Kształtowanie się stanu ilościowego azotu mineralnego w glebach organicznych pod użytkami zielonymi w Polsce

• Autorzy: Pietrzak S.

Warianty tytułu

EN

The amount of inorganic nitrogen in organic soils under grasslands in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki rozpoznania nagromadzenia azotu mineralnego w glebach organicznych pod użytkami zielonymi w Polsce. Rozpoznanie to przeprowadzono na podstawie wyników badań monitoringowych realizowanych w latach 2008–2012 przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą w Warszawie i podlegające jej stacje okręgowe, we współpracy z Instytutem TechnologicznoPrzyrodniczym w Falentach. Stwierdzono m.in., że w analizowanym okresie w badanych glebach: 1) przeciętna zawartość azotu mineralnego i zasoby tego składnika w profilu do 30 cm pod powierzchnią terenu wynosiły odpowiednio ok. 51 mg N•kg^-1 s.m. i ok. 118 kg N•ha^-1 w okresie wiosennym oraz ok. 55 mg N•kg^-1 s.m. i ok. 130 kg N•ha^-1 w okresie jesiennym, 2) udział azotu amonowego w całkowitej zawartości azotu mineralnego wynosił średnio ok. 77% w okresie wiosennym i ok. 66% w porze jesiennej, 3) w sezonie letnim zawartość azotu azotanowego oraz zasoby azotu mineralnego ulegały zwiększeniu, a w okresie zimowym – zmniejszeniu, natomiast zawartość azotu amonowego zmieniała się w odwrotnym kierunku, 4) przeciętnie w sezonie wegetacyjnym zasoby azotu mineralnego w warstwie 0–30 cm zwiększały się o 12,1 kg N•ha^-1 , a w okresie po nim następującym – zmniejszały o 11,9 kg N•ha^-1 , 5) istotny wpływ na stan zasobów azotu mineralnego miały temperatura powietrza oraz opady atmosferyczne.

EN

The paper presents accumulation of inorganic nitrogen in organic soils under grasslands in Poland. The recognition of nitrogen status was made based on results of monitoring carried out in the years 2008–2012 by the National Chemical-Agricultural Station in Warsaw and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that in the study period: 1) mean concentration of inorganic nitrogen and its resources in the upper 30 cm soil layer were 51 mg N•kg^-1 DM and 118 kg N•ha^-1 , respectively, in spring and 55 mg N•kg^-1 DM and 130 kg N•ha^-1 in autumn, 2) ammonium-nitrogen constituted on average 77% and 66% of the total soil inorganic nitrogen in spring and autumn, respectively, 3) concentrations of nitratenitrogen and resources of inorganic nitrogen increased in summer and decreased in winter while concentrations of ammonium-nitrogen changed in opposite direction, 4) resources of inorganic nitrogen in the upper 30 cm soil layers increased by 12.1 kg N•ha^-1 in the vegetation season to decrease by 11.9 kg N•ha^-1 afterwards, 5) air temperature and atmospheric precipitation significantly affected inorganic nitrogen resources.

Słowa kluczowe

PL

azot mineralny; gleby organiczne; monitoring; użytki zielone

EN

grasslands; inorganic nitrogen; monitoring; organic soils

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 15, z. 2
• Strony: 87--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys. kolor.

Twórcy

autor

Pietrzak S.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zakład Jakości Wody, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn

Bibliografia

• 1. BIENIEK A., ŁACHACZ A. 2012. Ewolucja gleb murszowych w krajobrazie sandrowym. W: Wybrane problemy ochrony mokradeł. Pr. zbior. Red A. Łachacz. Współczesne Problemy Kształtowania i Ochrony Środowiska. Monografie. Nr 3p. Olsztyn. UWM s. 111–131.
• 2. FOTYMA M., KĘSIK K., PIETRUCH CZ. 2010. Azot mineralny w glebach jako wskaźnik potrzeb nawozowych roślin i stanu czystości wód glebowo-gruntowych. Nawozy i Nawożenie – Fertilizers and Fertilization. Nr 38 s. 5–83.
• 3. GAJEWSKI P. 2012. Właściwości fizyczne i wodne gleb sąsiadujących z odkrywką węgla brunatnego „Władysławów”. Nauka Przyroda Technologie. Dział: Rolnictwo. T. 6. Z. 4
• 4. GOTKIEWICZ J. 1996. Uwalnianie i przemiany azotu mineralnego w glebach hydrogenicznych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 440 s. 121–129.
• 5. GOTKIEWICZ J., PAWLUCZUK J., PIWOWARSKA M. 2006. Zawartość składników mineralnych w glebach gytiowo-murszowych obiektu Gązawa. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 6. Z. 2 (18) s. 65–75.
• 6. GRZELAK M., KACZMAREK Z., GAJEWSKI P. 2012. Zróżnicowanie glebowe i florystyczne ekologicznych zbiorowisk łąkowych na glebach organicznych. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. Vol. 57(3) s. 142–146.
• 7. GUS 2010. Rolnictwo w 2009 r. Warszawa. ISSN 1507-9724 ss. 171.
• 8. GUS 2013. Rolnictwo w 2012 r. Warszawa. ISSN 1507-9724 ss. 179.
• 9. IUNG 1983. Metody badań laboratoryjnych w stacjach chemiczno-rolniczych. Cz. IV. Badania gleb, ziem i podłoży spod warzyw i kwiatów oraz części wskaźnikowych roślin w celach diagnostycznych. Puławy s. 28–45.
• 10. JURCZUK S. 2005. Rola nawodnień podsiąkowych w zwiększaniu retencji wodnej małych dolin rzecznych. Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska. Z. 1 (31) R. 14 s. 140–148.
• 11. KACZMAREK Z., GRZELAK M., GAJEWSKI P. 2010. Warunki siedliskowe oraz różnorodność florystyczna ekologicznych siedlisk przyrodniczych w Dolinie Noteci. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. Vol. 55 (3) s. 142–147.
• 12. KIRYLUK A. 2003. Wpływ sposobu użytkowania torfowiska niskiego na zawartość biogenów i innych składników w wodach gruntowych i w wodach z rowów melioracyjnych na obiekcie Supraśl Dolna. Acta Agrophysica. Vol. 1(2) s. 245–253.
• 13. KIRYLUK A. 2008. Wpływ 20-letniego użytkowania łąk pobagiennych na zmianę niektórych właściwości fizyczno-wodnych gleb oraz kształtowanie się zbiorowisk roślinnych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 8. Z. 1 (22) s. 151–160.
• 14. MIATKOWSKI Z., TURBIAK J., BURCZYK P., MYCZKO A., KARŁOWSKI J. 2010. Prognozy zmian aktywności w sektorze rolnictwa, zawierające informacje niezbędne do wyliczenia szacunkowej wielkości emisji gazów cieplarnianych. Raport. Bydgoszcz, Poznań. ITP ss. 50.
• 15. OWCZARZAK W., MOCEK A., GAJEWSKI. P. 2003. Właściwości wodne gleb organicznych Doliny Grójeckiej w sąsiedztwie projektowanej odkrywki węgla brunatnego „Drzewce”. Acta Agrophysica. Vol. 1(4) s. 711–720.
• 16. PAWLUCZUK J. 2004. Mineralizacja azotu w glebach torfowo-murszowych strefy morenowej Pojezierza Mazurskiego. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 59. Nr 2 s. 559–567.
• 17. PAWLUCZUK J. 2012. Azot i fosfor w glebach organicznych na tle zróżnicowanych warunków siedliskowych oraz sposobów ich użytkowania w obszarach młodoglacjalnych Polski Północno- Wschodniej. Rozprawy i Monografie. Nr 174. Olsztyn. Wydaw. UWM. ISBN 978-83-7299-794-4 ss. 178
• 18. PAWLUCZUK J., ALBERSKI J., STĘPIEŃ A. 2009. Fizyczne i chemiczne właściwości gleb gytiowych a roślinność łąk ekstensywnych i nieużytkowanych. Fragmenta Agronomica. Vol. 26 (1) s. 76–83.
• 19. PAWLUCZUK J., GOTKIEWICZ J. 2003. Ocena procesów mineralizacji w glebach wybranych ekosystemów torfowiskowych Polski Północno-Wschodniej w aspekcie ochrony zasobów glebowych. Acta Agrophysica. Vol. 89 s. 721–728.
• 20. PIETRZAK S. 2012. Odczyn i zasobność gleb łąkowych w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 1 (37) s. 105–117.
• 21. PIETRZAK S. 2014. Kształtowanie się ilości azotu mineralnego w mineralnych glebach łąkowych w Polsce w latach 2008–2012. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 14. Z. 3 (47) s. 113–124.
• 22. PN-R-04028:1997. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Metoda pobierania próbek i oznaczanie zawartości jonów azotanowych i amonowych w glebach mineralnych.
• 23. ROJ-ROJEWSKI S., KOROL A., ZIENKIEWICZ A. 2012. Wpływ warunków wodnych na właściwości fizyczne i pokrywę roślinną gleb murszowych położonych na odwodnionych siedliskach mułowych. Inżynieria Ekologiczna. Nr 29 s. 141–152.
• 24. SAPEK B. 1996. Potencjalne wymycie azotanów na tle dynamiki mineralizacji azotu w glebach użytków zielonych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 440 s. 331–341.
• 25. STĘPIEŃ A., PAWLUCZUK J. 2011. Wpływ różnych warunków siedliskowych na zawartość makro i mikroelementów w roślinności łąkowej gleb organicznych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 11. Z. 4 (36) s. 197–208.
• 26. ZAWADZKI S. 2002. Podstawy gleboznawstwa. Warszawa. PWRiL. ISBN 83-09-01762-6 ss. 177.