Model uwarunkowań dostępności (NeST box) – integracja metod badawczych, atrybutów, komponentów i wymiarów dostępności

• Autorzy: Rosik P.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.16.007.6305

Warianty tytułu

EN

The model of accessibility conditioning (NeST box) – integration of scientific methods, accessibility attributes, components and dimensions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel artykułu ma charakter metodyczny i jest nim zaproponowanie metodyki integracji pojęć związanych z dostępnością w transporcie osób w ramach jednego spójnego systemu powiązań w postaci modelu uwarunkowań dostępności. Autorski model nazwany modelem skrzynki lęgowej (NeST box) rozróżnia uwarunkowania sieciowe, przestrzenne, związane z podróżą oraz podróżnym. Każde z uwarunkowań ma swoje odniesienie w metodach badania dostępności, komponentach, atrybutach i wymiarach dostępności. Planuje się rozwinięcie modelu w kierunku stworzenia odrębnych „skrzynek” uwarunkowań, tj. submodeli dla każdej z sześciu głównych motywacji podróży: dla dojazdów do pracy, dojazdów do szkoły, wyjazdów na zakupy, podróży służbowych, odwiedzin znajomych i krewnych oraz podróży turystycznych. W artykule wskazano, że potrzebne są również dalsze badania nad mało rozpoznanymi w polskiej literaturze przedmiotu metodami badań dostępności mającymi podłoże behawioralne, a także stworzenie na bazie submodeli motywacyjnych modelu NeST box tzw. modelu dostępności życiowej, dzięki któremu każdy indywidualnie mógłby obliczać swoją dostępność życiową m.in. na bazie informacji o udziale motywacji w realizowanej pracy przewozowej w poszczególnych latach życia.

EN

The purpose of the paper is to propose a methodology for integrating the concepts of accessibility within a single coherent system in the form of the model of accessibility conditions. Author’s model is called the ‘NeST box model’ distinguishing between network (Ne), spatial (S), related to travel (T) and travellers (box) accessibility conditions. Each of the conditions has its reference in the methods of accessibility measurement, components of accessibility, accessibility attributes and dimensions. It is planned to develop a model towards separate “boxes”, ie. models for each of the six main trip purposes: commuting, school, shopping, business, visiting friends and relatives and tourism. The article indicates the need for further studies, in particular in Poland, to develop the research methods including the behavioral aspect of accessibility and to create the model of the lifelong accessibility, so that every individual traveller could calculate his or her lifelong accessibility based on information about the travel purpose structure realized at different periods of life.

Słowa kluczowe

PL

atrybut dostępności; komponenty dostępności; metody badania dostępności; wymiary dostępności

EN

accessibility attributes; accessibiility components; methods of accessibility measurement; accessibility dimensions

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 19(2)
• Strony: 7--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Rosik P.

• Zakład Przestrzennego Zagospodarowania, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Twarda 51/55, 00-818 Warszawa

Bibliografia

• [1] Baradaran S., Ramjerdi F., 2001, Performance of Accessibility Measures in Europe, Journal of Transportation and Statistics, 4, 2-3, 31-48.
• [2] Burns L. D., 1979, Transportation, Temporal and Spatial Components of Accessibility, Lexington Books, Lexington/Toronto.
• [3] Carruthers R., Dick M., Anuja S., 2005, Affordability of Public Transport in Developing Countries, The World Bank Group, Washington D.C.
• [4] Dijst M., Vidakovic V., 1997, Individual Action Space in the City [w:] D. F., Ettema i H. J. P. Timmermans, Activity-based approaches to travel analysis, Pergamon, Kidlington/Nowy Jork/Tokyo, 117-134.
• [5] Geurs K. T., Ritsema van Eck, 2001, Accessibility Measures: Review and Applications, RIVM report 408505 006, National Institute of Public Health and the Environment, Bilthoven.
• [6] Geurs K. T., van Wee B., 2004, Accessibility Evaluation of Land-use and Transport Strategies: Review and Research Directions, Journal of Transport Geography, 12, 127-140.
• [7] Gould P., 1969, Spatial Diffusion, Resource Paper No. 17, Washington, DC: Association of American Geographers.
• [8] Gutiérrez J., 2001, Location, Economic Potential and Daily Accessibility: an Analysis of the Accessibility Impact of the Highspeed Line Madrid–Barcelona–French Border, Journal of Transport Geography, 9, 229-242.
• [9] Handy S. L., Niemeier D. A., 1997, Measuring Accessibility: an Exploration of Issues and Alternatives, Environment and Planning A, 29, 1175-1194.
• [10] Hansen W. G., 1959, How Accessibility Shapes Land-use, Journal of the American Institute of Planners, 25, 73-76.
• [11] Hägerstrand T., 1970, What about people in regional science?, People of the Regional Science Association, 24, 7–21.
• [12] Keeble D., Owens P.L., Thompson C., 1982, Regional accessibility and economic potential in the European Community, Regional Studies, 16, 419-432.
• [13] Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., 2010, Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn KPZK 241, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa, 167.
• [14] Kwan M-P., 1998, Space-time and integral Measures of individual accessibility: a comparative analysis using a point-based framework, Geographical Analysis, 30, 3, 191-216.
• [15] Neutens T., Schwanen T., Witlox F., de Maeyer P., 2008, My space or your space? Towards a measure of joint accessibility, Computers, Environment and Urban Systems, 32, 331–342.
• [16] Rosik P., Stępniak M., Komornicki T., 2015, The decade of the big push to roads in Poland: Impact on improvement in accessibility and territorial cohesion from a policy perspective, Transport Policy, 37, 134-146.
• [17] Rosik P., Kowalczyk K., 2015, Rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej a przesunięcie modalne w Polsce w latach 2000-2010, IgiPZ PAN, Prace Geograficzne 248, Warszawa, 215.
• [18] Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, Warszawa, z. 231.
• [19] Spiekermann K., Neubauer J., 2002, European Accessibility and Peripherality: Concepts, Models and Indicators, Nordregio Working Paper, Stockholm.
• [20] Spiekermann K., Schürmann C., 2007, Update of selected potential accessibility indicators, Final report, Spiekermann & Wegener, Urban and Regional Research (S&W), RRG Spatial Planning and Geoinformation.
• [21] Stępniak, M., Rosik, P., 2013, Accessibility improvement, territorial cohesion and spillovers: a multidimensional evaluation of two motorway sections in Poland, Journal of Transport Geography 31, 154–163.
• [22] Taylor Z., 1999, Przestrzenna dostępność miejsc zatrudnienia, kształcenia i usług a codzienna ruchliwość ludności wiejskiej, Prace Geograficzne, 171, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).