Początki chrystianizacji ziem południowej Polski w świetle odkryć architektonicznych

• Autorzy: Małachowicz E.

Warianty tytułu

EN

The beginnings of christianisation of southern Poland in the light of architectural findings

• Konferencja: Forum Architecturae Poloniae Medievalis (2 ; 2009 ; Kraków)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odsłonięcie najstarszych reliktów architektury pod katedrą wrocławską w latach 1997 i 1998 zapoczątkowało prace badawcze nad wczesnośredniowieczną architekturą na Dolnym Śląsku, które trwały aż do 2007 roku. Rezultatem tych działań stało się naświetlenie procesu rozwoju nie tylko warowni, takich jak Niemcza czy Wrocław, które zostały przebadane, ale także odkrycie dotychczas nieznanych sanktuariów. Należą do nich kamienne kościoły w Niemczy i Gilowie (późny IX w.), we Wrocławiu (wczesny X w.) oraz na wzgórzu Gromnik (połowa X w.). Trzy z nich są zbliżone do kościołów morawskich obrządku słowiańskiego (cyrylo-metodiańskiego). Jeden z nich, wzniesiony we Wrocławiu, został przebudowany i powiększony do planu krzyża, analogicznie jak kościół w Libicach (Czechy, ok. 965), a następnie zmieniony w typ łaciński. Biskupstwo misyjne dla chrystianizacji Śląska i południowej Polski zostało zorganizowane właśnie w tym kościele. Później, w 1000 roku, ów kościół stał się pierwszą katedrą wrocławskiego biskupstwa w nowo utworzonym polskim Kościele. Wiele uwzględnionych w niniejszym artykule odkryć zostało dokonanych dzięki użyciu georadaru.

EN

The discovery of older buildings relics under Wrocław cathedral in 1997 and 1998, initiated investigations of early mediaeval architecture in Silesia, which took place until the year 2007. As a result not only the processes of development of main strongholds – Niemcza and Wrocław – were examinated but also the remains of hitherto unknown sanctuaries were discovered – stone churches in Niemcza and Gilów (late 9 th c.), in Wrocław (early 10 th c.) and on the hill of Gromnik (c. mid. – 10 th c.). Three of them are similar to Moravian churches, hall like with a choir annex, and the fourtis a gable roof rotunda. Most likely these were sanctuaries of oldest Slavonic rites (of Cyrillic-Methodian type). One of them, in Wrocław was rebuilt and enlarged to the cross scheme like the church in Libice (Czech) about 965 and changed into the Latin one. In that church was organized the mission bishopric for christianisation of Silesia and south part of Poland. Later, in 1000 that church became the first cathedral of Wrocław bishopric, in the new created polish Church – Metropolis. Many discoveries were made by use of georadar.

Słowa kluczowe

PL

architektura; kościół; badania; obrządek

EN

architecture; church; investigation; rite

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 108, z. 7-A
• Strony: 33--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., il.

Twórcy

autor

Małachowicz E.

• Zakład Konserwacji i Rewaloryzacji Architektury, Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• [1] Baranowski T., Najwcześniejsze budowle sakralne Kalisza, [w:] Początki architektury monumentalnej w Polsce, Gniezno 2004.
• [2] Boroń P., Problem dużych budynków halowych na terenie słowiańszczyzny zachodniej w IX-X wieku, [w:] Śląsk i Czechy a kultura Wielkomorawska, red. K. Wachowski, Wrocław 1997, 41-49.
• [3] Chrzanowski W., Kronika Słowian, T. I, Rzesza Wielkomorawska i Kraj Wiślan, Kraków 2008.
• [4] Dowiat J., Chrzest Polski, Warszawa 1997.
• [5] Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002.
• [6] Małachowicz E., Szynkiewicz A., Wczesnośredniowieczny kościół obrządku słowiańskiego w Niemczy, [w:] „Architectus”, nr 1-2/2007, Wrocław 2007, 17-23.
• [7] Małachowicz E., Architektura sakralna na Śląsku w IX-X wieku, [w:] „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, z. 3/2008, Warszawa 2008, 3-12.
• [8] Małachowicz E., Architektoniczne ślady chrystianizacji Śląska w IX-X w., [w:] „Nauka. Kwartalnik PAN”, nr 3/2008, Warszawa 2008, 161-176.
• [9] Pianowski Z., Początki zespołu architektury sakralnej na Wawelu. Stan badań i interpretacji do roku 2000, [w:] „Studia Waweliana”, Kraków 2002.
• [10] Wrzesiński J., Kara M., Kościół nr II na Ostrowie Lednickim – kamienny czy drewniany?, [w:] Początki architektury monumentalnej w Polsce, Gniezno 2004, 157-180.