Krajobrazy pamięci wyrazem tożsamości miejsca

• Autorzy: Zachariasz Agata

Warianty tytułu

EN

Landscapes of memory as an expression of place identity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krajobraz nie jest statyczny, zmienia się w czasie, czytelne jest w nim oddziaływanie pomiędzy historią a miejscem, jest to rodzaj relacji otwartej, swoista narracja „krajobrazowa”. Krajobraz jako część dziedzictwa historycznego obrazuje różnorodne wpływy kulturowe, jest odbiciem społeczeństwa, stanowi o tożsamości miejsca. Może być postrzegany jako część szerokiej historii ekonomicznej i społecznej. Może też być źródłem estetycznej przyjemności jako układ harmonijny, kompozycja elementów: naturalnych i kulturowych, dopełniona o formy symboliczne. W artykule opisano krajobrazy pamięci – miast, przestrzeni publicznych i ogrodów – historyczne i współczesne, ich postrzeganie i genius loci. Podjęto też próbę odpowiedzi na pytania – Czy każdy oglądany krajobraz może wzbudzić w nas emocje? – Jakie uczucia mogą być przekazywane za pomocą krajobrazu, jego treści i przekazów? W przypadku projektowanego krajobrazu część przeżyć zależna jest od subiektywnego czy kulturowego przygotowania odbiorcy.

EN

A landscape is not static – it changes over time – showing the interaction between history and a place. It’s a kind of open relation, a certain landscape narrative. ‘Landscape of memory’, ‘reading a landscape’ are terms used in landscape design and interpretation. Landscape can be a source of aesthetic pleasure as a harmonious composition of cultural and natural elements, supplemented with symbolic forms contributing to its non material value. The article attempts to answer the questions – ‘Can any landscape stimulate our emotions?’ and ‘What emotions can be conveyed through landscape, its form and content?’ In case of a designed landscape, some of these emotions are dependent on subjective and cultural values of the viewer.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz kulturowy; architektura krajobrazu; projektowanie krajobrazu; tożsamość; semantyka

EN

cultural landscape; landscape architecture; designing of landscape; identity; semantics

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 15
• Strony: 310--326
• Opis fizyczny: Bibliogr. 78 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Zachariasz Agata

• Politechnika Krakowska, Instytut Architektury Krajobrazu, Kraków, Polska

Bibliografia

• Alexander Ch., Ishakawa S., Silverstein M., Jacobson M., Fiksdahl-King I., Angel S., 1977: A Pattern Language, New York, Oxford University Press 1977; polskie wydanie – Język wzorców, Gdańsk 2008.
• Ashihara Y., 1970: Exterior Design in Architecture, New York.
• Ashihara Y., 1983: The Aesthetic Townscape, MIT Press.
• Bańka A., 2002: Społeczna psychologia środowiskowa, Warszawa.
• Bednar M., 2006: L’Enfant’s Legacy, Public Open Spaces in Washington, D.C., The John Hopkins University Press, Baltimore.
• Bell A., Greene Th.C., Fisher J.D., Baum A., 2004: Psychologia środowiskowa, Gdańsk.
• Bell S., 1993: Elements of Visual Design in the Landscape, London.
• Bell S., 1999: Landscape. Patterns, Perception and Process, London.
• Bogdanowski J., 1976: Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Ossolineum, Wrocław, Kraków.
• Bogdanowski J., 1989: Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych (JARK-WAK)…, PK, Kraków.
• Böhm A., 1981: O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych, PK, Kraków.
• Böhm A., 1994: Architektura krajobrazu jej początki i rozwój, PK, Kraków.
• Böhm A., 2004: „Wnętrze” w kompozycji krajobrazu, PK, Kraków .
• Böhm A., 2006: Planowanie przestrzenne dla architektów krajobrazu. O czynniku kompozycji, PK, Kraków.
• Böhm A., Zachariasz A., 1997, 2000, 2005: Architektura krajobrazu i sztuka ogrodowa. Ilustrowany słownik angielsko-polski, Warszawa, t. I, a-d; t.II, e-j; t. III k-q ; t. IV, r-z z suplementem w druku.
• Bojanowski K., Lewicki P., Gonzalez L.M., Palej A., Spaziante A., Wicher W., 1998: Elementy analizy urbanistycznej, PK, Kraków.
• Broadbent G., 1990: Emerging Concepts in Urban Space Design, London, New York.
• Cichy-Pazderowa E., 1998: Humanistyczne podstawy kompozycji miasta, PK, Kraków.
• Cullen G., 1977: The Concise Townscape, London.
• Dąbrowska-Budziło K., 2002: Treść krajobrazu kulturowego w jego kształtowaniu i ochronie, PK, Kraków.
• Dąbrowska-Budziło K., 1990: Wśród panoram Krakowa, WL, Kraków.
• Encyklopedia Krakowa, 2000: Warszawa – Kraków.
• Foundations for Visual Project Analysis, 1986: ed. R.C. Smardon, J.F. Palmer, J.P. Felleman, New York.
• Gill G., 1997: Kopce na ziemiach polskich, od pradziejów po kopiec w Pierzchowcu, Kraków, s. 219-228.
• Goodall B., 1987: The Penguin Dictionary of Human Geography, London.
• Greene S., 1992: Cityshape: Communicating and Evaluating Community Design, APA Journal, nr 179, s.179-185.
• Gröning G., 1997: Ideological aspects. Nature and Ideology, ed. J. Wolschke-Bulman, Washington, s. 221-240.
• Gyurkovich J., 1999: Znaczenie form charakterystycznych dla kształtowania i percepcji przestrzeni: wybrane zagadnienia kompozycji w architekturze i urbanistyce, PK, Kraków.
• Hoskins, W.W., 1955: The Making of the English Landscape, London.
• Jackson J.B., 1984: Discovering the Vernacular Landscape, Yale University Press.
• Jackson J.B., 1994: A Sense of Place. A Sense of Time, Yale University Press.
• Jankowski E., 1923: Dzieje ogrodnictwa w Polsce w zarysie, Warszawa.
• Jellicoe G. A., Jellicoe S., 1991: The Landscape of Man, London.
• Kaplan S., Kaplan R., 1978: Humanscape. Environments for People, Belmont.
• Kaplan S., Kaplan R., 1982: Cognition and Environment: Functioning in an Uncertain Word, New York.
• Kaplan S., Kaplan R., Ryan R.L., 1998: With People in Mind. Design and Management of Everyday Nature, Washington.
• Kostof S., 1991: The City Shaped. Urban Patterns and Meaning Through History, London.
• Leenhardt J., 1999: Playing with artifice: Roberto Burle Marx‘s gardens. Relating Architecture to Landscape, ed. J. Birksted, London, s. 100, 101.
• Lenartowicz J.K., 2005: Słownik psychologii architektury dla studiujących architekturę, PK Kraków, s. 74.
• Little Ch.E., 1995: Greenways for America, Baltimore, s. 4, 15.
• Lynch K., 1960: The Image of the City, MIT Press.
• Lynch K., 1981: The Good City Form, MIT Press.
• Mann W. A., 1993: Landscape Architecture, New York.
• Marsh W.M., 1991: Landscape Planning. Environmental Applications, New York.
• Meinig D., 1979: Reading the landscape: an appreciation of W.G. Hoskins and J.B. Jackson. The Interpretation of Ordinary Landscapes: ed. D. Meinig, Oxford University Press, s. 195-244.
• Moore Ch.W., Mitchell W.J., Turnbull W. Jr, The Poetics of Gardens, Cambridge, Mass., 1989.
• Motloch J.L., 2001: Introduction of Landscape Design, New York.
• Muir R., 2000: The New Reading the Landscape: Fieldwork in Landscape History, University of Exeter Press.
• Myczkowski Z., 1998: Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych w Polsce, Kraków, s. 24, 27.
• O percepcji środowiska, 1994: praca zbiorowa, red. J. Bogdanowski, Warszawa.
• Patoczka P., 2000: Ściany i bramy w krajobrazie, PK, Kraków.
• Pawłowska K., 1996: Idea swojskości w urbanistyce i architekturze miejskiej, PK, Kraków.
• Pawłowska K., 2008: Przeciwdziałanie konfliktom wokół ochrony i kształtowania krajobrazu. Partycypacja społeczna debata publiczna, negocjacje, PK, Kraków.
• Pugh S., 1990: Reading landscape: country, city, capital, Manchester University Press.
• Reps J.W., 1967: Monumental Washington, Princeton.
• Rossi A., 1982: Architecture of the City, MIT Press, Cambridge, Mass.
• Southworth M., 1989: Theory and practice of contemporary urban design. Town Planning Review, vol. 60 (4), s. 369-402.
• Szafrańska M., 2009: Ogród w świetle księżyca, czyli genius loci a genius horti. Genius loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym, red. B. Gutowski, Warszawa, s. 150.
• Spirn A.W., 1998: Language of landscape, Yale University Press.
• Takei J., Keane M.P., 2001: Sakuteiki: Visions of the Japanese Garden, Tokyo.
• The Interpretation of Ordinary Landscapes, 1979: ed. D. Meinig, Oxford University Press.
• Trancik R., 1986: Finding Lost Space. Theories of Urban Design, New York.
• Tunbridge J.E., Ashworth G.J., 1996: Dissonant heritage: Management of the Past as a Resource of Conflict, Wiley, Chichester, s. 1.
• Ulrich R.S., 1986: Human responses to vegetation and landscape. Landscape and Urban Planning, nr 13, s. 32-35.
• Venturi R., Scott Brown D., Izenour S., 1997: Learning from Las Vegas, Cambridge, Massachusetts, London.
• Waksmundzki K., 1986: Kopiec Józefa Piłsudskiego – Kopiec Niepodległości. Rocznik Krakowski, T. LII, s. 123-137.
• Watts M.T., 1957: Reading the Landscape: An Adventure in Ecology, New York.
• Watts M.T., 1973: Reading the Landscape of Europe, London.
• Wejchert K., 1984: Elementy kompozycji urbanistycznej, Warszawa.
• Wiśniewska W., 2002: Krajobrazy codzienne, Łódź.
• Wojciechowski K.H., 1986: Problemy percepcji i oceny estetycznej krajobrazu, Lublin.
• Zachariasz A., 1996: Plany katastralne ogrodów jako świadectwo rozwoju idei „ogrodu angielskiego”, praca doktorska, promotor: J. Bogdanowski, PK, Kraków.
• Zachariasz A., 2006: Zieleń jako współczesny czynnik miastotwórczy ze szczególnym uwzględnieniem roli parków publicznych, PK, Kraków.
• Zachariasz A., 2007: Zabytkowe parki i ogrody publiczne we współczesnym krajobrazie – problemy rewaloryzacji. Przyroda i Miasto, t. X, cz. I, red. J. Rylke, Warszawa, s. 328-354.
• Zachariasz A., 2010a: O języku sztuki ogrodowej i architektury krajobrazu. Wybrane problemy z zakresu fachowej terminologii. Horyzonty architektury krajobrazu, Język architektury krajobrazu, Warszawa 2010, s. 7-18.
• Zachariasz A., 2010: Przestrzeń pamięci waszyngtońskiego Mallu, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, t. XL, Kraków, s. 161-182.
• Ziobrowski Z., 1992: Mierniki jakości przestrzeni miejskiej, Warszawa.
• Zuylen G. van, 1995: The Garden. Vision of Paradise, Thames & Hudson, London.