Przejawy zagrożenia oraz efektu zabezpieczenia zabytkowego szybu Górsko Kopalni Soli Wieliczka w wynikach pomiarów geodezyjnych

• Autorzy: Maj Agnieszka , Kortas Łukasz

Warianty tytułu

EN

Symptoms of threats and the effect of securing of the “Wieliczka” Salt Mine’s historic shaft “Górsko” in geodetic survey results

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Szyb Górsko jest siedemnastowiecznym szybem kopalni wielickiej, który został zasypany w 1954 roku. Na przełomie 2002 i 2003 roku przepływy wód opadowych doprowadziły do naruszenia stateczności budynku nadszybia, tworząc zagrożenie dla trwałości zabytku. Analiza wyników pomiarów niwelacyjnych, prowadzonych od 1 stycznia 2003 roku ujawniła zjawisko narastania przemieszczeń pionowych w bliskim sąsiedztwie szybu o zmiennej prędkości. Początkowo tempo obniżeń osiągało 350 mm/rok, a po likwidacji prawdopodobnych rozluźnień i ewentualnych wymyć w pobliżu ścian i fundamentów szybu prędkość przemieszczeń zmalała do niespełna 20 mm/rok. W 2012 roku, po wykonaniu kompleksowych prac uszczelniających szyb, tempo osiadania spadło do ok. 12 mm/rok, czyli do prędkości przemieszczeń wynikającej z wpływu zaciskania wyrobisk kopalnianych na powierzchnię terenu w sąsiedztwie szybu Górsko. Wyniki pomiarów geodezyjnych wskazują na opanowanie zagrożenia spowodowanego przepływem wód opadowych przez otoczenie szybu do wyrobisk kopalni.

EN

The “Górsko” shaft is a seventeenth-century shaft of the “Wieliczka” Salt Mine, which was filled in 1954. At the turn of 2002 and 2003, rainwater flows led to a violation of the stability of the headroom building, creating a threat to the durability of the monument. Analysis of the results of leveling measurements conducted since January 1, 2003 revealed the phenomenon of increasing vertical displacements in close proximity to the shaft with a variable speed. Initially, the rate of subsidence reached 350 mm/year, and after the elimination of probable loosening and possible wash-outs near the shaft walls and foundations, the speed of displacement decreased to less than 20 mm/year. In 2012, after the comprehensive shaft sealing work, the subsidence rate dropped to approx. 12 mm/year, i.e. to the speed of displacement resulting from the impact of mine workings closing on the surface of the area in the vicinity of the “Górsko” shaft. The results of geodetic measurements indicate control of the threat caused by the flow of rainwater through the surroundings of the shaft to the mining goafs.

Słowa kluczowe

PL

kopalnia soli; zagrożenie wodne; przemieszczenia pionowe; pomiary niwelacyjne; Wieliczka; szyb „Górsko”

EN

salt mine; water hazard; vertical displacements; leveling measurements; Wieliczka; Górsko Shaft

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 76, nr 6
• Strony: 42--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Maj Agnieszka

• Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk

autor

Kortas Łukasz

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bibliografia

• [1] D’OBYRN K., KOKOT B., KUCHARZ J. 2011 - Doszczelnienie zlikwidowanego szybu Górsko w kopalni soli „Wieliczka. Górnictwo i Geoinżynieria. R. 35, z. 4, s. 41-48.
• [2] HREBENDA M. 2005 - Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla rejonu szybu Górsko w Wieliczce. Krakowskie Przedsiębiorstwo Geologiczne „ProGeo” Sp. z o.o. Kraków. (praca niepublikowana).
• [3] KOKOT B., D’OBYRN K., KUCHARZ J. 2012 - Rewitalizacja nadszybia szybu Górsko w kopalni soli Wieliczka. Narodowy Instytut Dziedzictwa. Ochrona Zabytków. 2012, z. 3-4, s. 37-42.
• [4] KORTAS G., BRUDNIK K. 2019 - Analiza hydrogeologiczna i górnicza rejonu szybu Górsko. ZBP GeoConsulting, Kraków. (praca niepublikowana)
• [5] LASOŃ A. 2003 - Technologia doszczelnienia głowicy szybu Górsko. Zakład Robót Górniczych i wysokościowych „AMC”. (praca niepublikowana)
• [6] PARCHANOWICZ J., KOKOT B. 2011 - Projekt techniczny doszczelnienia szybu „Górsko” w przedziale głębokości od 0 do 18 m. KGHM CUPRUM Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław. (praca niepublikowana).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).