Zagrożenie gazogeodynamiczne i sposoby jego zwalczania w kopalniach rud miedzi w świetle prac zespołu doradczo-opiniodawczego ds. analizy zjawisk gazogeodynamicznych w KGHM Polska Miedź S.A.

• Autorzy: Król Krzysztof , Dzik Grażyna

Warianty tytułu

EN

Gas-geodynamic hazard and methods of cope it in copper ore mines in the light of the work of the WUG President’s team for the analysis of gas-geodynamic phenomena at KGHM Polska Miedź S.A.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono zakres prac zespołu ds. analizy zjawisk gazogeodynamicznych, zaistniałych w latach 2009–2018 w KGHM Polska Miedź S.A., powołanego przez prezesa WUG, jego zadania, zakres działania i wnioski. W efekcie prac jego członków powstały analizy i ekspertyzy podejmujące zróżnicowane tematy, począwszy od genezy zjawiska gazogeodynamicznego aż po propozycje rozwiązań zwalczania zagrożenia wyrzutami gazów i skał. Celem artykułu jest zaznajomienie z problemem i skalą zjawisk gazogeodynamicznych oraz działaniami podjętymi w celu wykorzystywania odpowiednich metod i środków, aby zapobiegać i zniwelować do minimum zagrożenie wyrzutami gazów i skał w zakładach górniczych wydobywających rudy metali.

EN

This article presents actions of the Group analysing gas-geodynamic phenomena in KGHM Polska Miedź S.A., established in April 2018 by the president of WUG. The mining research and experience to date indicate that geological processes responsible for the formation of gas traps are very complex, so at the present stage, it is not possible to determine which one is a decisive factor. For this reason, no clear criteria for locating them has been developed so far. In the course of work, the Group presented five main conclusions concerning changes in the methodology of drilling works and/or analytical methods, improvement of technologies used in directional drilling as well as research in order to determine petrographic and petrologic properties of rocks and verify the results of geophysical studies by correlating them with observations in-situ and tests of each type of the samples taken. It was also proposed to drill a horizontal exploratory hole or two horizontal branched holes in order to identify deposits and conduct frontal exploration in the areas with potential gas problems. Moreover, the Group requested to perform spatial numerical modelling of gas-geodynamic hazards and develop a classification of gas-geodynamic risk based on a number of influencing factors, new systems of measurement, research methods and hole tests. The state of implementing the Group's requests is consistent with the guidelines; no major difficulties in the implementation are observed, despite many dependencies between individual tasks for which it is necessary to perform a number of analyses and research trials at different levels of difficulty and use results obtained in the course of performance of other tasks.

Słowa kluczowe

PL

zjawisko gazogeodynamiczne; zagrożenie wyrzutami gazów i skał; kopalnia rud miedzi

EN

gasogeodynamic phenomena; threat of gas and rock outbursts; copper ore mine

• Wydawca: Wyższy Urząd Górniczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 5
• Strony: 2--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Król Krzysztof

• Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach

autor

Dzik Grażyna

• Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach

Bibliografia

• 1. Gil H., Świdziński A.: Wyrzuty gazowo-skalne w kopalniach podziemnych. Skrypt 1035, Wyd. Politechnika Śl., Gliwice 1980.
• 2. Kozłowski B., Polak Z., Prokop P.: Wyrzuty gazów i skał. Prognoza, kontrola, zwalczanie i ochrona załóg. Wyd. Śląsk, Katowice 2014.
• 3. Kudasik M., Skoczylas N.: Stopień rozdrabniania skał w zależności od czasu mielenia udarowego. Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN 2016, t. 18, nr 3, s. 11–18.
• 4. Mirek A., Laskowski M., Hryciuk A., Półtorak M.: Zagrożenie wyrzutami gazów i skał w KGHM Polska Miedź S.A.– doświadczenia O/ZG „Rudna” w zakresie jego rozpoznawania i podejmowanych działań profilaktycznych przy prowadzeniu wyrobisk przygotowawczych. Prace Nauk. GIG: Górnictwo i Środowisko 2011, nr 4/2, s. 305-313.
• 5. Mirek A., Laskowski M., Respondek A., Hryciuk A.: Wyrzut gazów i skał z O/ZG „Rudna” – incydent czy tendencja? Prace Nauk. GIG: Górnictwo i Środowisko 2010, nr 4/3, s. 275–288.
• 6. Pilecki Z., Laskowski M., Porębski K. i in.: Rozpoznanie stref zagrożenia gazogeodynamicznego metodą tomografii sejsmicznej na przykładzie pola XXVIII/1 w ZG „Rudna”, Cuprum – Czasopismo Nauk.-Techn. Górnictwa Rud 2015, nr 4 (77), s. 107–118.
• 7. Piestrzyński A., Banaszek A., Zaleska-Kuczmierczyk M. (red.): Monografia KGHM Polska Miedź S.A. Wyd. KGHM Cuprum Sp. z o.o. CBR, Wrocław 2007.
• 8. Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 23 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1118, z późn. zm.).
• 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1702, z późń. zm.).
• 10. Sprawozdanie Zespołu doradczo-opiniodawczego ds. analizy zjawisk gazogeodynamicznych, zaistniałych w latach 2009–2018 w KGHM Polska Miedź S.A., powołanego Zarządzeniem nr 40 przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 25 kwietnia 2018 r. WUG, Katowice 2018 (niepublik.).
• 11. Turkiewicz W.: Zjawiska gazowe i gazogeodynamiczne w zakładach górniczych KGHM Polska Miedź S.A. w świetle dotychczasowych badań i pomiarów. [w]: Opanowywanie zagrożeń naturalnych (pożarowych i tąpaniami) oraz prowadzenia akcji ratowniczych dla kierowników ruchu ZG jego zastępców, dyspozytorów ruchu oraz wyższego dozoru ruchu podziemnego ZG. Mat. szkolenia, Świeradów-Zdrój 2010, Wyd. Miedziowe Centrum Kształcenia Kadr.
• 12. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2019 r., poz. 868, z późn. zm.).
• 13. Wowczuk G., Juszyński D.: Wpływ zjawisk gazogeodynamicznych na zagrożenie zawałami w zakładach górniczych KGHM Polska Miedź S.A. Przegląd Górniczy 2019, nr 3, s. 9–14.
• 14. www.pig.gov.pl.
• 15. www.wug.gov.pl/bhp/zdarzenia.
• 16. Zarządzenie nr 10 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 r. zmieniające niektóre zarządzenia w sprawie szczegółowych przepisów prowadzenia ruchu i gospodarki złożem w podziemnych zakładach górniczych.
• 17. Zarządzenie nr 10 Prezesa WUG z dnia 1 lutego 2010 r. zmieniające zarządzenie w sprawie powołania Komisji do spraw Zagrożenia Wyrzutami Gazów i Skał w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Metali (Dz. Urz. WUG z 2010 r., poz. 20).
• 18. Zarządzenie nr 26 Prezesa WUG z dnia 16 września 2009 r. w sprawie powołania Komisji do spraw Zagrożenia Wyrzutami Gazów i Skał w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Metali (Dz. Urz. WUG z 2009 r., poz. 69).
• 19. Zarządzenie nr 40 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 25 kwietnia 2018 r. w sprawie powołania Zespołu doradczo-opiniodawczego do spraw analizy zjawisk gazogeodynamicznych, zaistniałych w latach 2009–2018 w KGHM Polska Miedź S.A. (Dz. Urz. WUG z 2018 r., poz. 116).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).