Stratygrafia i zróżnicowanie facjalne jury górnej na przykładzie profili otworów wiertniczych Cianowice 2 i Trojanowice 2 (pogranicze Wyżyny Olkuskiej i Rowu Krzeszowickiego)

• Autorzy: Matyja B. A. , Ziółkowski P.

Warianty tytułu

EN

Upper Jurassic stratigraphy and facies differentiation – a case study of the Cianowice 2 and Trojanowice 2 boreholes (Olkusz Upland and Krzeszowice Graben borderland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono wyniki badań utworów jury górnej w dwóch peźnordzeniowych profilach wierceń, które opracowano przy realizacji „Zintegrowanego programu płytkich wierceń badawczych dla rozwiązania istotnych problemów budowy geologicznej Polski”. Utwory jury górnej reprezentują megafację gąbkową. Profil otworu wiertniczego Trojanowice 2 charakteryzuje biohermalny obszar facjalny w obrębie całej przewierconej części profilu oksfordu (od oksfordu dolnego do najniższej części poziomu Bimammatum oksfordu górnego). Profil Cianowice 2 charakteryzuje basenowy obszar facjalny (miedzybiohermalny basen Korzkwi) w obrębie niemal kompletnego stratygraficznie oksfordu. Znaczne różnice reliefu dna zbiornika wykazane na podstawie precyzyjnej biostratygrafii predysponowały do różnego rodzaju ruchów masowych. Utwory reprezentujące efekty takich ruchów rozpoznano w wyższej części profilu Cianowice 2. Stwierdzono, że zróżnicowanie na dwa wymienione powyżej obszary facjalne rozpoczęło się z początkiem późnego keloweju. Określono gęstość mumii gąbkowych w biohermie otworu wiertniczego Trojanowice 2. Zmieniała się ona od kilku do 63 mumii na metr bieżący profilu. W liczącym 201 m profilu doliczono się 2199 „generacji” gąbek krzemionkowych. Dla tego samego profilu wiercenia obliczono skrócenie profilu wapieni biohermalnych w wyniku procesu rozpuszczania pod ciśnieniem (stylolityzacji wzdłuż płaszczyzn poziomych). Minimalne skrócenie, obliczane jako amplituda stylolitu, wyniosło średnio 11,6%.

EN

We present the results of research in two Upper Jurassic drill core sections which were conducted with in the frames of “Integrated research program of shallow drillings to solve the major problems of geology of Poland”. The sections represent the Upper Jurassic sponge megafacies. The Trojanowice 2 drill core records the biohermal Oxfordian facies (from the Lower Oxfordian to the lowermost part of Bimammatum Zone of the Upper Oxfordian). The Cianowice 2 section is characterized by a facies typical of interbiohermal basins (Korzkiew Basin) and shows a nearly complete Oxfordian stratigraphic section. Significant differences of the sea bottom relief shown by the precise biostratigraphic method, evoked various types of mass movements. Rocks representing the effects of such movements have been recognized in the upper part of the Cianowice 2 drill core. The differences between the two regions mentioned above are evident from the beginning of the Late Callovian. We have determined the density of the sponge mummies in the Trojanowice 2 drill core. It varied from a few to 63 mummies per 1 metre of the section. In the 201-m long profile, a total of 2199 “generations” of siliceous sponges were found. In the same profile, we calculated the shortening of the limestone thickness as a result of pressure dissolution (along a horizontal plane). The minimal shortening, calculated as the stylolite amplitude, was averagely 11.6%.

Słowa kluczowe

PL

megafacja gąbkowa; gęstość gąbek; kompakcja chemiczna; jura górna

EN

sponge megafacies; sponge density; chemical compaction; Upper Jurassic

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 459
• Strony: 93--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Matyja B. A.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Instytut Geologii Podstawowej, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Ziółkowski P.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Instytut Geologii Podstawowej, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• [1] BUKOWY S., 1956 — Geologia obszaru pomiędzy Krakowem a Korzkwią. Materiały do geologii obszaru śląsko-krakowskiego, 108: 17–82. Wyd. Geol., Warszawa.
• [2] DEMBICZ K., PRASZKIER T., 2007 — Kelowej południowo-wschodniej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Tomy Jurajskie, 4: 71–76.
• [3] DŻUŁYŃSKI S., 1952 — Powstanie wapieni skalistych Jury Krakowskiej. Rocznik PTG, 21, 2: 125–180.
• [4] GIŻEJEWSKA M., WIECZOREK J., 1976 — Remarks on the Callovian and Lower Oxfordian of the Zalas area. Bulletin de l’Academie Polonaise des Sciences, Serie des Sciences de la Terre, 24, 3/4: 167–175.
• [5] GŁAZEK J., WIERZBOWSKI A., 1972 — W sprawie rzekomej transgresji kimerydu na Wyżynie Krakowskiej. Acta Geol. Pol., 22, l: 45–69.
• [6] GŁOWNIAK E., 2002 — The ammonites of the family Perisphinctidae from the Plicatilis Zone (lower Middle Oxfordian) of the Polish Jura Chain (Central Poland); their taxonomy, phylogeny and biostratigraphy. Acta Geol. Pol., 52, 3: 307–364.
• [7] GŁOWNIAK E., 2005 — The Wartae Subzone – a proposal for the lower boundary of the unified Upper Oxfordian Substage in the Submediterranean Province. Int. Subcommission on Jurassic Stratigraphy Newsletter, 32: 34–36.
• [8] GRADZIŃSKI R., 1993 — Mapa geologiczna obszaru krakowskiego bez utworów czwartorzędowych i lądowych utworów trzeciorzędowych. Muz. Geol. ING PAN w Krakowie.
• [9] HOFFMANN M., MATYSZKIEWICZ J., 1989 — Wykształcenie litologiczne i sedymentacja osadów jury w kamieniołomie „Młynka”. Przewodnik XL Zjazdu PTG: 78–83.
• [10] JURKIEWICZOWA I., 1974 — Rozwój jury środkowej we wschodniej części obszaru krakowskiego. Biul. Inst. Geol., 278: 201–239.
• [11] KUTEK J., WIERZBOWSKI A., BEDNAREK J., MATYJA B. A., ZAPAŚNIK T, 1977 — Z problematyki stratygraficznej osadów górnojurajskich Jury Polskiej. Prz. Geol., R. 25, 8– 9: 438–445.
• [12] MARCINKIEWICZ T., 1980 — Jurassic megaspores from Grojec near Kraków. Acta Palaeobot., 21, 1: 37–60.
• [13] MARCINOWSKI R., 1970 — Turbidites in the Upper Oxfordian Limestones at Jaskrów in the Polish Jura Chain. Bull. de l’Acad. Pol. des Sci., Serie des sci. géol. et géogr., 18, 4: 219–225.
• [14] MATYJA B.A., 1976 — Oksford południowo-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich [Praca doktorska]. Bibl. Wydz. Geol. UW.
• [15] MATYJA B.A., GŁOWNIAK E., 2003 — Następstwo amonitów dolnego i środkowego oksfordu w profilu kamieniołomu w Ogrodzieńcu i ich znaczenie biogeograficzne. Tomy Jurajskie, 1: 53–58.
• [16] MATYJA B.A., WIERZBOWSKI A., 1996 — Sea-bottom relief and bathymetry of Late Jurassic sponge megafacies in Central Poland. W: Advances in Jurassic research (red. A.C. Riccardi). GeoResearch Forum, 1–2: 333–340.
• [17] MATYJA B.A., WIERZBOWSKI A., 2004 — Stratygrafia i zróżnicowanie facjalne utworów górnej jury Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Wieluńskiej. W: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (red. J. Partyka), 1: 13–18. Ojców.
• [18] MATYJA B.A., WIERZBOWSKI A., WRIGHT J.K., 2006 — The Sub-Boreal/Boreal ammonite succession at the Oxfordian/Kimmeridgian boundary at Flodigarry, Staffin Bay (Isle of Skye), Scotland. Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Earth Sciences, 96: 387–405.
• [19] MATYSZKIEWICZ J., 1989a — Sedymentacja utworów jury okolic Krakowa. Przewodnik XL Zjazdu PTG: 72–74.
• [20] MATYSZKIEWICZ J., 1989b — Utwory osuwiskowe w wapieniach górnego oksfordu w Ujeździe. Przewodnik XL Zjazdu PTG: 83–88.
• [21] MATYSZKIEWICZ J., 1999 — Sea-bottom relief versus differential compaction in ancient platform carbonates: a critical reassessment of an example from Upper Jurassic of the Cracow–Wieluń Upland. Ann. Soc. Geol. Pol., 69: 63–79.
• [22] MATYSZKIEWICZ J., KRAJEWSKI M., 2007 — Litologia i zróżnicowanie facjalne wapieni górno jurajskich okolic dolin Szklarki i Będkowskiej. Tomy Jurajskie, 4: 87–93.
• [23] PŁONCZYŃSKI J., 2000 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski., ark. Skała. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [24] PŁONCZYŃSKI J., 2007 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski. ark. Skała. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [25] RÓŻYCKI S.Z., 1953 — Górny dogger i dolny malm Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Pr. Inst. Geol., 17: 1–412.
• [26] RUTKOWSKI J., 1992 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, skala 1:50 000, ark. Kraków. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [27] RUTKOWSKI J., 1993 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, ark. Kraków. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [28] SIEMIRADZKI J., 1922 — Geologia Ziem Polskich. Prace Muzeum im. Dzieduszyckich, T. I, Lwów.
• [29] WIECZOREK J., 1982 — Stromatolity a organizmy penetrujące w osadzie na przykładzie utworów jurajskich Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Kwart. Geol., 26, 1: 117–135.
• [30] ZIÓŁKOWSKI P., 2005 — Deformacje skamieniałości śladowych a proces kompakcji w wapieniach mikrytowych górnej jury okolic Korzkwi (Wyżyna Krakowska). Tomy Jurajskie, 3: 55–61.
• [31] ZIÓŁKOWSKI P., 2007 — Stratygrafia i zróżnicowanie facjalne górnej jury wschodniej części Wyżyny Krakowskiej. Tomy Jurajskie, 4: 9–22.