Działania specjalne na Śląsku Zaolziańskim i Rusi Zakarpackiej w 1938 roku (akcja "Łom"). Cz. II.

• Autorzy: Wszendyrówny A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Działania specjalne podjęte na Śląsku Zaolziańskim i Rusi Zakarpackiej w 1938 roku pod kryptonimem „Łom” wskazują na aktywny udział Oddziału II Sztabu Głównego WP w polityce mocarstwowej prowadzonej przez ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego oraz prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Pod względem operacyjnym działania dywersyjne na Rusi Zakarpackiej były trudniejsze niż działania na Śląsku Zaolziańskim. Brały w nich udział oddziały ochotnicze i specjalne dwóch państw - Polski i Węgier, co wymagało właściwego skoordynowania akcji i współdziałania w jej trakcie. Działania te pozwoliły na zdobycie doświadczeniu w prowadzeniu działań nieregularnych. Wykazały, że podstawową ich zasadą jest unikanie walki z silniejszym przeciwnikiem, atakowanie go w miejscach, w których jest słaby, wykorzystanie poparcia własnej ludności oraz dobra znajomość terenu. Ważne okazało się wcześniejsze przygotowanie odpowiednich kadr, zdolnych do prowadzenie działań nieregularnych, nie każdy żołnierz armii regularnej bowiem ma predyspozycje do walki partyzanckiej. Tylko nowoczesna i dobrze wyszkolona armia potrafi przygotować i wyszkolić kadrę oraz żołnierzy do planowania działań nieregularnych.

Słowa kluczowe

PL

Operacja "Łom"; Dywersja; Wywiad wojskowy; Ruś Podkarpacka; Zaolzie

• Wydawca: Wojskowy Instytut Wydawniczy
• Czasopismo: Kwartalnik Bellona
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 1
• Strony: 67--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 63 poz., rys., tabel.

Twórcy

autor

Wszendyrówny A.

• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie

Bibliografia

• 1. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie Malskiego z akcji „Łom”, k. 8-9.
• 2. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5752, Instrukcja polityczna, k. 42.
• 3. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Treść rozkazu podanego telefonicznie przez zastępcę szefa Oddziału II płk. dypl. Jana Ciastonia w dniu 7 XI 1938 r. o godz. 10.30. L.dz.3627/II/2/38 z 7 XI 1939 r., k. 290.
• 4. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Organizacja oddzielnych kompanii partyzanckich. Nr spr. 3601/II/2/38 z 6 XI 1939 r., k. 362.
• 5. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Organizacja samodzielnych kompanii partyzanckich. L.dz. 3601/II/2/38 z 8 XI 1939 r., k. 283.
• 6. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Feliksa Ankersteina z akcji Grupy „Łom”, k. 10.
• 7. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Rozkaz Organizacyjny nr 1 „Łom” z 10 XI1938 r. L.3682 z 11 XI 1938 r., k. 367.
• 8. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, OdeB Grupy „Łom” z 12 XI 1938 r., s. 60.
• 9. IPMS. B.I.6.c, E. Charaszkiewicz: Referat o działaniach dywersyjnych na Rusi Karpackiej. Paryż 1940. s. 395-396.
• 10. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Wytyczne taktyczne i administracyjne jako potwierdzenie ustnych wytycznych z dnia 13 XI 1939 r. L.37/op./38, k. 36.
• 11. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Sprawozdanie z działalności Komitetu Opieki Obrońców Ojczyzny, k. 145-148.
• 12. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Rozkaz organizacyjny nr 1 „Łom” z 10 XI 1938 r. L.3682 z 11.XI.1938 r., k. 367-368.
• 13. CAW, WKA, sygn. VIII.800.63.21, Rozkaz operacyjny nr 1 Feliksa Ankersteina w sprawie przeprowadzenia działań dywersyjnych na Rusi Zakarpackiej z 10 listopada 1938 r., Lwów, k. 10-11.
• 14. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Zarządzenie Feliksa Ankersteina w sprawie modyfikacji zadań oddziałów dywersyjnych podczas akcji na Rusi Zakarpackiej z 15 listopada 1938 r., k. 99.
• 15. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5751, Dowódca O.K. VI - objęcie kierownictwa akcją specjalną. L.dz.3767II/2/38 z 16. XI 1939 r. k. 38.
• 16. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5751, Lista osób wyróżnionych z „Rozłucza”. k. 170.
• 17. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie z akcji „Boniecki”, k.109.
• 18. Referat o działaniach dywersyjnych na Rusi Karpackiej z 12 marca 1940 r. W: E. Charaszkiewicz: Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewicza. A. Grzywacz, M. Kwiecień, G. Mazur (oprac.). Księgarnia Akademicka, Kraków 2000, s. 126.
• 19. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, OdeB. Grupy „Łom”…, op.cit., s. 60.
• 20. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Rozkaz organizacyjny nr 1 „Łom” z 10 XI 1938 r. L.3682 z 11 XI 1938 r., k. 367.
• 21. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Raport stanów liczebnych oddziałów akcji specjalnej z 16 XI 1938 r., k. 318.
• 22. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie z działalności podgrupy „Nowy” za czas 20–24 XI 1938 r., k. 90-92.
• 23. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Raport o stanie osobowym Podgrupy „Nowy” z 15 XI 1938 r., k. 24.
• 24. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie kpt. Juliana Bortkiewicza z 3 XII 1939 r. k. 126-128.
• 25. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Stan liczebny oddziałów partyzanckich. L.dz.3789/II/2/38 z 19 XI 1938 r., k. 325–330.
• 26. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Feliksa Ankersteina…, op.cit., k. 12-13.
• 27. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Sprawozdanie z akcji na Czyrną Rikę w dniu 15–16/XI 1938 r., k. 149.
• 28. Meldunek sytuacyjny z dnia 19 XI 1939 r. godz. 18 „Floriana”. Akcja „Łom”. Polskie działania dywersyjne na Rusi Zakarpackiej w świetle dokumentów Oddziału II Sztabu Głównego WP. Warszawa 1988, s. 215.
• 29. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Lista wyróżnionych w akcji „Łom”, k. 53.
• 30. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Sprawozdanie z akcji w dniu 18 XI 1939 r., k. 56-57.
• 31. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Sprawozdanie z działań partii „Jana” w dniu 18 XI 1939 r., k. 60.
• 32. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Sprawozdanie z akcji…, op.cit., k. 57.
• 33. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Meldunek sytuacyjny z 18 XI 1939 r., k. 154-157.
• 34. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Lista strat, k. 88.
• 35. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Meldunek sytuacyjny z 18 XI 1939 r., k. 157.
• 36. CAW, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Fonogram z komisariatu Ludwikówka PO6/II. z dnia 23 XI 1939 r., k. 170.
• 37. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5757, Sprawozdanie por. Szymańskiego z akcji na Toruń w dniu 18 XI 1939 r., k. 135.
• 38. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Ankersteina…, op.cit., k. 14.
• 39. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5759, Likwidacja akcji specjalnej L.dz. 3858/II/2/38 z 24 XI 1939 r., k. 340-343.
• 40. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Ankersteina…, op.cit., k. 14.
• 41. M. Starczewski: Działania specjalne Oddziału II Sztabu Generalnego (Głównego) WP w okresie międzywojennym. W: Działania przeciwpartyzanckie. Historia i współczesność. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Akademii Obrony Narodowej 29 listopada 2005 roku. Warszawa 2006, s. 85.
• 42. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.1011 Akcja „Zaolzie” i „Ruś Zakarpacka” -zestawienie wydatków. Nr sprawy 8/II/2/39 z 5.01.1939 r. Materiały niepublikowane.
• 43. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5756, Sprawozdanie działu zaopatrzenia z akcji specjalnej na Rusi, k. 163–168.
• 44. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie z akcji „Boniecki”, k. 112.
• 45. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Podgrupa Dywersyjna „Baczyński”, k. 95.
• 46. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie z akcji Grupy „Łom”, k. 34.
• 47. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5758, Sprawozdanie Partii 7. „Szymek”, d-ca Szymański Feliks, Świca, dnia 29 XI 1938 r., k. 107.
• 48. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie szefa służby uzbrojenia Grupy „Łom” kpt. Jakuba Herchenredera z 15 grudnia 1938 r., k. 80.
• 49. CAW. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie szefa służby uzbrojenia Grupy „Łom” kpt. Jakuba Herchenredera z 15 grudnia 1938 r., k. 83.
• 50. CAM. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Ankersteina z akcji Grupy „Łom”, k. 14.
• 51. CAM. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5750, Meldunek o stratach ludzi w akcji specjalnej L.dz. 4051/II/2/38 z 12 XII 1938 r. k. 6.
• 52. Lista strat opracowana przez stronę czechosłowacką: Bohuslav Jiras, Tomas Kalcik, Iwan Kostja, Jozef Hort, Eljasz Katerniak, Jozef Loj. Vide: D. Dąbrowski: Rzeczpospolita Polska wobec kwestii Rusi Zakarpackiej (Podkarpackiej) 1938-1939. Europejskie Centrum Edukacyjne, Toruń 2007, s. 207-208, 225-226.
• 53. CAM. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Ankersteina…, op.cit., k. 5.
• 54. CAM. Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.5755, Sprawozdanie mjr. Ankersteina…, op.cit., k. 16-19; E. Długajczyk: Tajny front na granicy cieszyńskiej. Wywiad i dywersja w latach 1919-1939. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1993, s. 187.
• 55. Vojensky Historicky Archiv, 2 (zpravodajske) Oddeleni, ć.177, Zprava o teroristckych akcich na Slovensku a P. Rusi organisovanych z Polska. K. 284.
• 56. IPN BU 1572/934, Meldunek placówki „Jur” z 18.03.1939 r.. k.155.
• 57. IPN BU 1572/934, Instruktorzy działający w Siczy. L.dz. 10900/II/39, k. 32.
• 58. IPN BU 1572/934, Meldunek informacyjny z 21.02.39 r., k.52.
• 59. Mjr Edmund Charaszkiewicz, Referat o działaniach dywersyjnych na Rusi Karpackiej z 12 marca 1940 r. Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewicza…, op.cit., s. 130.
• 60. IPMS, B.I.6a/1, Ppłk dypl. Ludwik Sadowski, Oddział II Sztabu Głównego. (Rezultaty pracy pokojowej i udział w przygotowaniu do wojny). Paryż 1940. k. 90.
• 61. IPMS, B.I.6.i/2, Uwagi o realizacji przygotowań wojennych wywiadu i dywersji ppłk. dypl. Skrzydlewskiego Józefa z 24 XI 40 r. s. 47.
• 62. Vojensky Historicky Archiv, Velitelstvi proporu StOS. VoloVe, 16 listopad 1938, k. 283E.
• 63. CAM, Oddział II SG WP, sygn. I.303.4.1011, Akcja „Zaolzie” i Ruś Zakarpacka” -zestawienie wydatków. Nr sprawy 8/II/2/39 z 5.01.1939 r. Materiał niepublikowany.