Fosfan

• Autorzy: Sitarek K.

Warianty tytułu

EN

Phosphine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Fosfan jest bezbarwnym gazem. W czystej postaci nie ma zapachu, natomiast fosfan techniczny ma zapach podobny do zapachu czosnku lub zepsutych ryb. Jest rozpuszczalny w etanolu, eterze, wodzie. Stosowany jest jako fumigant oraz produkt pośredni w syntezach chemicznych. Medialne stężenie LC50 dla szczura wynosi 15 mg/m3 po 4-godzinnym narażeniu. W warunkach narażenia inhalacyjnego działa drażniąco na błonę śluzową układu oddechowego. Objawy ostrego zatrucia u ludzi i zwierząt są podobne. Przyczyną zgonów w następstwie ostrego zatrucia jest obrzęk płuc. Objawy neurologiczne towarzyszące zatruciu to ból głowy, drgawki, śpiączka i zgon. Objawy zatrucia ze strony układu pokarmowego to brak apetytu, nudności, wymioty, biegunka i żółtaczka. Wyniki nielicznych badań wskazują, że fosfan nie jest czynnikiem teratogennym ani rakotwórczym. Proponuje się przyjąć wartość NDS równą 0,14 mg/m3, NDSCh – 0,28 mg/m3 i dodatkowe oznaczenie normatywu symbolem „I” (substancja o działaniu drażniącym).

EN

Phosphine is a colorless and odorless gas in the pure state, whereas technical phosphine has a garlic-like odor. It is soluble in ethyl alcohol, ether and water. Phosphine is used as a fumigant, in chemical synthesis of organophosphines and organic phosphonium derivatives. The 4-hour LC50 for phosphine in rats is 15 mg/m3. Acute exposure to phosphine produces similar effects in man and animals. Signs of inhalation exposure are typical of respiratory irritation. Concentrations of ca. 200 mg/m3 produce serious effects after 0.5 – 1 h, but 10 mg/m3 has no serious effects. The predominant pathological feature in acute fatal cases is pulmonary oedema. Neurological abnormalities include headache, tremors, coma, and death. Gastrointestinal symptoms include loss of appetite, nausea, vomiting, diarrhea and jaundice. Phosphine at a concentration of 7 mg/m3, 4 h/day is tolerated by laboratory animals for 2 month. There are no cumulative effects. It is not a teratogenic or carcinogenic agent. The Expert Group has recommended the value of 0.14 mg/m3 as the MAC value and 0.28 mg/m3 as MAC-STEL. It has also recommended the “I” (irritant agent) notation.

Słowa kluczowe

PL

fosfan; CAS: 7803-51-2; NDS; NDSCh; substancja o działaniu drażniącym

EN

phosphine; CAS: 7803-51-2; MAC (TWA); MAC (STEL); irritation; irritation substance

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 2 (48)
• Strony: 117--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., tab.

Twórcy

autor

Sitarek K.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr.med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001) Documentation of the treshold limit values. Phosphine. Ed. 6, Cincinnati.
• 2.ACGIH (2003) Guide to Occupational Exposure Values.
• 3.Barbosa A. i in. (1994) Determination of genotoxic and other effects in mice following short-term, repeated-dose, and subchronic inhalation exposure to phosphine. Environ. Molec. Mutagen. 24, 81-88.
• 4.Cabrol Telle A.M. i in. (1985) Nutritional and toxicological effects of long-term ingestion of phosphine- fumigated diet by the rat. Food Chem. Toxicol. 23(11), 1001-1009.
• 5.CHEMINFO (sierpień 2003) Canadian Centre for Occupational Health and Safety. Database.
• 6.Dawydzik L. i in. (2001) Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez inspekcję sanitarną w zakładach pracy w 2000 roku. Łódź, IMP.
• 7.Garry V.F. i in. (1989) Human genotoxicity: Pesticide applicators and phosphine. Science, 246, 251-255.
• 8.Heckenberg U. (1972) Chronic ingestion by rats of standard diet treated with aluminum phosphide. Toxicol. Appl. Pharmacol. 23(1), 147-158.
• 9.HSDB (wrzesień 2003) Database
• 10.Kligerman A.D. i in. (1994) Cytogenetic and germ cell effects of phosphine inhalation by rodents: Subacute exposures to rats and mice. Environ. Molec. Mutagen. 24, 301-306.
• 11.MAK (2003) List of MAK and BAT values, DFG.
• 12.Misra U.K. i in. (1988) Occupational phosphine exposure in Indian workers. Toxicol. Lett. 42(3), 257-63.
• 13.Morgan D.L. i in. (1995) Inhalation toxicity of phosphine for Fisher 344 rats and B6C3F1 mice. Inhal. Toxicol. 7, 225-238.
• 14.Newton P.E. i in. (1993) Inhalation toxicity of phosphine in the rat: Acute, subchronic and developmental. Inhal. Toxicol. 5(2), 223-239.
• 15.Pazynich V.M. i in. (1984) Experimental substantiation and prediction of marginally acceptable concentrations differentiated in time, of phosphine in atmospheric air. Gig. Sanit. 1, 13-15.
• 16.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833. (Zmiana: rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z dnia 10 października 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 212, poz. 1769).
• 17.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. DzU nr 199, poz. 1948.
• 18.Waritz R.S., Brown R.M. (1975) Acute and subacute inhalation toxicities of phosphine, phenylphosphine, and triphenylphosphine. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 36, 452-458.
• 19.WHO (1988) Environmental Health Criteria 73: Phosphine and Selected Metal Phosphides.
• 20.WHO (1989) Health and Safety Guide 28: Phosphine and Selected Metal Phosphides. Health and Safety Guide.
• 21.Wilson R. i in. (1980) Acute phosphine poisoning aboard a grain freighter. Epidemiologic, clinical and pathological findings. J. Am. Med. Assoc. 244(2), 148-150.