
• Birkenmajer K., Derkacz M., Lindner L., Stuchlik L., 2008. Sesje terenowe. Stanowisko 1: Szaflary wapiennik – żwiry wodnolodowcowe zlodowacenia Mindel i starsze osady organiczne. [in:] Stratygrafia plejstocenu Polski. XV Konferencja: Plejstocen Tatr i Podhala (Zakopane, 1–5 IX 2008. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 149–154.
• Chmielowska D., Woronko B., 2019. A source of loess-like deposits and their attendant palaeoenvironment – Orava Basin, Western Carpathian Mountains, S Poland. Aeolian Research 38, 60–76.
• Dzierżek J., 2009. Paleogeografia wybranych obszarów Polski w czasie ostatniego zlodowacenia. Acta Geographica Lodziensia 95, 96–105.
• Dzierżek J., Nitychoruk J., Zreda-Gostyńska G., Zreda M., 1999. Metoda datowania kosmogenicznym izotopem 36Cl – nowe dane do chronologii glacjalnej Tatr Wysokich. Przegląd Geologiczny 47, 11, 987–992.
• Gądek B., 1998. Würmskie zlodowacenie Tatr w świetle rekonstrukcji lodowców wybranych dolin na podstawie prawidłowości glacjologicznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1741, 1–151.
• Gołąb J., 1954. Flisz Podhala na zachód od Białego Dunajca. Archiwum Instytutu Geologicznego Oddział Karpacki w Krakowie.
• Gotkiewicz M., Szaflarski J., 1934. Dyluwialne i predyluwialne poziomy dolinne na Orawie. Wiadomości Służby Geograficznej 5, 3-4, 187–227.
• Gross P. (ed.), Filo I., Halouzka R., Haško J., Havrila M., Kováč P., Magaly J., Mello J., Nagy A., 1994. Geologická mapa južnej Oravy. MŽP SR – GÚD, Bratislava.
• Halicki B., 1930. Dyluwialne zlodowacenie północnych stoków Tatr. Sprawozdania Państwowego Instytutu Geologicznego 5, 464–477.
• Halicki B., 1948. O właściwej roli kwarcytów w żwirowiskach przedpola Tatr. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 17, 89–102.
• Klimaszewski M., 1967. Polskie Karpaty Zachodnie w okresie czwartorzędowym. [in:] R. Galon, J. Dylik (eds.), Czwartorzęd Polski. PWN, Warszawa, 431–497.
• Klimaszewski M., 1988. Rzeźba Tatr Polskich. PWN, Warszawa.
• Kłapyta P., Zasadni J., 2018. Research history on the Tatra Mountains glaciation. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 51–52, 43–85.
• Kukulak J., 1998. Charakterystyka sedymentacyjna stropowych osadów stożka Domańskiego Wierchu (neogen/plejstocen) w Kotlinie Orawskiej. [in:] K. Birkenmajer (ed.), Budowa geologiczna pienińskiego pasa skałkowego i Tatr. Studia Geologica Polonica 111, 83–111.
• Kukulak J., 2001. Weathering of gravels in the CzarnyDunajec alluvial cone in Podhale, Polish Carpathians. Quaestiones Geographicae 21, 69–78.
• Kukulak J., 2010. Trwałość otoczaków skał krystalicznych w terasach i stożkach Czarnego Dunajca na Podhalu. [in] W. Wilczyńska-Michalik (ed.) Antropogeniczna transformacja środowiska przyrodniczego. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Lachowi. Attyka, Kraków: 117–127.
• Lindner L., Nitychoruk J., Butrym J., 1993. Liczba i wiek zlodowaceń tatrzańskich w świetle datowań termoluminescencyjnych osadów wodnolodowcowych w dorzeczu Białego Dunajca. Przegląd Geologiczny 41,10–21.
• Lindner L., Dzierżek J., Pliszczyńska K., 2008. Sesje terenowe. Stanowisko 4: Ślady środkowoplejstoceńskich lodowców tatrzańskich w widłach Białki i Potoku Jaworowego (Podhale) [in:] Stratygrafia plejstocenu Polski. XV Konferencja: Plejstocen Tatr i Podhala. Zakopane, 1–5 IX 2008. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 162–164.
• Małkowski S., 1924. O morenie lodowca tatrzańskiego w okolicy Nowego Targu. Kosmos 49, 1–8.
• Małkowski S., 1928. Odsłonięcia utworów dyluwialnych w kamieniołomie szaflarskim pod Nowym Targiem. Zabytki Przyrody Nieożywionej 1, 62–64.
• Nieścieruk P., 2019.Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, arkusz Czarny Dunajec (1048). Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• Olszak J., Kukulak J., Alexanderson H., 2016. Revision of river terrace geochronology in the Orawa-Nowy Targ Depression, south Poland: insights from OSL dating. Proceedings of the Geologists’ Association 127, 595–605.
• Pliszczyńska K., 2012. Tarasy Białki w rejonie Jurgowa i ich związki z lodowcami tatrzańskimi. Przegląd Geologiczny, 60, 2, 103–109.
• Pomianowski P., 1995. Budowa depresji orawskiej w świetle analizy wybranych materiałów geofizycznych. Annales Societatis Geologorum Poloniae 64, 67–80.
• Romer E., 1927. Najstarszy okres lodowy w Tatrach. II Zjazd Słowiańskich Geografów i Etnografów w Polsce w roku 1927, 342–344.
• Romer E., 1929. Tatrzańska epoka lodowa. Prace Geograficzne 11, Lwów, 3–186.
• Urbaniak J., 1960. Wiercenie na Domańskim Wierchu w Kotlinie Nowotarskiej koło Czarnego Dunajca. Kwartalnik Geologiczny 4, 3, 787–799.
• Watycha L., 1973. Utwory czwartorzędowe w otworze wiertniczym Wróblówka na Podhalu. Kwartalnik Geologiczny 17, 2, 335–347.
• Watycha L., 1975. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz Nowy Targ (1049). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Watycha L., 1976. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Czarny Dunajec (1048). Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Watycha L., 1977. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, ark. Czarny Dunajec (1048). Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Wiewióra A., Wyrwicki R., 1980. Minerały ilaste osadów neogenu niecki orawsko-nowotarskiej. Kwartalnik Geologiczny 24, 2, 333–348.
• Wójcik A., 2022. Morena szaflarska w świetle nowych danych z odsłonięcia i wierceń w 100-lecie jej odkrycia. Przegląd Geologiczny 70, 458–467.
• Zasadni J., 2009. Krytyczne uwagi na temat rekonstrukcji geometrii powierzchni lodowców w polskich Tatrach Wysokich. Przegląd Geologiczny 57, 607–613.
• Zasadni J., Kałuża P., Kłapyta P., 2021. Evolution of the Białka valley Pleistocene moraine complex in the High Tatra Mountains. Catena 207, 105704.
• Zasadni J., Kłapyta P., Kałuża P., Makos M., 2022. The Tatra Mountains: glacial landforms prior to the Last Glacial Maximum.[in:] D. Palacios, P.D. Hughes, J.M. García-Ruiz, N. de Andrés (eds.), European glacial landscapes: maximum extent of glaciations. Elsevier, Amsterdam, Oxford, Cambridge, 271–275.