Ocena wpływu niezgodności położenia działów wód podziemnych i powierzchniowych na wielkość obliczonych zasobów odnawialnych na przykładzie obszaru bilansowego P-IX w regionie wodnym Warty

• Autorzy: Wieteska Z. , Dobkowska A.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0012.5055

Warianty tytułu

EN

Assessment of the influence of discrepancy of the location of groundwater and surface watersheds on the quantity of calculated renewable resources, exemplified by the P-IX balance basin in the Warta water region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono rezultaty badań odnawialności wód podziemnych systemu wodonośnego, który charakteryzuje znaczna niezgodność położenia wododziałów wód powierzchniowych i podziemnych. Rozpoznanie warunków hydrogeologicznych i hydrologicznych oraz bilans zasobów wód podziemnych sporządzono dla fragmentu obszaru bilansowego P-IX (Warta od Prosny do Kanału Mosińskiego) usytuowanego na południe od rzeki Warty. Obliczenia bilansowe wykonano metodą modelowania matematycznego oraz hydrologiczną. Ponieważ w metodzie hydrologicznej stanowiącej powszechnie stosowaną metodę kontrolną w obliczeniach bilansowych zakłada się, że linie wododziałów wód powierzchniowych i podziemnych są tożsame, porównanie wyników obliczeń bilansowych uzyskanych obiema metodami wymagało przeprowadzenia oceny ich zgodności. Dokonano tego poprzez obliczenie różnicy między wielkościami zasobów odnawialnych wyznaczonych dwoma wariantami metody hydrologicznej. W pierwszym (standardowym) zasoby odnawialne określono na podstawie danych z profili wodowskazowych i hydrometrycznych zamykających zlewnie dopływów Warty drenujących analizowaną jednostkę bilansową. W drugim (rozszerzonym) obliczono na podstawie danych z posterunków kontrolujących zlewnię różnicową Warty. Powiększenie bilansowanej jednostki do granic zlewni różnicowej Warty było zgodne z zasadą, że wiarygodność obliczeń zasobów wód podziemnych rośnie proporcjonalnie do powierzchni bilansowanej zlewni oraz znaczenia jej strefy drenażu w krążeniu regionalnym (Toth, 1963). Wielkość zasobów odnawialnych określona standardowym i rozszerzonym wariantem metody hydrologicznej wyniosła odpowiednio: 107,1 tys. i 184,0 tys. m3/d. Różnica stanowi 72% wartości wyznaczonej metodą standardową. W artykule analizowano ponadto zmienny, w przestrzeni i czasie, charakter związku hydraulicznego wód powierzchniowych i podziemnych oraz wpływ tej zmienności na wiarygodność obliczeń bilansowych, bazujących na stacjonarnych obserwacjach przepływu wód powierzchniowych.

EN

The article presents the results of research on the renewal of a hydrogeological system that is characterized by a significant discrepancy of the location of groundwater and surface watersheds. The area of the hydrological and hydrogeological studies is part of the P-IX balance region (Warta River from the Prosna to the Mosiński Canal) located south of the Warta River. The evaluation of groundwater renewability has been made using a hydrological method and mathematical modelling. When using the hydrological method, which is a commonly used control method for water balance calculations, it is assumed that the surface and groundwater watersheds are identical. Comparison of the results of water balance calculations obtained with both methods required the assessment of the compatibility of the groundwater catchment and morphological boundaries. This was done by calculating the difference between the quantities of renewable resources determined by two variants of the hydrological method. In the first (standard) variant, renewable resources were determined based on data from water-gauge and hydrometric profiles closing the catchments of the Warta tributaries draining the analyzed water-management regions. In the second (extended) method, they were determined based on data from water gauges controlling the Warta sub-basin. Enlargement of the balanced unit as far as the boundaries of the Warta basin was consistent with the principle that the reliability of calculations of groundwater resources increases proportionally to the analyzed catchment area and the significance of its drainage zone in the regional groundwater circulation (Toth, 1963). The quantity of renewable resources determined by the standard and extended variants of the hydrological method amounted to 107,100 m3/day and 184,000 m3/day, respectively. The difference is 72% of the value determined using the standard method. The article also provides an analysis of the spatial and temporal variability of the nature of the hydraulic relationship between surface water and groundwater, and the influence of this variability on the reliability of water balance calculations, based on stationary observations of surface water flow.

Słowa kluczowe

PL

metoda hydrologiczna; modelowanie hydrogeologiczne; kaptaż zasobów wód podziemnych; odpływ podziemny

EN

hydrological methods; modelling; groundwater resources capture; groundwater runoff

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 471, Hydrogeologia, z. 15
• Strony: 185--191
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys.

Twórcy

autor

Wieteska Z.

• SEGI-AT Sp. z o.o., ul. Korkowa 24A, 04-502 Warszawa

autor

Dobkowska A.

• SEGI-AT Sp. z o.o., ul. Korkowa 24A, 04-502 Warszawa

Bibliografia

• [1] DĄBROWSKI S., KAPUŚCIŃSKI J., NOWICKI K., PRZYBYŁEK J., SZCZEPAŃSKI A. (red.), 2011 – Metodyka modelowania matematycznego w badaniach i obliczeniach hydrogeologicznych. Poradnik metodyczny. Bogucki Wydaw. Nauk., Poznań.
• [2] DOBKOWSKA A. i in. (red.), 2017 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby dyspozycyjne obszaru bilansowego zlewni Warty od ujścia Lutyni do Kanału Mosińskiego z Lutynią włącznie. SEGI-AT Sp. z o.o. Generalny Wykonawca Państw. Inst. Geol.-PIB, Warszawa. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB [1911/2018], Warszawa.
• [3] HERBICH P., KAPUŚCIŃSKI J., NOWICKI K., RODZOCH A., 2013 – Metodyka określania zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w obszarach bilansowych z uwzględnieniem potrzeb jednolitych bilansów wodnogospodarczych. Poradnik metodyczny. Wydaw. Med., Warszawa.
• [4] PACZYŃSKI B., SADURSKI A. (red.), 2007 – Hydrogeologia regionalna Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [5] PAZDRO Z., KOZERSKI B., 1990 – Hydrogeologia ogólna. Wydaw. Geol., Warszawa.
• [6] RMŚ, 2016 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2016 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (DzU 2016 poz. 2033).
• [7] SKRZYPCZYK A i in. (red.), 2016 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby dyspozycyjne wód podziemnych zlewni Pregoły (bez Łyny). SEGI-AT Sp. z o.o. Generalny Wykonawca Państw. Inst. Geol.-PIB, Warszawa. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB [910/2017], Warszawa.
• [8] STACHY J. i in. (red.), 1987 – Atlas hydrologiczny Polski. Wydaw. Geol., Warszawa.
• [9] TARKA R., OLICHWER T., STAŚKO S., 2017 – Evaluation of groundwater recharge in Poland using the infiltration coefficient method. Geol. Quart., 61, 2: 384–395.
• [10] TOTH J., 1963 − A theoretical analysis of groundwater flow in small drainage basins. J. Geophysic. Res., 68, 16.
• [11] TOTT M. i in. (red.), 2015 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby dyspozycyjne wód podziemnych rejonów Popowo, Serock i Legionowo. P.G. S.A. Generalny Wykonawca Państw. Inst. Geol.-PIB, Warszawa. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB [6729/2016], Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).