Life in a clean environment as a personal interest

• Autorzy: Pawełko Aleksandra

Identyfikatory

DOI

10.34659/2020/2/18

Warianty tytułu

PL

Życie w czystym środowisku jako dobro osobiste

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The purpose of this article is to assess the emerging trend in Poland for seeking redress dictated by the inadequate state of the environment, based on the concept of personal rights. The considerations begin with the classifi cation of life in a clean environment internationally. Then, the topic of determining the nature of the right to live in a clean environment in the Polish legal order is raised. First of all, constitutional regulations in this respect are assessed. In the further part of the work, the considerations focus on the subject of life in a clean environment treated as a personal interest, which is closely related to the fi ndings made in part on the constitutional approach to the use of the natural environment. As a part of these considerations, the issue of addressing possible claims is also raised. The paper presents a general assessment of the enforcement of the right to live in a clean environment by formulating claims based on the concept of violation of personal rights, in particular those, which include fi nancial demands.

PL

Celem niniejszego artykułu jest ocena pojawiającego się w Polsce trendu dochodzenia roszczeń podyktowanych nieodpowiednim stanem środowiska, opartego na koncepcji dóbr osobistych. Rozważania rozpoczęto od klasyfikacji życia w czystym środowisku na arenie międzynarodowej. Następnie poruszono temat określenia charakteru prawa do życia w czystym środowisku w polskim porządku prawnym. W pierwszej kolejności ocenie zostały poddane regulacje konstytucyjne w tym zakresie. Dalej rozważania ogniskują się w tematyce życia w czystym środowisku traktowanego jako dobro osobiste, co ma ścisły związek z ustaleniami poczynionymi w części dotyczącej konstytucyjnego ujęcia prawa korzystania ze środowiska naturalnego. W ramach tych rozważań poruszono także kwestię adresowania ewentualnych roszczeń. W pracy dokonano ogólnej oceny egzekwowania prawa do życia w czystym środowisku poprzez formułowanie roszczeń opartych na koncepcji naruszenia dóbr osobistych, a w szczególności tych, których treścią są żądania finansowe.

Słowa kluczowe

EN

environment; health; personal interest; compensation

PL

środowisko; zdrowie; dobro osobiste; rekompensata

• Wydawca: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 2
• Strony: 86--101
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz.

Twórcy

autor

Pawełko Aleksandra

• University of Bialystok Wiejska Street 57/51, 15-351, Białystok

Bibliografia

• Act of 23 April 1964 Civil Code (Journal of Laws of 2019, item 1145, with later amendments).
• Act of 27 April 2001 Environmental Protection Law (Journal of Laws of 2019, item 1396, with later amendments).
• Act of 17 November 1964 Code of Civil Procedure (Journal of Laws of 2019, item 1460, with later amendments).
• Biuro Spraw Senatorskich Kancelarii Senatu, 2017. Smog – przyczyny i możliwości zwalczania. Zeszyty Zespołów Senackich, zeszyt Nr 32, materiały z czwartego posiedzenia Senackiego Zespołu Śląskiego.
• Cieślak, Z., 2011. Ogólna charakterystyka prawa administracyjnego. In: Niewiadomski, Z. (Ed.), Prawo administracyjne. LexisNexis, Warszawa, 53.
• EU, 2008. Directive 2008/50/EC of the European Parliament and of the Council on ambient air quality and cleaner air for Europe, L 152/1.
• Florczak-Wątor, M., 2019. Komentarz do art. 74. In: Tuleja, P. (Ed.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, https://sip.lex.pl/#/commentary/587806668/604108 [04-05-2020].
• Górski, M., 1992. Ochrona środowiska jako zadanie administracji publicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 105.
• Grzybowski, S., 1957. Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 78-79.
• Korzeniowski, P., 2012. Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawna ochrony środowiska. Wydawnictwo Uniwersystetu Łódzkiego, Łódź.
• Ksentini, F.Z., 1994. Review of further developments in ϐields with which the SubCommission has been concerned. Human rights and the environment. Final report prepared by Mrs. Fatma Zohra Ksentini, Special Rapporteur, E/CN.4/Sub.2/1994/9.
• Machnikowski, P., 2019. Komentarz do art. 23. In: Gniewek, E. (Ed.), Kodeks cywilny.
• Komentarz. C.H.Beck, Warszawa, http://sip.legalis.pl/document-view.seam?docume-tId=mjxw62zogi3damrtgu4dknboobqxalruhe2deojtge2q [27-02-2020].
• Ministerstwo Środowiska, 2019. Raport z jednotematycznego badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski – Jakość powietrza, https://www. gov.pl/web/klimat/swiadomosc-i-zachowania-ekologiczne-polakow [06-05- 2020].
• Nickel, J.W., 1993. The Human Right to a Safe Environment: Philosophical Perspectives on Its Scope and Justification, 18 Yale J. Int’l L.,, New Haven, 282.
• Radecki, W., 1983. Żądanie wstrzymania działalności szkodliwej dla środowiska w prawie cywilnym. Palestra, 27/10(310), Warszawa, 10.
• Rakoczy, B., 2015. Prawo ochrony środowiska w styku z innymi obszarami systemu prawa. In: Korzeniowski, P. (Ed.), Zagadnienia Systemowe Prawa ochrony środowiska. Polska Akademia Nauk Oddział w Łodzi, 73.
• Shelton, D., 2015. Nature as a legal person, VertigO – la revue électronique en sciences de l’environnement, special issue 22, http://journals.openedition.org/vertigo/ 16188 [02-05-2020].
• Skoczylas, J.J., 1989. Odpowiedzialność cywilna za naruszenie obowiązku ochrony środowiska. Palestra, 11-12, Warszawa, 53.
• Smólska-Korpała, M., 1981. Ochrona dóbr osobistych w świetle ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska NP, 3, 5.
• Sobolewski, P., 2020. Komentarz do art. 23. In: Osajda, K. (Ed.), Kodeks cywilny.
• Komentarz.C.H. Beck, Warszawa, http://sip.legalis.pl/document-view.seam?documentId=mjxw62zogi3damrvgi3dmmzoobqxalruhe2deojtge2q
• Stelmasiak, J., 2013. Interes indywidualny a interes publiczny w ochronie środowiska w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, 16-19.
• Stone, Ch.D., 1987. Earth and other ethics: The case for moral pluralism. Harper&Row, New York.
• The Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws of No. 78, item 483, with later amendments).
• UN, 1966. International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, United Nations GeneralAssembly Resolution 2200A [XXI].
• UN, 1992. Rio Declaration on Environment and development, Report of the United Nations Conference on Environment and Development, A/CONF.151/26 (Vol. I).
• UN, 1972. Stockholm Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment, Report of the United Nations Conference on the Human Environment, A/CONF.48/14/Rev.1.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1975 r., I CR 356/75, OSP 1976/12/232, LEX nr 344145.
• Wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 30 maja 2018 r., II C 1259/15, LEX nr 2579727.
• Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 24 stycznia 2019 r., VI C 1043/18, LEX nr 2817690.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2009 r., Kp 2/09, OTK-A 2009/5/66, LEX nr 493281.