Niedokończona historia kopalni węgla kamiennego „Nowa Przemsza” w Mysłowicach

• Autorzy: Manowska M.

Identyfikatory

DOI

10.5277/hm180505

Warianty tytułu

EN

Unclosed history of the "Nowa Przemsza" hard coal mine in Mysłowice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kopalnia „Nowa Przemsza” działała w Mysłowicach w latach 1850-1925, a jej obszar górniczy obejmował tereny, na których węgiel wydobywano od roku 1800. Na przełomie XIX i XX wieku kopalnia była – po kopalni „Mysłowice” – największym zakładem przemysłowym miasta. Budynki kopalni, do tej pory użytkowane gospodarczo, zostały zachowane w bardzo dobrym stanie, lecz nie są niestety w żaden sposób oznakowane czy opisane wśród atrakcji krajobrazowych Mysłowic, choć z pewnością należy je zaliczyć do dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Historia już niemal zapomnianej kopalni zachowała się w niekompletnych dokumentach i opracowaniach i warta jest zbiorczego opracowania. Planowane wznowienie wydobycia węgla kamiennego na dawnym polu górniczym kopalni może spowodować skutki katastrofalne dla mieszkańców i środowiska.

EN

The "Nowa Przemsza" coal mine operated in Mysłowice in the years 1850-1925, and the mining zone included areas where coal had been mined since 1800. At the turn of the 19th and 20th centuries, the mine was the second largest industrial plant in the city – after the Mysłowice mine. The buildings of the mine that have been in use for economic purposes up to now have been preserved in very good condition, but unfortunately they are neither marked nor included in the landscape attractions of Mysłowice, although they certainly should be regarded as part of the cultural heritage of Upper Silesia. The history of the almost forgotten mine has been preserved in incomplete documents and monographs and is worth a comprehensive elaboration. The planned resumption of hard coal mining in the former mining field of the mine may cause catastrophic consequences for residents and the environment.

Słowa kluczowe

PL

historia górnictwa; kopalnia węgla kamiennego; Nowa Przemsza; dziedzictwo górnicze; Mysłowice; płytka eksploatacja

EN

Nowa Przemsza; hard coal mine; history of mining; mining heritage; Mysłowice; shallow exploitation

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 5
• Strony: 123--140
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Manowska M.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geologii Podstawowej

Bibliografia

• BŁASZCZYK B., 2016. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia pn. „Koncesja na wydobywanie kopaliny ze złoża węgla kamiennego w obszarze górniczym „Brzezinka 1”. Reg. Dyr. Ochr. Środ. w Katowicach. Katowice. WOOS.4235.5.2015.KC.44.
• BROCHWICZ W., 1927a. Szlakiem ziemi śląskiej. Polonia, 62, 5.
• BROCHWICZ W., 1927b. Szlakiem ziemi śląskiej. Polonia, 64, 6.
• BZOWSKI Z., KOWALSKI A., KASZOWSKA K., TRZĄSKI L., CZARNECKA M., KUCZERA J., KONOPKA G., ŚWIDER J., KADLEWICZ K., DROBEK L., GRUCHLIK P., POLANIN P., SZENDERA W., CZERWIEŃSKA K., KORCZAK K., KOMPAŁA J., ŚWIĄDROWSKI J., 2014. Dokumentacja pracy badawczo-rozwojowej: Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji zakładu górniczego „Brzezinka 3”. GIG, Zakł. Monitoringu Środ. Katowice.
• DAWIDOWSKI A., BZOWSKI Z., DROBEK L., KOMPAŁA J., KORCZAK K., TRZĄSKI L., SZENDERA W., ŚWIĄDROWSKI J., KADLEWICZ K., ŚWIDER J., 2014. Dokumentacja pracy badawczo-rozwojowej: Raport oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu kopaliny ze złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1”-etap uzyskania koncesji na eksploatację złoża. GIG, Zakł. Monitoringu Środ., Katowice.
• Flöztkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens 1:10 000, Blatt 35 Myslowitz, 42 Brzenskowitz, 1902. Wyd. Lith. Anst. v. Leopold Kraatz. Berlin.
• JAROS J., 1961. Dzieje przemysłu górniczo-hutniczego na terenie Mysłowic. [W:] Długoborski W. (red.). Szkice z dziejów Mysłowic. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach.
• JAROS J., 1972. Słownik historyczny kopalń węgla kamiennego na ziemiach polskich. Śl. Inst. Nauk., Zesz. Nauk., 59, Katowice.
• JURECZKA J., DOPITA M., GAŁKA M., KRIEGER W., KWARCIŃSKI J., MARTINEM P., 2005. Atlas geologiczno-złożowy polskiej i czeskiej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego 1:200 000. Wyd. PIG i Min. Środ., Warszawa.
• KLETA H., ZYCH J., 2015. Opinia naukowa dotycząca raportu oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża Brzezinka 3. Arch. Polit. Śl., Gliwice.
• KOKOT W., 2002. Genealogia czterech śląskich rodzin. Wyd. Introart. Mysłowice.
• Koncesja nr 1/2017 OS-1.65233.2016.SB, 2017, Warszawa.
• KONDRACKI J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa.
• KOWALSKI L., 1926. Projekt für die Wasserbeschaffung und für den Bau Eines Wasserhebewerkes im Gebiete der Neu-Przemsa Grube bei Brzezinka zum Zwecke der Nutzung dur die des Kreizes Katowice (Oberschlesien). Wasserleitung Zeitschrift des Oberschlesischen Bergu. Huttenmannischen Vereins zu Kattowitz, 447-455.
• KUDERA J. 1928. Dzieje parafji i wsi Brzezinki. Mysłowice. Dostęp na: https: //www.sbc.org. pl/publication/70738.
• ŁUKACZYŃSKA B., ŁUKACZYŃSKI I., 1995. Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby eksploatacyjne wraz z wyznaczeniem strefy ochronnej, ujęcie Brzezinka. Częstochowskie Przeds. Geol.
• MANOWSKA M., 2018. Historia ujęcia wody Brzezinka w Mysłowicach i współczesne zagrożenia środowiskowe związane z planowaną eksploatacją węgla kamiennego. Przegl. Geol., 66, 1, 15-23.
• Mapy górnicze pokładów kopalni Nowa Przemsza. Dokumentacja geologiczno-miernicza zlikwidowanej KWK „Nowa Przemsza”. Arch. WUG w Katowicach.
• Nowa Przemsza. Akta kopalni, nr 12/490. Arch. Nar. w Katowicach.
• SARJUSZ-MAKOWSKI A., 1925. Lędziny i Stary Bieruń. [W:] Z geologii okolic Dąbrowy Górniczej, Lędzin i Starego Bierunia. Przegl. Górn.-Hutn., 566.
• SULIK A., 2007. Historia Mysłowic do 1922 roku. Urząd Miasta Mysłowice. Mysłowice.
• WĄTOR L., MACIEJOWSKI J., OLSZOWSKI Z., 2015. Dokumentacja określająca warunki hydrogeologiczne w związku z zamierzonym wykonywaniem odwodnień do wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 1” wg stanu na 30.06.2015 r. Przeds. Usł.-Prod.-Handl. „PROGEO” Sp. z o.o. Katowice.
• WESTPHAL J., 1913. Jahrbuch für den Oberbergamtsbezirk Breslau. Kattowitz, Breslau II, Berlin W 9. http://www.dbc.wroc.pl (dostęp: marzec 2018).
• WILCZYŃSKI M., KRAŚNICKI S., 2018. Ocena „Raportu oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia »Eksploatacja węgla kamiennego ze złoża Brzezinka 3« wraz z uzupełnieniami”. Gmina Miasto Mysłowice. Arch. Urz. Miasta Mysłowice.
• WITKOWSKI A., 2000. Regionalny monitoring jakości zwykłych wód podziemnych na obszarze działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Katowicach. Reg. Zarz. Gosp. Wod. Gliwice.
• WODCZAK G., CHUDOWSKI R., 1963. Zestawienie ustalonych zasobów wód podziemnych z utworów karbońskich w rejonie Mysłowice 4-Brzezinka na dzień 16.IV.1963 r. Przeds. Geol. we Wrocławiu.
• www.elpor.pl/, witryna internetowa firmy Elpor (dostęp: czerwiec 2018).
• ZIEMBA J., 1967. Biedaszyby Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Wyd. Śląsk, Katowice.
• ZIMNY J. i KOTŁOWSKA A., 1990. Dokumentacja hydrogeologiczna otworu awaryjnego nr 4 ujmującego podziemne wody z utworów karbonu na potrzeby komunalne WPKiW-Katowice zlokalizowanego w rejonie stacji pomp „Brzezinka” w miejscowości Brzezinka. Obiekt: K-4318/b. Przeds. Geol., Kraków.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).