Identyfikacja włókien do celów konserwatorskich. Cz. 3, Włókna z dużą zawartością ligniny

• Autorzy: Kozielec Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2020.4.1

Warianty tytułu

EN

Identification of fibres for conser vation Purposes. Part 3, Fibres with a high lignin content

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł poświęcono zagadnieniu wykrywania włókien zasobnych w ligninę, pobieranych do badań z obiektów o znaczeniu historycznym, dzieł sztuki, które trafiają do pracowni konserwatorskich. Przedstawiono praktyczne metody mikroskopowe badań, pomocne przy wykrywaniu różnych rodzajów włókien pochodzących z takich materiałów, jak: papiery, tektury, wyroby tekstylne. Dokonano wyboru odczynników wybarwiających. Skupiono uwagę głównie na zagadnieniach związanych z badaniem ścieru drzewnego (białego i brązowego) oraz juty. Omówiono także występowanie oraz problematykę badania innych, wybranych rodzajów włókien.

EN

The article discusses identification of fibres rich in lignin, collected for the tests from objects of historical significance, works of art that go to conservation. Practical microscopic testing methods, helpful in identification of various types of fibres from such materials as paper, cardboard and textile products, were presented. Staining reagents were selected. Attention was focused mainly on issues related to wood pulp (white and brown) and jute. The occurrence and problems of testing other selected types of fibres were also discussed.

Słowa kluczowe

PL

identyfikacja włókien; mikroskopia; konserwacja papieru; lignina; ścier drzewny; juta; floroglucyna; Graff „C”; Herzberg

EN

fibers identification; microscopy; paper conservation; lignin; groundwood pulp; jute; phloroglucinol; Graff „C”; Herzberg

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2020
• Tom: R. 76, nr 4
• Strony: 210--216
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz.

Twórcy

autor

Kozielec Tomasz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń

Bibliografia

• [1] Abdullah A. B. M., Miles L. W. C. 1986. "Bielenie juty borowodorkiem sodowym". Technik Włókienniczy 35 (11): 324-327.
• [2] [Anon]. 1867. "O użyciu włókna drzewnego jako surogatu do masy papierowej". Gazeta Przemysłowa 2 (87): 139.
• [3] Areaa María Cristina, Cheradame Hervé. 2011. "Paper Aging and Degradation: Recent Findings and Research Methods". BioResources 6 (4): 5307-5337.
• [4] Baranow N. A., Dobrowolski D. S. 1955. "Technologia papieru". Warszawa.
• [5] Bergen Werner von, Krauss Walter. 1942. "Textile fiber atlas". A collection of Photomicrographs of Common Textile Fibers. New York.
• [6] Browning B. L. 1969. "Analysis of Paper". New York.
• [7] Chamski Damian. 2007. "Historia naczyń impregnowanych ze ścieru drzewnego w Wilkanowie". Rocznik Muzeum Papiernictwa (1): 123-130.
• [8] Chatterjee H., Pal K. B. 1955. "Bleaching Jute with Hydrogen Peroxide". Journal of the Society of Dyers and Colourists 71 (9): 525-530.
• [9] Cichocki Władysław. 1922. "Papiernictwo. Krótki opis wyrobu papieru, tektury, masy drzewnej, celulozy drzewnej i słomiane". Warszawa.
• [10] Davis Charles Thomas. 1886. "The Manufacture of Paper: Being a Description of the Various (…)". Philadelphia.
• [11] Dowgielewicz Stanisław. 1954. "Roślinne surowce włókiennicze". Warszawa.
• [12] Herzberg Wilhelm von. 1907. Papierprüfung. Berlin.
• [13] Hofmann Carl. 1875. Praktisches Handbuch der Papier-Fabrikation. Berlin.
• [14] Hofmann Carl. 1897. Praktisches Handbuch der Papier-Fabrikation. II Band. Berlin.
• [15] Ilvessalo-Pfäffli M-S. 1995. Fiber Atlas. Identification of Papermaking Fibers. Berlin-Heidelberg.
• [16] Jakucewicz Stefan, Czichon Herbert, Dudziak Henryk. 2001. "Ćwiczenia laboratoryjne z materiałoznawstwa poligraficznego". Warszawa.
• [17] Jeziorny Andrzej, Lipp-Szymonowicz Barbara. 1980. "Nauka o włóknie". Łódź.
• [18] Karbowska-Berent Joanna 2014. "Dezynfekcja chemiczna zabytków na podłożu papierowym. skuteczność i zagrożenia". Toruń.
• [19] Kozielec Tomasz. 2007. "Ocena wpływu masowego odkwaszania metodami: Bookkeeper, Battelle, Libertec i DAE na wybrane właściwości papieru". Notes Konserwatorski (11): 277-300.
• [20] Kozielec Tomasz 2013. "Identyfikacja włókien dla celów konserwatorskich. Cz. 1. Przegląd odczynników stosowanych do identyfikacji". Przegląd Papierniczy 69 (7): 351-355.
• [21] Kozielec Tomasz 2014. "Identyfikacja włókien do celów konserwatorskich. Cz. 2. Wybrane włókna roślinne i zwierzęce pochodzące z dawniej wytwarzanych papierów i tektur". Przegląd Papierniczy 70 (4): 223-228.
• [22] Ling Duan, Weidong You. 2014. "Novel and Efficient Method to Reduce the Jute Fibre Prickle Problem". FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe 22 (6): 25-32.
• [23] Matthews J. Merritt, 1904. "The Textile Fibres. Their Physical, Microscopical, And Chemical Properties". New York.
• [24] Michalska Karina, Ledakowicz Stanisław. 2012. "Degradacja struktur lignocelulozowych oraz produktów ich hydrolizy". Inżynieria i Aparatura Chemiczna 51 (4) : 157-159.
• [25] Nakano J., Meshitsuka G. 1992. "The Detection of Lignin". W: Methods in Lignin Chemistry. Red. Lin Stephen Y., Dence Carlton W. Berlin-Heidelberg. 23-32.
• [26] Plazonić Ivana, Barbarić-Mikočević Željka, Antonović Alan. 2016. "Chemical Composition of Straw as an Alternative Material to Wood Raw Material in Fibre Isolation". Drvna Industrija: Znanstveno-stručni časopis za Pitanja Drvne Tehnologije 62 (2): 119-125.
• [27] PN-92/P-50116/03. Papier, tektura, masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 3. Próba wybarwiania odczynnikiem Herzberga.
• [28] PN-92/P-50116/04. Papier, tektura, masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 2. Próba wybarwiania odczynnikiem Graff "C".
• [29] Rouba Bogumiła J. 1985. "Płótna jako podobrazia malarskie". Ochrona Zabytków 38 (3-4) : 222-244.
• [30] Rutkowski J. 1993. "Delignifikacja drewna rozpuszczalnikami organicznymi (roztwarzanie ‚organosolv’) - od pierwszego odkrycia do współczesnych zaawansowanych technologii". Przegląd Papierniczy 49 (5): 163, 164, 169-172.
• [31] Sobucki Władysław. 1983. "Bielenie papierów zabytkowych Chloraminą T". Ochrona Zabytków 36 (3-4): 219-223
• [32] Sobucki Władysław. 1999. "Konserwatorskie bielenie papieru". Ochrona Zabytków 52 (2): 153-162.
• [33] Sobucki Władysław, Czajka Anna. 2006. "Stan zachowania archiwaliów z XIX i XX wieku". W: Stan zachowania polskich zbiorów bibliotecznych i archiwalnych z XIX i XX wieku. Red. Barbara Drewniewska- Idziak. Warszawa. 23-35.
• [34] Studley James D. 1938. United States Pulp And Paper Industry. U.S. Department of Comerce. Bureau of Foreign and Domestic Commerce. Trade Promotion Series 182. Washington.
• [35] Surmiński Janusz, Dziurzyński. 1976. "Ważniejsze substancje chemiczne kory niektórych gatunków drzew liściastych". Wiadomości Botaniczne 20 (4): 227-231.
• [36] Surmiński Janusz. 1978. "Zarys chemicznej budowy drewna". Wiadomości Botaniczne 22 (2): 113-118.
• [37] Surmiński Janusz. 2006. "Zarys chemii drewna". Poznań.
• [38] TAPPI T 401 om-03. Fiber Analysis of Paper and Paperboard.
• [39] Thicekns J. H. 1913. The Grinding of Spruce for Mechanical Pulp. U.S. Department of Agriculture. Forest Service-Bulletin 127. Washington.
• [40] Uhlman Wolfgang. 19.11.2009. Keller, Friedrich Gottlob. W: Sächsische Biografie, Red. Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde e.V. http://saebi.isgv.de/biografie/Friedrich_Gottlob_Keller_(1816- 1895) (dostęp: 2020.03.20)
• [41] Voelter Heinrich. 10.08.1858. Improvement in Reducting Wood Fibers to Paper-Pulp. U.S. Patent 21,161.
• [42] Wandelt Paweł. 1996. "Technologia celulozy i papieru. Cz. 1. Technologia mas włóknistych". Warszawa.
• [43] Żyliński Tadeusz. 1958. "Nauka o włóknie". Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).