Litogeneza i sedymentacja osadów kenozoiku w profilu otworu wiertniczego Suchostruga (niecka warszawska)

• Autorzy: Kenig K.

Warianty tytułu

EN

Lithogenesis and sedimentation of Cainozoic deposits in the Suchostruga borehole section (Warsaw Trough)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Otwór wiertniczy Suchostruga znajduje się około 15 km na wschód od Mszczonowa i z geologicznego punktu widzenia leży w niecce warszawskiej, stanowiącej część jednostki tektonicznej – synklinorium brzeżnego. Jest jednym z sześciu otworów badawczych na arkuszu Mszczonów Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski (SMGP) w skali 1:50 000, ale jako jedyny udokumentował pełen profil osadów kenozoiku o łącznej miąższości 284,6 m. Na podstawie wyników analiz uziarnienia, składu mineralnego frakcji ciężkiej i lekkiej oraz składu petrograficznego żwirów wykazano różnice litologiczne i facjalne w osadach powstających w odmiennych basenach sedymentacyjnych nawet tego samego wieku, rozpatrywanych na podstawie osadów graniczących ze sobą w tym jednym profilu wiertniczym. Dodatkowym potwierdzeniem tego wnioskowania są wyniki analiz palinologicznych i mikropaleontologicznych. Badane osady powstawały w środowisku morskim i lądowym. Odniesiono je do jednostek chronostratygraficznych paleocenu, eocenu, miocenu (pliocenu) oraz czwartorzędu. Profil Suchostruga można uznać za profil odniesienia – hipostratotyp o zasięgu regionalnym na obszarze środkowej Polski, a przynajmniej dla niecki warszawskiej.

EN

The Suchostruga borehole was drilled approximately 15 km east of Mszczonów. From the geologic point of view, it lies in the Warsaw Trough that is part of a tectonic unit called the Marginal Trough. The borehole is one of six reconnaissance wells drilled in the Mszczonów Sheet of the SMGP (Detailed Geological Map of Poland), scale 1:50 000. However, this is the only borehole that has documented a complete Cainozoic section, 284.6 m thick. Lithological and facies differences between deposits that accumulated in different sedimentary basins of the same age, considered based on adjacent sediments in this single section have been proved based on the grain-size analysis, composition of heavy and light minerals and petrographic composition of gravels. Additional confirmation of the inference is the results of palynological and micropaleontological investigations. The sediments were deposited in marine and terrestrial environments. Finally, they have been correlated to the chronostratigraphic units of the Paleocene, Eocene, Miocene (Pliocene) and Quaternary. That is why the Suchostruga section can be considered a reference section for central Poland – a regional-scale hypostratotype, at least for the Warsaw Trough.

Słowa kluczowe

PL

litologia; litogeneza; kenozoik; Niecka Warszawska

EN

lithology; lithogenesis; Cainozoic; Warsaw Trough

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 453
• Strony: 81--95
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys.

Twórcy

autor

Kenig K.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] BARANIECKA M.D., 1975 — Zależności wykształcenia osadów czwartorzędowych od struktur i dynamiki podłoża w środkowej części Niżu Polskiego. Biul. Inst. Geol., 288.
• [2] BARANIECKA M.D., 1991 — Profil Różce na tle podstawowych profili osadów preglacjalnych na południowym Mazowszu. Prz. Geol., 39, 5/6: 254-257.
• [3] BITINAS A., 2001 — Anyksciai quarry of quartz sand. Field Symposium on Quaternary Geology in Lithuania. Excursion Guide: 33-36.
• [4] DADLEZ R., MAREK S., RACZYŃSKA A., 1974 — Polska północno-zachodnia i środkowa. W: Budowa geologiczna Polski. Tektonika, cz. 1, Niż Polski. Wyd. Geol., Warszawa.
• [5] DEMBOWSKA J., MAREK S., 1988 — Mszczonów IG 1, Mszczonów IG 2, Nadarzyn IG 1. Prof. Głęb. Otw Wiertn., 65.
• [6] GAŹDZICKA E., 2010 — Wyniki analizy nanoplanktonu wapiennego sekwencji paleogeńskich z otworu Suchostruga. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [7] GOŹDZIK J., KENIG K., STRÓŻAK A., 2010 — Zmiany kształtu ziaren kwarcowych oraz składu mineralnego piaszczystych osadów miocenu, pliocenu i starszego czwartorzędu w rowie Kleszczowa. Biul. Państw Inst. Geol., 438: 33-50.
• [8] ISC, 2004 — International Stratigraphic Chart. www.stratigraphy.org
• [9] KENIG K., 1995 — Mikrorzeźba powierzchni ziarn kwarcu w osadach morskich i lądowych. W: Atlas geologiczny południowego Bałtyku 1:500 000 (red. J.E. Mojski): 38-41, tabl. XXIL PAE, Warszawa.
• [10] KENIG K, 1999a — Analiza minerałów ciężkich. W: Metodyka opracowania szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 (red. L. Marks, A. Ber):
• [11] KENIG K., 1999b — Analiza składu mineralogiczno-petrograficznego frakcji piaszczystej. W: Metodyka opracowania szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 (red. L. Marks, A. Ber). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [12] KENIG K., 2000 — Ocena wartości interpretacyjnej współczynnika obtoczenia ziaren kwarcu z osadów czwartorzędowych (metoda fotograficzna). Prz. Geol., 48, 4: 360-363.
• [13] KENIG K., 2005 — Litologiczna charakterystyka osadów na granicy trzeciorzęd/czwartorzęd z uwzględnieniem nowych, reperowych profili w ujęciu regionalnym. Synteza badań litologicznych wykonywanych przy realizacji Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000 na obszarze Niżu Polskiego. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [14] KENIG K., 2008a — Cechy mineralne osadów neogenu i paleogenu z bezpośredniego podłoża plejstocenu i ich odzwierciedlenie w osadach plejstocenu z wybranych rejonów Niżu Polskiego. Mat. Konf. Osady z pogranicza czwartorzędu i neogenu, paleogenu – źródłem informacji o wpływie podłoża na litologię osadów na Niżu Polskim. Abstrakty: 13-14. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [15] KENIG K., 2008b — Przebieg sedymentacji osadów paleogenu, neogenu i plejstocenu w profilu Suchoshuga (k. Mszczonowa). Mat. Konf. Osady z pogranicza czwartorzędu i neogenu, paleogenu – źródłem informacji o wpływie podłoża na litologię osadów na Niżu Polskim. Abstrakty: 15-16. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [16] KENIG K., 2009 Litologia glin morenowych na Niżu Polskim – podstawowe metody badawcze. Biul. Państw Inst. Geol., 437: 1-57.
• [17] KENIG K., MARKS L., 2001 - Znaczenie kryteriów litologicznych do litostratygrafii osadów czwartorzędowych. W: Eolizacja osadów jako wskaźnik stratygrafii czwartorzędu (red. E. Mycielska-Dowgiałło): 9-16. Wyd. UW, Warszawa.
• [18] KENIG K, SOBCZUK B.. 1983 — Badania litologiczno-petrograficze osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. ark. Grodzisk Mazowiecki. Centr. Arch. Geol., PIG-PIB. Warszawa.
• [19] KENIG K., ZABIELSKI R., 1996 — Badania litologiczno-petrograficzne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Mszczonów. Centr. Arch. Geol.. PIG-PIB, Warszawa.
• [20] KONDRATIENE O., SEIRIENE V., 2001 - Neogene/Pre-Pleistocene sediments at the Giliai outcrop. Field Symposium on Quaternary Geology in Lithuania. Excursion Guide: 37-39. Vilnius.
• [21] KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., 1979 — Zmienność litologiczna i pochodzenie okruchowych osadów trzeciorzędowych wybranych rejonów północnej i środkowej Polski. Pr Muzeum Ziemi, 30: 3-73.
• [22] KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., BUHMANN D., 1982 — Translucent heavy minerals and clay minerals in Tertiary sediments of Gołębin Stary and Kuleszewo (Poland). Pr. Muzeum Ziemi, 35: 89-110.
• [23] KRAMARSKA R., 2004 — Litologia, litostratygrafia i zespoły minerałów ciężkich w profilu osadów paleogenu i neogenu w Łęczycach k. Lęborka. Prz. Geol., 52, 8/1: 695-696.
• [24] KRASOWSKA A., MAREK S., 1988 — Czwartorzęd. Trzeciorzęd. W: Mszczonów IG 1, Mszczonów IG 2, Nadarzyn IG 1. Prof. Glęb. Otw Wiertn., z. 65: 40-42.
• [25] MARKS L., BER A. (red.), 1999 — Metodyka opracowania Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [26] PIWOCKI M., 1998 — An outline of the palaeographic and palaeoclimatic developments. W: Palynology and palaeography of the Neogene in the Polish Lowlands. Pr. Państw Inst. Geol., 160: 8-12.
• [27] PIWOCKI M., 2004 — Paleogen. W: Budowa geologiczna Polski. T. L Stratygrafia, cz. 3a: 22-71. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [28] PIWOCKI M., ZIEBIŃSKA-TWORZYDŁO M., 1995 - Litostratygrafia i poziomy sporowo-pyłkowe neogenu na Niżu Polskim. Prz. Geol., 43, 11: 916-927.
• [29] PIWOCKI M., BADURA J., PRZYBYLSKI B., 2004 — Neogen. W: Budowa geologiczna Polski. T. I. Stratygrafia, cz. 3a: 71– 133. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [30] POŻARSKI W., 1974 — Budowa geologiczna Polski, T. 4, Tektonika cz. 1– Niż Polski. Inst. Geol., Warszawa.
• [31] RACINOWSKI R., 2008 — Znaczenie analizy minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych Polski. Ann. UMCS, 63, 1: 7-44.
• [32] SŁODKOWSKA B., 1996 — Wyniki badań sporowo-pyłkowych i fitoplanktonowych próbek osadów trzeciorzędowych z profilu Suchostruga III (ark. Mszczonów 1:50 000). Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [33] SŁODKOWSKA B., 2001 — Wyniki badań palinologicznych próbek trzeciorzędowych z kopalni glinek keramzytowych w Mszczonowie. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [34] SŁODKOWSKA B., 2003 — Wyniki badań palinologicznych próbek osadów trzeciorzędowych profilu Suchostruga III. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [35] STUCHLIK L., 1998 — Palaeofloristic and palaeoclimatic changes during the Neogene. Palynology and palaeography of the Neogene in the Polish Lowlands. Pr Państw Inst. Geol.,160: 34-35.
• [36] SZALEWICZ H., 1996 — Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Mszczonów. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [37] SZALEWICZ H., WŁODEK M., 2009 — Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Mszczonów. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [38] WALKIEWICZ Z., 1984 - Trzeciorzęd na obszarze Wielkopolski. UAM, Poznań.
• [39] ŻELICHOWSKI A.M., 1974 – Obszar radomsko-lubelski. W: Budowa geologiczna Polski, T. 4, Tektonika, cz. 1 Niż Polski. Inst. Geol., Warszawa.