Zniekształcenia poznawcze gospodarstw domowych na rynku detalicznym energii elektrycznej w Polsce

• Autorzy: Nagaj R.

Warianty tytułu

EN

Cognitive biases of households on the retail electricity market in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rynek detaliczny energii elektrycznej w Polsce od 2007 roku jest zliberalizowany co oznacza, że wszystkie podmioty gospodarcze mogą nabywać energię elektryczną na rynku konkurencyjnym, gdzie cena jest kształtowana w oparciu o grę popytu i podaży. Zgodnie z paradygmatem neoklasycznym, podmioty gospodarcze powinny zachowywać się racjonalnie i dysponując pełną informację podejmować decyzje maksymalizujące ich użyteczność, tj. decydować się na zmianę „zasiedziałych sprzedawców” na alternatywnych, oferujących niższą cenę. Ekonomia behawioralna wskazuje jednak, że podmioty gospodarcze nie zachowują się w pełni racjonalnie i często podejmują decyzje pod wpływem emocji, co powoduje uleganie błędom poznawczym. Ponieważ energia elektryczna jest sprzedawana tak samo jak inne dobra, dlatego domniemywa się, że na rynku energii elektrycznej decyzje odbiorców finalnych również podlegają ograniczonej racjonalności. Celem artykułu było zbadanie czy na rynku detalicznym energii elektrycznej decyzje gospodarstw domowych są obarczone zniekształceniami poznawczymi oraz określenie zakresu ich występowania. Przeprowadzone w artykule badania wskazały, że takie błędy poznawcze na rynku energii elektrycznej występują i związane są one głównie z awersją do strat.

EN

The retail electricity market in Poland has been liberalized since 2007. This means that all economic agents are allowed to purchase electricity in a competitive market, where the price is driven by supply and demand. According to the neoclassical paradigm, economic agents should behave rationally and, having perfect information, make decisions that maximize their utility. In the electricity market, this means that the end-users should change "incumbent suppliers" for alternative ones, who offer a lower price. Behavioral economics, however, shows that economic agents do not behave fully rationally and frequently make decisions emotionally, the result being that they are susceptible to cognitive biases. If electricity is sold just like any other goods, so it will be presumed that the decisions of the end-users in the electricity market are also subject to bounded rationality. The aim of the article was to examine whether decisions final consumers made in the electricity market are affected by cognitive biases, and to determine the scope of this phenomenon. Studies conducted in the article indicated that such cognitive biases do occur in the electricity market, and they are mainly associated with aversion to losses.

Słowa kluczowe

PL

rynek detaliczny energii elektrycznej; ekonomia behawioralna; zniekształcenia poznawcze

EN

retail electricity market; behavioral economics; cognitive biases

• Wydawca: KAPRINT
• Czasopismo: Rynek Energii
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 2
• Strony: 25--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys.

Twórcy

autor

Nagaj R.

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Instytut Ekonomii, Katedra Makroekonomii

Bibliografia

• [1] Akerlof G.A., Shiller R.J.: Animal Spirits: How Human Psychology Drives the Economy, and Why it Matters for Global Capitalism. Princeton University Press, Princeton and Oxford 2009.
• [2] Bernat T., Gasior A., Korpysa J., Lakomy-Zinowik M., Nagaj R., Szkudlarek P.: Perception of the Risk of Starting up Business and Personal Attitude to Risk. “Transformations in Business & Economics” 2014, Vol. 13, No 2B (32B), s. 161-173.
• [3] Ellsberg M.: Risk, Ambiguity, and the Savage Axioms. “The Quarterly Journal of Economics” 1961, Vol.75, No. 4, s. 643-669.
• [4] Flores M., Waddams Price C.: Consumer behaviour in the British retail electricity market. “CCC Working Paper” 2013, No. 13-10, https://www.uea.ac.uk/mac/comm/media/press/2013/October/Switching+paper, 08.02.2015.
• [5] Friedman M.: The Methodology of Positive Economics [w:] Essays in Positive Economics. Chicago Press, Chicago 1953.
• [6] Hacking I.: The emergence of probability: A Philosophical Study of Early ideas about Probability, Induction and Statistical Inference. Cambridge University Press, London 1975.
• [7] Kahneman D., Tversky A.: Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases. “Science” 1974, New Series, No. 4157., Vol. 185, s. 1124-1131.
• [8] Kahneman D., Tversky A.: Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk. “Econometrica” 1979, Vol. 47, No. 2, s. 263-292.
• [9] Kotlarek P.: Racjonalność w ujęciu ekonomii behawioralnej. „Studia ekonomiczne” 2014, nr 180, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach: Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej: racjonalność - efektywność - etyka. Cz. 1, Problemy teoretyczne, s. 106-116.
• [10] Nagaj R.: Straty dobrobytu ekonomicznego na rynku detalicznym energii elektrycznej w Polsce. „Rynek Energii” 2014, nr 2, s. 9-17.
• [11] Polowczyk J.: Elementy ekonomii behawioralnej w dziełach Adama Smitha. „Ekonomista” 2010, nr 4, s. 493-522.
• [12] Simon H.A.: A Behavioral Model Of Rational Choice., „The Quarterly Journal of Economics” 1955, No. 1, s. 99-101.
• [13] Sitzia S., Zheng J., Zizzo D.J.: Complexity and Smart Nudges with Inattentive Consumers. „CCP Working Papers” 2012, No. 12‐13.
• [14] Smith A.: Teoria uczuć moralnych. PWN, Warszawa 1989.
• [15] Solek A.: Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna. „Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego” 2010, nr 8, Kraków 2010.
• [16] Thaler R.H.: Towards a Positive Theory of Consumer Choice. “Journal of Economic Behavior and Organization” 1980, Vol. 1, No. 1, s. 39-60.
• [17] Thaler R.H., Sunstein C.R.: Libertarian Paternalism. „The American Economic Review” 2003, No. 2, s. 175-179.
• [18] Wilson C.M., Waddams Price C.: Do consumers switch to the best supplier. „Oxford Economic Papers” 2010, No. 62, Vol. 4, s. 647‐668.