Zastosowanie metody K-Ar do oznaczenia wieku deformacji skał metaosadowych formacji Yargait terranu Zavkhan (Khasagt, Mongolia) : wstępne wyniki badań

• Autorzy: Sikora Rafał , Wójcik Antoni , Szczerba Marek , Bazarnik Jakub , Madej Stanisław

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.29

Warianty tytułu

EN

K-Ar dating of deformation of metasedimentary rocks from the Yargait Formation of the Zavkhan terrane (Khasagt Mountains, Mongolia) : preliminary results

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The SW margin of the Zavkhan terrane is significant for research on Paleozoic amalgamation of the Central Asian Orogenic Belt (CAOB). The study area is located in the western part of the Khasagt Mountains, western Mongolia. We present a new preliminary K-Ar dating of metasedimentary rocks from the Yargait Formation which were deformed during collision of the Zavkhan terrane with the Lake Zone terrane. Our results include two dating that are similar to earlier data by other authors (Stípskáetal., 2010; Bold et al., 2016b). The first dating equal to 544.1 ±13.7 Ma can be interpreted as the age ofmetamorphism and the subduction of the SW margin ofthe Zavkhan terrane under the Lake Zone terrane during the late Ediacaran-early Cambrian. The second dating of 441.1 ±11.7 Ma indicates the Late Ordovician - Silurian regional extension event.

Słowa kluczowe

PL

metoda K-Ar; muskowit; tektonika; terran Zavkhan; Mongolia; środkowoazjatycki pas orogeniczny

EN

K-Ar dating; muscovite; tectonics; Zavkhan terrane; Mongolia; Central Asian Orogenic Belt

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 7
• Strony: 448--453
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Sikora Rafał

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Wójcik Antoni

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Szczerba Marek

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, ul. Senacka 1, 31-002 Kraków

autor

Bazarnik Jakub

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Madej Stanisław

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, pl. Maksa Borna 9, 50-204 Wrocław

Bibliografia

• 1. BADARCH G., DICKSON CUNNINGHAM W., WINDLEYB.F. 2002 - A new terrane subdivision for Mongolia: Implications for the Phanerozoic crustal growth of Central Asia. J. Asian Earth Sci., 21 (1): 87-110.
• 2. BOLD U., CROWLEY J.L., SMITH E.F., SAMBUU O., MACDONALD F.A. 2016a - Neoproterozoic to early Paleozoic tectonic evolution of the Zavkhan Terrane of Mongolia: implications for continental growth in the Central Asian Orogenic Belt. Lithosphere, 8: 729-750.
• 3. BOLD U., SMITH E.F., ROONEY A.D., BUCHWALDT R., RAMEZANI J., SCHRAG D.P., MACDONALD F.A. 2016b - Neoproterozoic stratigraphy of the Zavkhan Terrane of Mongolia: The backbone for Cryogenian and Early Ediacaran chemistratigraphic records. Am. J. Sci., 316: 1-63.
• 4. BURASHNIKOV V.V. 1990 - Tectonics of the Urgamal zone, early Caledonides of western Mongolia [PhD Thesis]: Rus. Acad. Sci., Moscow, Russia.
• 5. CLAUER N., ZWINGMANN H., LIEWIG N., WENDLING T. 2012 - Comparative 40Ar/39Ar and K-Ar dating of illite-type clay minerals: A tentative explanation for age identities and differences. Earth Sci. Rev., 115: 76-96.
• 6. COCKS L.R.M., TORSVIKT.H. 2007 - Siberia, the wandering northern terrane, and its changing geography through the Palaeozoic. Earth Sci. Rev., 82: 29-74.
• 7. Constraints on the evolution of the Mongol-Okhotsk Ocean, suture and orogen. J. Geol. Soc., 162 (1): 125-134.
• 8. DON J., DUMICZ M. 1964 - Budowa geologiczna południowej części obszaru górskiego Chasagtu-Chairchan-Uł w zachodniej Mongolii. Rocz. PTG, 34 (4): 589-596.
• 9. DUMICZ M., DON J. 1970 - Formacja diabazowo-klastyczna w Chasagtu-Chajrchan-ula i Chan-Tajsziri-nuru. Biul. Inst. Geol., 226 (2): 199-225.
• 10. ENKHBAYAR B., BATBOLD D., MONHNASAN CZ., SUMHUU D., OHIRHUAYAT CZ., BARSBOLD C. 2005 - Govi-Altaj ajmagijn Bayan Uul, Jargalan sumdin nutagt 2003-2004 (sheets L-46-47 A, B, W, G - L-46-48 A, B). Archive of Mineral Resources and Petroleum Authority of Mongolia, Ulaan-Baatar, n° 5660 (in Mongolian).
• 11. FITZ-DIAZ E., VAN DER PLUIJM B. 2013 - Fold dating: A new Ar/Ar illite dating application to constrain the age of deformation in shallow crustal rocks. J. Structural Geol., 54: 174-179.
• 12. HANŽL P., AICHLER J. 2007 - Geological survey of the Mongolian Altay at a scale 1:50,000 (Zamtyn nurru-50). Prague, Czech Republic, Czech Geological Survey, Final Report.
• 13. KILIAN T.M., SWANSON-HYSELL N.L., BOLD U., CROWLEY J., MACDONALD F.A. 2016 - Paleomagnetism of the Teel basalts from the Zavkhan terrane: Implications for Paleozoic paleogeography in Mongolia and the growth of continental crust. Lithosphere, 8 (6): 699-715.
• 14. KOWALSKA S. 2012 - Granica diageneza/anchimetamorfizm w skałach najwyższego proterozoiku i kambru ze wschodniej części bloku małopolskiego wyznaczona na podstawie badań minerałów ilastych. Pr. Nauk. Inst. Nafty i Gazu, 187: 1-153.
• 15. KOZAKOV I., YARMOLYUK V., KOVACH V., BIBIKOVA E., KIRNOZOVA T., KOZLOVSKII A., PLOTKINA Y.V., FUGZAN M., LEBEDEV V., ERDENEZHARGAL C. 2012 - The Early Baikalian crystalline complex in the basement of the Dzabkhan microcontinent of the Early Caledonian orogenic area, Central Asia. Stratigraph. Geol. Correlat., 20: 231-239.
• 16. KRÖNER A., KOVACH V., BELOUSOVA E., HEGNER E., ARMSTRONG R., DOLGOPOLOVA A., SELTMANN R., ALEXEIEV D., HOFFMANN J., WONG J. 2014 - Reassessment of continental growth during the accretionary history of the Central Asian Orogenic Belt. Gondwana Res., 25: 103-125.
• 17. KRÖNER A., LEHMANN J., SCHULMANN K., DEMOUX A., LEXA O., TOMURHUU D., ŠTÍPSKÁ P., LIU D., WINGATE M.T.D. 2010 - Lithostratigraphic and geochronological constraints on the evolution of the Central Asian orogenic belt in SW Mongolia: Early Paleozoic rifting followed by late Paleozoic accretion. Am. J. Sci., 310: 523-574.
• 18. LEHMANN J.,SCHULMANN K., LEXA O., CORSINI M., KRÖNER A., ŠTÍPSKÁ P., TOMURHUU D., OTGONBATOR D. 2010 – Structural constraints on the evolution of the Central Asian orogenic belt in SW Mongolia. Am. J. Sci., 310: 575-628.
• 19. MACDONALD F.A., JONES D.S., SCHRAG D.P. 2009 - Stratigraphic and tectonic implications of a newly discovered glacial diamictite-cap carbonate couplet in southwestern Mongolia. Geology, 37: 123-126.
• 20. MOSSAKOVSKY A., RUZHENTSEV S., SAMYGIN S., KHERASKOVA T. 1994 - Central Asian fold belt: Geodynamic evolution and formation history. Geotectonics, 27: 445-474.
• 21. ODING.S. (red.) 1982 - Numerical dating in stratigraphy. John Wiley & Sons.
• 22. RUTKOWSKI E. 1970 - Geologia Chasagtu-Chajrchan-uła. Biul. Inst. Geol., 226: 51-154.
• 23. RUZHENTSEV S.V., BURASHNIKOV V.V. 1996 - Tectonics of the western Mongolian Salairides. Geotectonics, 29: 379-394.
• 24. ŞENGÖ RA., NATALIN B., BURTMAN V. 1993 - Evolution of the Altaid tectonic collage and Palaeozoic crustal growth in Eurasia. Nature, 364: 299-307.
• 25. SIKORA R. 2015 - Wyniki badań i mezoskopowa analiza tektoniczno-strukturalna w rejonie Hasagt. [W:] Wójcik i in., Raport z prac geologicznych przeprowadzonych w rejonie Hasagt (Mongolia) w latach 2009-2013. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., nr arch. I:3319/2021, Warszawa.
• 26. SIKORA R., MADEJ S., WÓJCIK A., NESCIERUK P. 2016 - Deformation structures of the Mesoproterozoic and the Neoproterozoic-Cambrian rocks of the Khasagt Massif (Western Mongolia) in the light of meso- and microstructural analysis. [W:] Wojewoda J. (red.), Wyzwania Polskiej Geologii. 3. Polski Kongres Geologiczny, 14-18 września 2016, Wrocław. Abstrakty: 344-345.
• 27. SIKORA R., WÓJCIK A., BAZARNIK J. 2019 - Concepts of tectonic evolution of SW margin of the Zavkhan terrane in the Khasagt Mountains (Western Mongolia) - review. [W:] Hrdličková K., Daňková L. (red.), 17th Meeting of the Central European Tectonic Groups, 24-26 April 2019, Rozdrojovice. Abstract Volume: 69.
• 28. SIKORAR., WÓJCIK A. 2017 - Fold and thrust events on the SW margin of the Zavkhan terrane (Western Mongolia) - implications for accretionary history of the Central Asian Orogenic Belt (CAOB). Acta Mineralogica-Petrographica, CETEG 2017 Abstract Volume, Pre- and Post-Conference Field Trip Guide, 32: 37.
• 29. SMITHE.F., MACDONALDF.A., PETACHT.A., BOLDU., SCHRAGD.P. 2016 - Integrated stratigraphic, geochemical and paleontological late Ediacaran to early Cambrian records from southwestern Mongolia. Geol. Soc. Am. Bull., 128: 442-468.
• 30. ŠTÍPSKÁ P., SCHULMANN K., LEHMANNJ., CORSINI M., LEXAO., TOMURHUUD. 2010 – Early Cambrian eclogites in SW Mongolia:evidence that the Palaeo-Asian Ocean suture extends further east than expected. J. Metamorph. Geol., 28: 915-933.
• 31. TOGTOKH D., BAATARKHUYAG A., BAYARDALAI S. 1995 - The Report of Result of the Geological Grouped Mapping: Ulaanbaatar, Mongolia, Mineral Resources Authority of Mongolia, scale 1 : 200,000.
• 32. TOMURTOGOO O., WINDLEY B., KRÖNER A., BADARCH G., LIU D. 2005 - Zircon age and occurrence of the Adaatsag ophiolite and Muron shear zone, central Mongolia: constraints on the evolution of the Mongol-Okhotsk ocean, suture and orogen. J. Geol. Soc.,162:125-134.
• 33. VAN DER VOO R., VAN HINSBERGEN D.J.J., DOMEIER M., SPAKMAN W., TORSVIK T.H. 2015 - Latest Jurassic-earliest Cretaceous closure of the Mongol-Okhotsk Ocean: Apaleomagnetic and seismological tomographic analysis. [W:] Anderson T.H., Didenko A.N., Johnson C.L., Khanchuk A.I., MacDonald J.H., Jr. (red.), Late Jurassic Margin of Laurasia - A Record of Faulting Accommodating Plate Rotation. Geol. Soc. Am. Spec. Pap., 513: 589-606.
• 34. WILHEM C., WINDLEY B.F., STAMPFLI G.M. 2012 - The Altaids of Central Asia: A tectonic and evolutionary innovative review. Earth Sci. Rev., 113:303-341.
• 35. WINDLEY B.F., ALEXEIEV D., XIAO W., KRÖNERA., BADARCH G. 2007 - Tectonic models for accretion of the Central Asian orogenic belt. J. Geol. Soc., London, 64: 31-47.
• 36. WÓJCIK A., SIKORA R., KRZEMIŃSKA E., MIKULSKI S., NESCIERUK P. 2019 – New data on the age magmatic rocks in the Khasagt Mts (Zavkhan terrane, western Mongolia. [W:] Hrdličková K., Daňková L. (red.), 17th Meeting of the Central European Tectonic Groups, 24-26 April 2019, Rozdrojovice. Abstract Volume: 94.
• 37. WÓJCIK A., SIKORA R., NESCIERUK P., WÓDKA M., KAMIENIARZ S. 2015 - Wyniki badań geologiczno-kartograficznych reambulowanych map geologicznych wykonanych przez geologów mongolskich. [W:] Wójcik i in., Raport z prac geologicznych przeprowadzonych w rejonie Hasagt (Mongolia) w latach 2009-2013. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., I:3319/2021, Warszawa.
• 38. ZHAO Y., SONG B., ZHANG S.H. 2006 - The Central Mongolian microcontinent: Its Yangtze affinity and tectonic implications: Proceedings Symposium on continental growth and orogeny in Asia. Taipei, Taiwan: 135-136.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).