Carl Lüdecke i wrocławskie budownictwo mieszkaniowe

• Autorzy: Tomaszewicz A.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc150201

Warianty tytułu

EN

Carl Lüdecke and dwelling-houses in Wrocław

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Carl Lüdecke był jednym z najbardziej wszechstronnych architektów XIX-wiecznego Wrocławia, projektował budynki użyteczności publicznej, wiejskie siedziby arystokracji, prowadził także prace konserwatorskie najważniejszych zabytków stolicy Śląska. Niniejszy artykuł jest próbą uzupełnienia luki w dotychczasowych opracowaniach na temat twórczości artysty i pokazuje nieopisaną dotąd grupę projektów Lüdeckego – miejskie domy mieszkalne. We Wrocławiu architekt zaprojektował kilka kamienic najczęściej o funkcji usługowo-mieszkalnej, dwie wille, prowadził także przebudowy domów istniejących, tworzył projekty dekoracji elewacji. W propozycjach miejskich budynków mieszkalnych Lüdecke stosował zasadę pluralizmu stylowego – elewacjom domów nadawał formy klasycyzujące wzbogacone motywami zaczerpniętymi z różnych okresów włoskiego renesansu. Swoje stanowisko dotyczące stylów w architekturze artysta zaprezentował w czasie wykładów, które wygłosił na forum Śląskiego Towarzystwa Kultury Ojczystej. Architekt realizował wyłącznie zamówienia prywatnych inwestorów, każdy projekt był zatem wypadkową uwarunkowań lokalizacyjnych, potrzeb zleceniodawcy, wymogów prawnych oraz przekonań artystycznych projektanta, które pozostawały pod dużym wpływem berlińskiej szkoły architektury.

EN

Carl Lüdecke was one of the most versatile architects of the 19th century Wrocław. He designed buildings of public services, country seats of aristocracy, he also carried out preservation works of the most important monuments in the Silesian capital. This article is an attempt at replenishing the gap in hitherto existing works related to the creation of the artist and shows the so far not described group of Lüdecke’s projects – the urban residential houses. The architect designed several tenament houses, most often of the service-tenament function, two villas, he also carried out reconstructions of existing houses, and created plans of facade decorations. In propositions of urban tenament houses Lüdecke employed the principle of style pluralism – to house elevations he gave classic form enriched with motives derived from various periods of Italian Renaissance. His standpoint related to styles in architecture the artist presented during his lectures which he gave in the Silesian Association of Native Culture. The architect realized only commissions of private investors, so that each design was the result of conditions of localization, the needs of the customer, legal requirements and artistic beliefs of the designer which were under a high influence of the Berlin school of architecture.

Słowa kluczowe

PL

budownictwo mieszkaniowe; historyzm; Wrocław

EN

tenament housing; historicism; Wrocław

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 2(42)
• Strony: 7--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys.

Twórcy

autor

Tomaszewicz A.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology

Bibliografia

• [1] Dobesz J., Nurty architektury 2. połowy XIX wieku w twórczości Karola Lüdeckego, praca doktorska, Wydział Architektury PWr, Wrocław 1976.
• [2] Becker R., Carl Luedecke, Gedächtnissrede, Verein für Geschichte der Bildenden Künste zu Breslau, Breslau 1896.
• [3] Dobesz J., Gmach Nowej Giełdy we Wrocławiu. Projekty konkursowe, [w:] H. Lisińska (red.), Sztuka XIX wieku w Polsce. Naród–miasto. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Poznań, grudzień 1977, PWN, Warszawa 1979, 209–232.
• [4] Dobesz J.L., Wrocławskie dworce kolejowe, Studio Sense II, Wrocław 2000.
• [5] Klamecki H., Ogród zoologiczny, ul. Zygmunta Wróblewskiego 1–5, [w:] R. Eysymontt, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Leksykon architektury Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2011, 907–908.
• [6] Grzegorczyk B., Architektura i budownictwo teatralne we Wrocławiu od około 1770 do schyłku XIX wieku, UWr, Wrocław 2000.
• [7] Lüdecke C., Zur Stylfrage bei Bauten und Kunstwerken der Jetztzeit, „Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur” 1859, Jb. 37, 213–217.
• [8] Zabłocka-Kos A., Sztuka. Wiara. Uczucie. Alexis Langer – śląski architekt neogotyku, UWr, Wrocław 1996.
• [9] Bothe R., Berliner Architekten zwischen 1790–1870, [w:] W. Arenhövel (red.), Berlin und die Antike, Berlin 1979 [katalog wystawy].
• [10] Börsch-Supan E., Berliner Baukunst nach Schinkel 1840–1870, „Stu dien zur Kunst der neunzehnten Jahrhunderts”, 1977, Bd. 25.
• [11] Hoepfner W., Schwandner E.-L., Archäologische Bauforschung, [w:] W. Arenhövel (red.), Berlin und die Antike, Berlin 1979 [katalog wystawy].
• [12] Becker R., Der Verein für Geschichte der bildenden Künste zu Breslau 1862–1912, Korn, Breslau 1912.
• [13] Festschrift „Unser Motiv”, [b.m.w.] 1897.
• [14] Ungewitter G.G., Entwürfe zu Stadtund Landhäusern, Verlag von Carl Fleming, Glogau 1856–1864.
• [15] Lüdecke C., Vorträge über Ornamentik, „Breslauer Gewerbe-Blatt” 1860, No 8 (21. April), 58, 59; No 9 (5. Mai), 66–68; No 10 (19. Mai), 73, 74; No 11 (2. Juni), 83–86.
• [16] Bötticher K., Die Tektonik der Hellenen, t. 1: Einleitung und Dorika, Verlag von Ferdinand Riegel, Potsdam 1852.
• [17] Hammer-Schenk H., Neurenaissance in Berlin. Architekten nach Schinkel: Friedrich Hitzig, Eduard Knoblauch, Eduard Titz, [w:] W. Krause (red.), Neorenaissance. Ansprüche an einen Stil, „Muskauer Schriften”, Bd. 4, Bad Muskau 2001.
• [18] Eysymontt R., Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego, d. willa, ul. Powstańców Śląskich 22, [w:] R. Eysymontt, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Leksykon architektury Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2011, 615–616.
• [19] Brönner W., Die bürgerliche Villa in Deutschland 1830–1890, Wernersche Verlagsgesellschaft, Worms 1994.