Pestycydy jako źródło zagrożenia środowiskowego dla owadów zapylających : edukacja ekologiczna

• Autorzy: Bąk-Badowska Jolanta , Żeber-Dzikowska Ilona , Gworek Barbara , Szajner Jarosław , Wójtowicz Bożena , Suwara Irena , Chmielewski Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2021.3.9

Warianty tytułu

EN

Pesticides as the source of the environment risk for pollinating insects : ecological education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Owady zapylające, wśród nich pszczoły, są bardzo ważnym ogniwem w procesie produkcji żywności. Szacunki wykazują, że dokonują one ponad 80% zapyleń roślin uprawnych. Ochrona upraw przed chwastami i różnego rodzaju chorobami prowadzona jest od kilkudziesięciu lat z wykorzystaniem coraz to nowszych substancji chemicznych, a także z wykorzystaniem metod integrowanych. Przedstawione w niniejszym opracowaniu wyniki prowadzonych na świecie badań naukowych wskazują na zdecydowanie negatywny wpływ pestycydów na rozwój i przeżywalność pszczołowatych. Wykazano, że wpływają one na zmniejszenie, a nawet zanik populacji tych pożytecznych owadów, co w konsekwencji powoduje straty w gospodarce żywnościowej. Znalezienie równowagi między koniecznością ochrony upraw a dobrostanem owadów zapylających staje się dzisiaj pilnym i koniecznym wyzwaniem dla nauki.

EN

A review, with 82 refs., of pesticides and their effects on the bees.

Słowa kluczowe

PL

ekologia; ochrona środowiska; pestycydy; owady zapylające

EN

ecology; environmental; pesticides; pollinating insects

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: T. 100, nr 3
• Strony: 268--274
• Opis fizyczny: Bibliogr. 82 poz., tab.

Twórcy

autor

Bąk-Badowska Jolanta

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Żeber-Dzikowska Ilona

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Gworek Barbara

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Szajner Jarosław

• Urząd ds. Cudzoziemców, Warszawa

autor

Wójtowicz Bożena

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

autor

Suwara Irena

• SGGW, Warszawa

autor

Chmielewski Jarosław

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11D, 00-548 Warszawa

Bibliografia

• [1] Materiały pokonferencyjne. Spała – Świnia Góra 27–28 sierpnia 2008 (red. W. Skowronek), 23.
• [2] N.M. Williams, E.E. Crone, T. Roulston i in., Biol. Conserv. 2010, 143, nr 10, 2280.
• [3] P.G. Kevan, T.P. Phillips, Conserv. Ecol. 2001, 5, nr 1, 8.
• [4] D. Goulson, M.E. Hanley, B. Darvill i in., Biol. Conserv. 2005, 122, nr 1, 1.
• [5] M. Spivak, E. Mader, M. Vaughan, N. Euliss, Environ. Sci. Technol. 2011, 45, nr 1, 34.
• [6] M. Kucharczyk, M. Krzywonos, J. Błaszczyk i in., Prace Nauk. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2017, nr 494, 123.
• [7] J. Chmielewski, D. Gorczyca, U. Dawid i in., Przem. Chem. 2016, 95, nr 3, 370.
• [8] M.A. Beketov, M. Liess, Environ. Toxicol. Chem. 2008, 27, nr 2, 461.
• [9] D. Goulson, J. Appl. Ecol. 2013, 50, nr 4, 977.
• [10] M. Rundlöf, G.K. Andersson, R. Bommarco i in., Nature 2015, 521, nr 7550, 77.
• [11] B.A. Woodcock, N.J.B. Isaac, J.M. Bullock i in., Nat. Commun. 2016, 7, nr 12459, 1.
• [12] C.A. Johansen, D.F. Mayer, Pollinator protection. A bee and pesticide handbook, Wicwas Press, Cheshire, CT, USA, 1990, 212.
• [13] J. Weick, R.S. Thorn, J. Econ. Entomol. 2002, 95, nr 2, 227.
• [14] J. Boczek, Post. Nauk Rol. 2007, nr 2, 47.
• [15] P. Migdał, A. Roman, E. Popiela-Pleban i in., Przem. Chem. 2016, 95, nr 8, 1599.
• [16] A. Decourtye, J. Devillers, E. Genecque i in., Arch. Environ. Contam. Toxicol. 2005,48, nr 2, 242.
• [17] C. Alaux, J.-L. Brunet, C. Dussaubat i in., Environ. Microbiol. 2010, 12, nr 3, 774.
• [18] B. Shricker, W.P. Stephen, J. Apic. Res. 1974, 9, 141.
• [19] J. Kowalska, D. Drożdżyński, Proceedings of ECOpole 2009, 3, nr 1, 71.
• [20] T. Kiljanek, A. Niewiadowska, S. Semeniuk i in., J. Chromatogr. 2016, 1435, 100.
• [21] S.Suchail, D.Guez, L.P. Belzunces, Environ. Toxicol. Chem. 2000, 19, 1901.
• [22] P. Medrzycki, R. Montanari, L. Bortolotti i in., Bull. Insectology 2003, 56, nr 1, 59.
• [23] E.C. Yang, Y.C. Chuang, Y.L. Chen i in., J. Econ. Entomol. 2008, 101, nr 6, 1743.
• [24] M. Henry, M. Beguin, F. Requier i in., Science 2012, 336, nr 6079, 348.
• [25] Ch. Lu, K.M. Warchol, R.A. Callahan, Bull. Insectology 2012, 65, nr 1, 99.
• [26] Ch. Lu, K.M. Warchol, R.A. Callahan, Bull. Insectology 2014, 67, nr 1, 125.
• [27] M. Tomizawa, J. Pestic. Sci. 2004, 29, nr 3, 177.
• [28] C.W. Schneider, J. Tautz, B. Grünewald, S. Fuchs, PLOS ONE 2012, 7, nr 1, e:30023.
• [29] J. Pistorius, A. Wehner, M. Kriszan i in., Bull. Insectology 2015, 68, nr 2, 161.
• [30] C.H. Krupke, G.J. Hunt, B.D. Eitzer i in., PLOS ONE 2012, 7, nr 1, e29268.
• [31] K. Kodaka, K. Kinoshita, T. Wakita i in., Mat. Brighton Crop Protection Conf. – Pests and Diseases, t. 1, 1998, 21.
• [32] S.C. Tomlin, The pesticide manual, British Crop Protection Council, Alton 2000.
• [33] N. Desneux, A. Decourtye, J.-M. Delpuech, Annu. Rev. Entomol. 2007, 52, 81.
• [34] S. Mazur, H. Tracz, B. Głowacka, A. Byk, Sprawozdanie końcowe z realizacji tematu badawczego pt. „Ocena wpływu insektycydów stosowanych w zabiegach agrolotniczych na owady nie będące celem zwalczania” wykonanego na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w ramach umowy nr EO-2717-36/12 z dnia 11.12.2012 r., Warszawa 2015.
• [35] D.P. Kreutzweiser, T.A. Thompson, Ecotoxicol. Environ. Saf. 2009, 72, nr 4, 1053.
• [36] Y. Cheng, Z.-P. Shi, L.-B. Jiang i in., Pestic. Biochem. Physiol. 2012, 102, nr 3, 213.
• [37] N. Simon-Delso, V. Amaral-Rogers, L.P. Belzunces i in., Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 2015, 22, 5.
• [38] J.M. Bonmatin, C. Giorio, V. Girolami i in., Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 2015, 22, nr 1, 35.
• [39] J.N. Tasei, G. Ripault, E. Rivault, J. Econ. Entomol. 2001, 94, nr 3, 623.
• [40] P. Whitehorn, S. O’Connor, F.L. Wackers i in., Science 2012, 336 (6079), 351.
• [41] E.A.D. Mitchell, B. Mulhauser, M. Mulot i in., Science 2017, 358, 109.
• [42] H.C.J. Godfray, T. Blacquière, L.M. Field i in., Proc. Biol. Sci. 2014, 281, 1786.
• [43] European Food Safety Authority, EFSA 2013, 11, 3066.
• [44] Raport Greenpeace, Badanie obecności pestycydów w kwiatostanach rzepaku, Warszawa 2020, https://www.greenpeace.org/static/planet4-poland-stateless/2020/05/31a6ff45-gp_raport_rzepakowy_onli- ne_18_05.pdf, dostęp 10 listopada 2020 r.
• [45] F. Sgolastra, P. Medrzycki, L. Bortolotti i in., Pest. Manag. Sci. 2017, 73, nr 6, 1236.
• [46] D. Spurgeon, H. Hesketh, E. Lahive i in., EFSA supporting publication 2016:EN-1076.
• [47] T.J. Wood, D. Goulson, Environ. Sci. Pollut. Res. 2017, 24, 17285.
• [48] M.L. Hladik, M. Vandever, K.L. Smalling, Sci. Total Environ. 2016, 542, 469.
• [49] A.C. Chiaia-Hernández, A. Keller, D. Waechter i in., Environ. Sci. Technol. 2017, 51, 1.
• [50] A. Masia, K. Vasquez, J. Campo i in., J. Chromatogr. A 2015, 1378, 19.
• [51] N.D. Jablonowski, A. Schaffer, P. Burauel, Environ. Sci. Pollut. Res. 2011, 18, 328.
• [52] C. Gonçalves, M.F. Alpendurada, Talanta 2005, 65, 1179.
• [53] P. Laitinen, K. Siimes, L. Eronen i in., Pest. Manag. Sci. 2006, 62, 473.
• [54] S. Sanchez-Gonzalez, E. Pose-Juan, E. Herrero-Hernandez i in., Int. J. Environ. Anal. Chem. 2013, 93, 1585.
• [55] A.S. Huseth, R.L. Groves, PlOS One 2014, 9, nr 5.
• [56] A. Knaebel, S. Stehle, R.B. Schaefer i in., Environ. Sci. Technol. 2012, 46, 8397.
• [57] S. Stehle, A. Knaebel, R. Schulz, Environ. Monit. Assess. 2013, 185, 6295.
• [58] M.E. Conti, F. Botré, Environ. Monit. Assess. 2001, 69, nr 3, 267.
• [59] J.J.M. van der Steen, J. Kraker, T. Grotenhuis, Environ. Monit. Assess. 2012, 184, nr 7, 4119.
• [60] A. Roman, B. Madras-Majewska, E. Popiela-Pleban, J. Apic. Sci. 2011, 55, nr 2, 97.
• [61] A. Roman, Pol. J. Environ. Stud. 2009, 18, nr 2, 2652.
• [62] A.Roman ,E.Popiela-Pleban, P.Migdał, Przem. Chem. 2016, 95, nr 1, 125.
• [63] P. Skubida, Pszczelarz Polski 2007, 5, nr 127, 10.
• [64] Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin, Dz. U. 2013, poz. 455.
• [65] G. Pruszyński, Nowy Raport Rolny 2011, nr 4, 8.
• [66] L. Tuszyńska, Edukacja ekologiczna dla nauczycieli i studentów, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa 2006, 18.
• [67] M. Kaliński, Edukacja Dialog 1995, nr 6, 69.
• [68] S. Pruszyński, S. Wolny, Przewodnik dobrej praktyki ochrony roślin, Wyd. Inst. Ochr. Roślin, Poznań 2007, 80.
• [69] https://www.policja.pl/pol/aktualnosci/188476,59-latek-zatrul-srodkami-chemicznymi-60-rodzin-pszczelich.html, dostęp 18 listopada 2020 r.
• [70] https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2020-07-16/otrul-112-kg-pszczol-sasiedzki-konflikt/, dostęp 18 listopada 2020 r.
• [71] https://www.portalpszczelarski.pl/artykul/2381/kolejne_otrucia_pszczol-_pszczelarze_wina_obarczaja_rolnikow_2020.html, dostęp 18 listopada 2020 r.
• [72] http://radiopoznan.fm/informacje/pozostale/setki-tysiecy-martwych-pszczol-to-jest-typowe-zatrucie, dostęp 18 listopada 2020 r.
• [73] J. Sandner, Probl. Ekorozwoju/Problems Sustainable Development 2007, 2, nr 2, 101.
• [74] W. Theiss, Mała ojczyzna. Kultura. Edukacja. Rozwój lokalny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
• [75] A. Ruszkowski, B. Jabłoński, Rośliny pokarmowe pszczół, Polski Klub Ekologiczny, Kraków 2000.
• [76] K. Zimniewicz, Zarządzanie polskimi parkami krajobrazowymi: próba diagnozy, Wyd. AE, Poznań 2005.
• [77] W. Sobczyk, Teoretyczna i eksperymentalna analiza edukacji ekologicznej młodzieży, Wydawnictwa Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2003.
• [78] T. Burger, Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Warszawa 2005.
• [79] A. Papuziński, Probl. Ekorozwoju/Problems Sustainable Development 2006, 1, nr 2, 25.
• [80] E. Białek, Probl. Ekorozwoju/Problems Sustainable Development 2007, 2, nr 1, 67.
• [81] B. Wójtowicz, J. Chmielewski, B. Gworek i in., Przem. Chem. 2017, 96, nr 11, 2196.
• [82] I. Żeber-Dzikowska, J. Chmielewski, M. Wojciechowska, Environ. Prot. Natural Resources/Ochr. Środ. Zasobów Naturalnych 2016, 27, nr 2, 44.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).