Problematyka tranzycji do zrównoważonej mobilności w badaniach polskich miast

• Autorzy: Tarkowski Maciej

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.21.022.15738

Warianty tytułu

EN

Sustainable mobility transitions agenda in the scientific research of Polish urban areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nurt badań nad ścieżkami tranzycji w kierunku rozwoju zrównoważonego – fundamentalnej zmiany systemów społeczno-technologicznych polegającej na zwiększeniu stopnia samopodtrzymywalności procesów produkcji i konsumpcji – zyskał w  drugiej dekadzie XXI w. znaczącą dynamikę, przejawiającą się rozrostem i  integracją społeczności badaczy oraz intensyfikacją badań i publikacji ich wyników. Znaczącą rolę odgrywają w nim studia nad geograficznymi czynnikami tranzycji mierzące się z  pytaniami o  przyczyny przestrzennego zróżnicowania ścieżek tranzycji oraz o  miejscową specyfikę źródeł sukcesów i  porażek. Głównym celem artykułu jest zarysowanie społeczno-technologicznej perspektywy geograficznych badań zrównoważonej mobilności miejskiej i umiejscowienie w jej ramach dorobku badawczego, którego przedmiotem były polskie miasta. Studia literaturowe prowadzono w dwóch kierunkach: (i) identyfikacji możliwych zastosowań i korzyści, jakich badaniom mobilności w polskich miastach dostarcza koncepcja ścieżek tranzycji w kierunku rozwoju zrównoważonego, (ii) analizy recenzowanych artykułów naukowych opublikowanych w  Pracach Komisji Geografii Komunikacji PTG, dotyczących miejskiej mobilności w  kontekście zidentyfikowanych geograficznych czynników tranzycji. Rezultaty wykazały dominację problematyki przesunięcia struktury pracy przewozowej w  kontekście formalnych wizji, strategii i  polityk rozwojowych, wynikającą z rangi transportu publicznego w badaniach geografii komunikacji oraz zależności funkcjonowania jego gałęzi od władz samorządowych. Umiejscowienie analizowanego dorobku w ramach perspektywy wielopoziomowej uwidoczniło, że zdecydowana większość prac dotyczyła funkcjonowania reżimów technologiczno-społecznych zakorzenionych w strukturach miast. Marginalne potraktowanie poziomu makro (krajobraz społeczno-technologiczny) oraz mikro (innowacje w  niszach) i  skupienie się na wybranych prawidłowościach funkcjonowania reżimów, skutkowało zawężeniem czasowej pespektywy badań. Szczególnym wyzwaniem dla badań geografii komunikacji wydaje się być zagadnienie redukcji potrzeb transportowych oraz jego wpływu na strukturę przestrzenną i  funkcjonowanie systemów transportu miejskiego oraz wzorców mobilności. Rozległość problematyki ścieżek tranzycji w  kierunku zrównoważonej mobilności wydaje się sprzyjać integracji nowej, administracyjnie wydzielonej dyscypliny naukowej jaką jest geografia społeczno-ekonomiczna i  gospodarka przestrzenna. W wymiarze praktycznym dostarcza inspiracji dla terytorializacji polityk rozwojowych.

EN

The research on the sustainability transitions – a fundamental change in socio-technological systems consisting in increasing the degree of sustainability of production and consumption processes – gained significant dynamics in the second decade of the 21st century, manifested by the expansion and integration of the research community and the growth of article numbers. As part of this trend, the geography of sustainability transitions has emerged. It explains how and why transitions are similar or different across locations. The article’s main aim is to outline the socio-technological perspective of the geographical research on sustainable urban mobility and place within it the achievements of research on Polish cities. Literature studies were bidirectional: (i) identifying possible applications and benefits that the concept of sustainability transitions provides to mobility research in Polish cities, (ii) analysing of peer-reviewed scientific articles published in the Transport Geography Papers of Polish Geographical Society on urban mobility in the context of the identified geographic factors of transitions. The study outcomes showed the dominance of the shift in modal split framed by formal visions, strategies and development policies. The significance of this issue resulted from the importance of public transport in research on transport geography and the dependence of transportation branches on local authorities. The insertion of the analysed achievements within the framework of the multi-level perspective showed that the vast majority of the works concerned the functioning of socio-technological regimes rooted in the structures of cities. The marginal treatment of the macro-level (socio-technological landscape) and the micro-level (innovation in niches) and focusing on selected regularities in the functioning of regimes resulted in a narrowing of the time perspective of the research. A particular challenge for the study of transport geography seems to be the issue of reducing transport needs and its impact on the spatial structure and the functioning of urban transport systems and mobility patterns. The breadth of the issues of transition paths towards sustainable mobility seems to favour the integration of a new, administratively separated scientific discipline, which is socio-economic geography and spatial management. In practical terms, it inspires the territorialisation of development policies.

Słowa kluczowe

PL

zrównoważona mobilność; rozwój zrównoważony; studia nad transformacją; geograficzne czynniki tranzycji

EN

sustainable mobility; sustainable development; transition studies; geographies of transition

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 24(4)
• Strony: 41--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 120 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Tarkowski Maciej

• Zakład Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Gdański, J. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0002-9424-940X

Bibliografia

• [1] Abduljabbar R.L., Liyanage S., Dia H., 2021, The role of micro-mobility in shaping sustainable cities: A systematic literature review, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 92, 102734.
• [2] Anagnostopoulou E., Bothos E., Magoutas B., Schrammel J., Mentzas G., 2018, Persuasive technologies for sustainable mobility: State of the art and emerging trends, Sustainability, 10, 2128.
• [3] Banister D., 2008, The sustainable mobility paradigm, Transport Policy, 15(2), 73-80.
• [4] Banister D., 2011, Cities, mobility and climate change, Journal of Transport Geography, 19(6), 1538-1546.
• [5] Bansard J.S., Pattberg P.H., Widerberg O., 2017, Cities to the rescue? Assessing the performance of transnational municipal networks in global climate governance, International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics, 17(2), 229-246.
• [6] Barber B.R., 2013, If mayors ruled the world: Dysfunctional nations, rising cities, Yale University Press, New Haven.
• [7] Bardi U., 2011, The limits to growth revisited, Springer Science & Business Media, New York–Dordrecht– Heidelberg–London.
• [8] Bárta M., 2020, Comparative analysis of the accessibility and connectivity of public transport in the city districts of Krakow, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(3), 7-14.
• [9] Bárta M., Masopust T., 2020, Multicriterial analysis of the accessibility of public transport stops in Cracow, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(4), 32-41.
• [10] Bartosiewicz B., Wiśniewski Sz., 2016a, Lokalny transport zbiorowy w Łodzi w świetle badań dostępności, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(2), 31-43.
• [11] Bartosiewicz B., Wiśniewski Sz., 2016b, Ocena Modelu zrównoważonego transportu zbiorowego w Łodzi 2020+ w świetle analiz rozmieszczenia punktowych elementów sieci lokalnego transportu zbiorowego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(1), 69-80.
• [12] Beger M., 2017, Perspektywy wykorzystania kolei w obsłudze komunikacyjnej północnych dzielnic Gdyni, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(3), 53-61.
• [13] Beim M., 2021, Teoretyczne podstawy koncepcji miasta piętnastominutowego w kontekście debaty o związkach planowania przestrzennego i polityki transportowej, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(1), 57-63.
• [14] Bertolini L., 2020, Beyond the dilemma: questioning the links between human prosperity and mobility growth, [w:] C. Curtis (red.), Handbook of Sustainable Transport, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, 58-68.
• [15] Bibri S.E., 2020, Compact urbanism and the synergic potential of its integration with data-driven smart urbanism: An extensive interdisciplinary literature review, Land Use Policy, 97, 104703.
• [16] Binz C., Coenen L., Murohy J. T., Truffer B., 2020, Geographies of transition—From topical concerns to theoretical engagement: A commentary on the transitions research agenda, Environmental Innovation and Societal Transitions, 34, 1-3.
• [17] Borowska-Stefańska M., Kowalski M., Kurzyk P., Mikušová M., Wiśniewski Sz., 2021, Application of Intelligent Transportation Systems in Analyses of Human Spatial Mobility in Cities, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(1), 7-30.
• [18] Carlsson B., Stankiewicz R., 1991, On the nature, function and composition of technological systems, Journal of Evolutionary Economics, 1(2), 93-118.
• [19] Carson R., 1962, Silent Spring, Crest Book, Greenwich, Conn.
• [20] Chen G., Kauppila J., 2017, Global urban passenger travel demand and CO2 emissions to 2050: New model, Transportation Research Record, 2671, 71-79.
• [21] Chojnicki Z., 1988, Koncepcja terytorialnego systemu społecznego, Przegląd Geograficzny, 60(4), 491-510.
• [22] Chojnicki Z., 1996, Geografia społeczno-ekonomiczna wobec transformacji systemowej w Polsce, Przegląd Geograficzny, 68(1-2), 19-29.
• [23] Coenen L., Truffer B., 2012, Places and Spaces of Sustainability Transitions: Geographical Contributions to an Emerging Research and Policy Field, European Planning Studies, 367-374.
• [24] Drewnowski A., Małachowski K., 2018, Reaktywacja połączenia kolejowego Szczecin–Police w ramach realizacji koncepcji Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(2), 33-40.
• [25] Duffhues J., Bertolini L., 2016, From integrated aims to fragmented outcomes: Urban intensification and transportation planning in the Netherlands, Journal of Transport and Land Use, 9(3), 15-34.
• [26] Dujka J.D., Seidenglanz D., 2017, Development of passenger train transport in the Brno urban region between 1980 and 2010, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(2), 43-56.
• [27] Dzięcielski M., Radzimski A., Woźniak M., 2020, Bike-sharing system in Poznan – what will Web API data tell us?, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(3), 29-40.
• [28] Dzięcielski M., Woźniak M., Radzimski A., 2020, Exploring bike-sharing systems in Poland co-financed from the European Union funds, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(4), 7-18.
• [29] European Commission, 2022, Green transition, https:// ec.europa.eu/reform-support/what-we-do/green-transition_en [dostęp: 18.02.2022].
• [30] Gadziński J., 2016, Wpływ dostępności transportu publicznego na zachowania transportowe mieszkańców – przykład aglomeracji poznańskiej, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(1), 31-42.
• [31] Gadziński J., 2017, Wykorzystanie telefonów komórkowych w badaniach zachowań transportowych ludności, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(4), 7-19.
• [32] Gadziński J., Goras E., 2019, Jak zmieniła się codzienna ruchliwość mieszkańców polskich miast? 50 lat badań zachowań transportowych ludności w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(4), 8-24.
• [33] Geels F.W., 2002, Technological transitions as evolutionary reconfiguration processes: a multi-level perspective and a case-study, Research Policy, 31(8-9), 1257-1274.
• [34] Geels F.W., 2010, Ontologies, socio-technical transitions (to sustainability), and the multi-level perspective, Research Policy, 39(4), 495-510.
• [35] Geels F.W., 2011, The multi-level perspective on sustainability transitions: Responses to seven criticisms, Environmental Innovation and Societal Transitions, 1(1), 24-40.
• [36] Geels F.W., McMeekin A., Mylan J., Southerto D., 2015, A critical appraisal of Sustainable Consumption and Production research: The reformist, revolutionary and reconfiguration positions, Global Environmental Change, 34, 1-12.
• [37] Geels F.W., Kern F., Fuchs G., Hinderer N., Kungl G., Mylan J., Neukirch M., Wassermann S., 2016, The enactment of socio-technical transition pathways: A reformulated typology and a comparative multi-level analysis of the German and UK low-carbon electricity transitions (1990-2014), Research Policy, 45(4), 896-913.
• [38] Geels F.W., 2018, Disruption and low-carbon system transformation: Progress and new challenges in socio-technical transitions research and the Multi-Level Perspective, Energy Research and Social Science, 37, 224-231.
• [39] Geels F.W., 2019, Socio-technical transitions to sustainability: a review of criticisms and elaborations of the Multi- -Level Perspective, Current Opinion in Environmental Sustainability, 39, 187-201.
• [40] Goliszek S., 2017, Udział transportu zbiorowego w poprawie dostępności do usług w Gdyni, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(1), 36-49.
• [41] Goliszek S., 2018, Identyfikacja transportowego i przestrzennego komponentu dostępności komunikacyjnej w wybranych nadmorskich ośrodkach miejskich, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(2), 7-16.
• [42] Goliszek S., 2019, Time deviations in the operation of public transport providing access to selected services in the city of Szczecin, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(1), 22-30.
• [43] GOST, 2021, About – Geography of sustainability transitions, https://geographyoftransitions.wordpress.com/about-us/ [dostęp: 13.11.2021].
• [44] Gwosdz K., Micek, G., 2020, Teoria zależności od ścieżki w polskich studiach regionalnych i geografii ekonomicznej, [w:] W. Jagodziński, W. Rakowski (red.), Szlakami geografii ekonomicznej: przestrzeń, instytucje, metodologia: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Kazimierzowi Kucińskiemu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 203-219.
• [45] Hansen T., Coenen L., 2015, The geography of sustainability transitions: Review, synthesis and reflections on an emergent research field, Environmental Innovation and Societal Transitions, 17, 92-109.
• [46] Ibraeva A., Correia G., Silva C., Antunes A., 2020, Transit -oriented development: A review of research achievements and challenges, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 132, 110-130.
• [47] Jaczewska J., 2019, Jak mierzyć przyjazność przestrzeni dla ruchu pieszego?, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(4), 25-33.
• [48] Jurkowski W., 2017, Ocena integracji zabudowy mieszkaniowej z infrastrukturą kolejową w obszarach wiejskich w strefie podmiejskiej Wrocławia, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(2), 31-42.
• [49] Jurkowski W., Smolarski M., 2017, Multimodalne rozwiązania w transporcie zbiorowym na przykładzie linii dowozowych we Wrocławiu, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(4), 51-61.
• [50] Kajdanek K., 2016, Społeczno-kulturowe wzory korzystania z systemu transportu w kontekście systemu transportu zrównoważonego – przykład Wrocławia, XXVIII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 141-152.
• [51] Kemp R., Schot J., Hoogma R., 1998, Regime shifts to sustainability through processes of niche formation: The approach of strategic niche management, Technology Analysis and Strategic Management, 10(2), 175-198.
• [52] Kitson M., Martin R., Tyler P., 2004, Regional competitiveness: An elusive yet key concept?, Regional Studies, 38(9), 991-999.
• [53] Köhler J. Geels F.W., Kern F., Markard J., Onsongo E., Wieczorek A., Alkemade F., Avelino F., Bergek A., Boons F., Fünfschilling L., Hess D., Holtz G., Hyysalo S., Jenkins K., Kivimaa P., Martiskainen M., McMeekin A., Mühlemeier M.S., Nykvist B., Pel B., Raven R., Rohracher H., Sandén B., Schot J., Sovacool B., Turnheim B., Welch D., Wells P., 2019, An agenda for sustainability transitions research: State of the art and future directions, Environmental Innovation and Societal Transitions, 31, 1-32.
• [54] Kołoś A., Taczanowski J., 2016, Fundusze europejskie jako czynnik rozwoju miejskiego transportu szynowego w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(1), 9-20.
• [55] Kołoś A., Taczanowski J., 2018, Możliwości i dylematy rozwoju miejskiego transportu szynowego w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(2), 31-44.
• [56] Komisja Europejska, 2019, Komunikat Komisji: Europejski Zielony Ład, Komisja Europejska, Bruksela.
• [57] Komornicki T., 2011, Przemiany mobilności codziennej Polaków na tle rozwoju motoryzacji, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• [58] Komornicki T., 2016, Geografia społeczno-ekonomiczna a terytorializacja polityki rozwoju, [w:] A. Suliborski (red.), Stan, perspektywy i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych latach (do 2030 r.). Dyskusja międzypokoleniowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 87-98.
• [59] Kopeć K., 2019, Przekształcenia transportowe miast służące poprawie jakości życia, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(2), 34-49.
• [60] Kosmowski P., 2016, Wyposażenie w usługi wybranych zrewitalizowanych dworców kolejowych w Polsce i ich otoczenia, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(2), 44-55.
• [61] Kowalczyk K., 2018, Typologia multimodalnego potencjału linii kolejowych zlokalizowanych w strefach podmiejskich największych polskich aglomeracji, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(1), 17-33.
• [62] Kowalski M., Wiśniewski S., 2017, Natężenie ruchu a zagospodarowanie Łodzi – zarys problematyki w świetle danych z Obszarowego Systemu Sterowania Ruchem, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(4), 20-36.
• [63] Koźlak A., 2020, Mobility-as-a Service jako postęp w integracji transportu, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(5), 7-17.
• [64] Krysiński D., Uss-Lik A., Szczepańska B., 2020, Od miasta dla samochodów do zielonej oazy? Partycypacyjny model polityki miejskiej a kształtowanie się grup interesu, Studia Socjologiczne, 2(237), 83-110.
• [65] Kuczabski A., Połom M., 2019, Wpływ organizacji mistrzostw piłkarskich EURO 2012 na zmiany w transporcie publicznym Lwowa, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(4), 46-58.
• [66] Kurzyk P., 2021, Zmiany dostępności transportowej mieszkańców miasta w obliczu organizacji wystaw światowych na przykładzie Expo Horticultura w Łodzi, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(1), 64-77.
• [67] Kwiatek-Sołtys A., 2004, Małe miasta województwa małopolskiego w okresie transformacji systemowej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• [68] Kwiatkowski M.A., 2018, Bike-sharing-boom – rozwój nowych form zrównoważonego transportu w Polsce na przykładzie roweru publicznego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(2), 60-69.
• [69] Kwiatkowski M.A., Pawlikowski G., 2021, Mobilność w centrum średniego miasta w perspektywie możliwości wprowadzenia strefy płatnego parkowania – studium przypadku Tczewa, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(3), 36-48.
• [70] Markard J., Raven R., Truffer B., 2012, Sustainability transitions: An emerging field of research and its prospects, Research Policy, 41(6), 955-967.
• [71] Matusiewicz M., 2020, Resistance in adapting to sustainable mobility and new Sustainable Mobility Indicator – case study of a Polish agglomeration, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(4), 42-48.
• [72] Mazur K., 2018, Zróżnicowanie przestrzenne sieci tramwajowej konurbacji katowickiej na tle zagospodarowania przestrzennego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(2), 17-32.
• [73] McGranahan G., Schensul D., Singh G., 2016, Inclusive urbanization: Can the 2030 Agenda be delivered without it?, Environment and Urbanization, 28(1), 13-34.
• [74] Meadows D., Randers J., Meadows Y.D., 2006, Limits to Growth: The 30-Year Update, Chelsea Green Publishing Company, White River Junction.
• [75] Meadows D.H., Meadows D. L., Randers J., Behrens W.W., 1972, The Limits to Growth, Universe Book, New York.
• [76] Melia S., Parkhurst G., Barton, H., 2011, The paradox of intensification, Transport Policy, 18(1), 46-52.
• [77] Mercik A., 2020, Elektromobilność w autobusowym transporcie publicznym organizowanym przez Górnośląsko- -Zagłębiowską Metropolię jako narzędzie realizacji idei zrównoważonej mobilności, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(5), 18-33.
• [78] Meyer B., Szaja M., 2019, Transport as the basis for functioning of a smart city – an example of Szczecin, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(3), 53-63.
• [79] Nykvist B., Witt C., Hughes T., Leeuw S., Rodhe H., Sörlin S., Snyder P.K., Constanza R., 2009, Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity, Ecology and Society, 14(2), 1-25.
• [80] O’Neill D.W., Fenning A., Lamb F. W., Steinberger J. K., 2018, A good life for all within planetary boundaries, Nature Sustainability, 1(2), 88-95.
• [81] ONZ, 2021, The Sustainable Development Agenda – United Nations Sustainable Development, https://www.un.org/ sustainabledevelopment/development-agenda/ [dostęp: 11.10.2021].
• [82] Parysek J.J., 2018, Wkład profesora Zbyszka Chojnickiego do teorii i metodologii gospodarki przestrzennej, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 43, 7-24.
• [83] Połom M., 2018, Trends in the development of trolleybus transport in Poland at the end of the -second decade of the 21st century, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(4), 44-59.
• [84] Połom M., Tarkowski M., Puzdrakiewicz K., 2020, Warunki i perspektywy rozwoju wewnątrzmiejskiej żeglugi pasażerskiej w Gdańsku, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(1), 58-75.
• [85] Popiel M., 2016, Innowacje służące poprawie dostępności transportu miejskiego dla osób niepełnosprawnych – wybrane przykłady, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(3), 46-56.
• [86] Porter M.E., 2001, Porter o konkurencji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• [87] Quirini-Popławski Ł., 2016, Funkcjonowanie polityki transportowej we Florencji – analiza wybranych aspektów (na podstawie kwerendy dokumentów miejskich, wywiadów i badań terenowych), Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), 19-29.
• [88] Rachwał T., 2010, Struktura przestrzenna i działowa przemysłu Polski na tle Unii Europejskiej w dwudziestolecie rozpoczęcia procesów transformacji systemowej, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, 16, 105-124.
• [89] Radzimski A., Gadziński J., 2016, Jak transport publiczny wpływa na kształtowanie się rynku nieruchomości? Przykład Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(3), 34-45.
• [90] Raven R., Sengers F., Spaeth P., Xie L., Cheshmehzangi A., de Jong M., 2019, Urban experimentation and institutional arrangements, European Planning Studies, 27(2), 258-281.
• [91] Raven R., Schot J., Berkhoutb F., 2012, Space and scale in socio-Technical transitions, Environmental Innovation and Societal Transitions, 4, 63-78.
• [92] Rosicki R., 2018, Kultury energetyczne Unii Europejskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• [93] Rudakevych I., 2017, Współczesne tendencje rozwoju komunikacji trolejbusowej w dużych miastach zachodniej Ukrainy, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(2), 19-30.
• [94] Russell B., 2019, Beyond the Local Trap: New Municipalism and the Rise of the Fearless Cities, Antipode, 51(3), 989-1010.
• [95] Sagan I., 2014, Integrate to compete: Gdańsk–Gdynia metropolitan area, Urban Research and Practice, 7(3), 302-319.
• [96] Sawińska A., 2019, Transport accessibility to recreational space in cities for senior citizens on the example of Zawadzkiego-Klonowica municipal neighbourhood in Szczecin, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(3), 41-52.
• [97] Schot J., Hoogma R., Elzen B., 1994, Strategies for shifting technological systems. The case of the automobile system, Futures, 26(10), 1060-1076.
• [98] Schot J., Rip A., 1997, The Past and Future of Constructive Technology Assessment, Technological Forecasting and Social Change, 54(2-3), 251-268.
• [99] Sengers F., Berkhou F., Wieczorek A., Raven R., 2016, Experimenting in the city: Unpacking notions of experimentation for sustainability, [w:] J. Evans, A. Karvonen, R. Raven (red.), The Experimental City, Routledge, London, 15-31.
• [100] Shields R., Joaquim Gomes da Silva E., Lima Lima T., Osorio N., 2021, Walkability: a review of trends, Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 14, 1-23.
• [101] Shpika N., Smyrnyi M., Herasymenko V., Pryanicka V., 2019, Increasing energy performance of urban electric transport, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(1), 44-51.
• [102] Smith A., Voß J.P., Grin J., 2010, Innovation studies and sustainability transitions: The allure of the multi-level perspective and its challenges, Research Policy, 435-448.
• [103] Sokołowski D., 2008, Baza ekonomiczna większych miast w Polsce w okresie transformacji systemowej, Przegląd Geograficzny, 80(2), 245-266.
• [104] Späth P., Rohracher H., 2012, Local Demonstrations for Global Transitions-Dynamics across Governance Levels Fostering Socio-Technical Regime Change Towards Sustainability, European Planning Studies, 20(3), 461-479.
• [105] Stead D., 2016, Key research themes on governance and sustainable urban mobility, International Journal of Sustainable Transportation, 10(1), 40-48.
• [106] Stepanov P., 2019, Characteristics of construction and operation of trolleybus systems in the world, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(3), 64-72.
• [107] STRN, 2021, About | Sustainability Transitions Research Network, https://transitionsnetwork.org/about/ [dostęp: 28.08.2021].
• [108] Stryjakiewicz T., 2016, Stan, perspektywy i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych latach (do 2030 r.), [w:] A. Suliborski (red.), Stan, perspektywy rozwoju i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych latach (do 2030 r.). Dyskusja międzypokoleniowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 69-76.
• [109] Szymalski W., 2019, Zmiany w sezonowym użytkowaniu środków transportu w Warszawie na podstawie wyników badań Barometru Warszawskiego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(2), 50-62.
• [110] Szymańska P., Szczur A., 2019, Kryteria oceny lokalizacji punktów ładowania samochodów elektrycznych. Studium przypadku: sieć punktów ładowania w Poznaniu, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(2), 20-33.
• [111] Szymańska W., Marszałek Ł., 2017, Polityka transportowa Słupska i Ustki w kontekście koncepcji Dwumiasta, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(3), 77-86.
• [112] Tarkhov S., 2018, Urban mobility: quid hoc facere?, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(4), 57-63.
• [113] Tarkowski M., 2016, Mobilność miejska jako wyzwanie strategicznego programowania rozwoju lokalnego – przykład Gdańska, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), 7-18.
• [114] Teraźniejszość a wyzwania przyszłości geografii społeczno- -ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, 2021, https:// uam-my.sharepoint.com/personal/krst_amu_edu_pl/_ layouts/15/onedrive.aspx?id=%2Fpersonal%2Fkrst_ amu_edu_pl%2FDocuments%2FDocuments% 2FDANE%2FKonferencje%2F2021_04_Poznań %28Konferencja metodologiczna%29%2F%21Do udostępnienia%2FKonferencja UAM Poznań [dostęp: 27.11.2021].
• [115] Urry J., 2004, The ‘System’ of Automobility, Theory, Culture & Society, 21(5), 25-39.
• [116] Urry J., 2012, Does mobility have a future?, [w:] M. Grieco, J. Urry (red.), Mobilities: New Perspectives on Transport and Society, Routledge Taylor & Francis Group, London–New York, 3-19.
• [117] van Wee B., Handy S., 2016, Key research themes on urban space, scale, and sustainable urban mobility, International Journal of Sustainable Transportation, 10(1), 18-24.
• [118] Wimbadi R.W., Djalante R., Mori A., 2021, Urban experiments with public transport for low carbon mobility transitions in cities: A systematic literature review (1990-2020), Sustainable Cities and Society, 72, 103023.
• [119] Wolny-Kucińska A., 2020, Rower podmiejski – koncepcja roweru publicznego na obszarach codziennych dojazdów do miast na przykładzie Polski, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(1), 41-57.
• [120] Zaucha J., Brodzicki T., Ciołek D., Komornicki T., Mogiła Z., Szlachta J., Zaleski J., 2015, Terytorialny wymiar wzrostu i rozwoju, Difin, Warszawa.