Glaciotectonically deformed lignite deposits in the area between Łagówek and Sieniawa, western Poland

• Autorzy: Kot W. , Widera M.

Identyfikatory

DOI

10.2478/ceer-2018-0013

Warianty tytułu

PL

Zdeformowane glacitektonicznie złoża węgla brunatnego na obszarze między Łagówkiem a Sieniawą, Polska Zachodnia

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Sieniawa Lignite Mine, situated between Łagówek and Sieniawa in western Poland, has been operating for nearly 150 years. This territory was strongly affected by the Scandinavian ice sheets during the Pleistocene. The depth of these deformations reaches the main and currently exploited lignite seam of Miocene age, the second Lusatian lignite seam (LLS-2). Analysis of drilling profiles and observations of the lignite opencast walls allow documentation of the diversity and abundance of glaciotectonic deformation structures within Neogene and Quaternary sediments, which include upright and recumbent folds, normal and reversed faults, complementary joint sets, injection structures as well as shear surfaces.

PL

Obszar zachodniej Polski poddany został destrukcyjnej działalności kolejno zlodowaceń: południowo-, środko- i północnopolskich. Doprowadziły one do deformacji zarówno osadów czwartorzędowych, jak i neogeńskich, w tym węgli brunatnych 2. łużyckiego pokładu, który od blisko 150 lat jest eksploatowany przez KWB Sieniawa. Jego dobre rozpoznanie przy pomocy gęstej siatki wierceń oraz wydobycie z siodeł węglowych, tj. części antyklin położonych powyżej pierwszego poziomu wód podziemnych, pozwoliły na udokumentowanie licznych i bardzo zróżnicowanych morfologicznie deformacji glacitektonicznych. Na obszarze poddanym badaniom, zlokalizowanym między Łagówkiem a Sieniawą, stwierdzono dotychczas aż 27 takich siodeł węglowych. Są to makroskalowe deformacje wykształcone w postaci różnego typu fałdów i nasunięć, które są widoczne przede wszystkim na przekrojach geologicznych. Natomiast mezoskalowe deformacje glacitektoniczne można obserwować bezpośrednio w odkrywkach KWB Sieniawa. Należą do nich: fałdy stojące, pochylone i leżące, uskoki normalne i odwrócone, spękania komplementarne, struktury iniekcyjne i powierzchnie ścięcia spągowego. Powstanie wymienionych struktur deformacyjnych wyjaśniono zadowalająco przy pomocy tzw. statyczno-kinetycznej koncepcji powstawania deformacji glacitektonicznych W. Jaroszewskiego (1991). Ponadto, na podstawie rozciągłości makrodeformacji (fałdów i nasunięć) obliczono, że skandynawskie lądolody w plejstocenie nasuwały się na obszar położony między Łagówkiem a Sieniawą w przybliżeniu z NNE (azymut 23°) na SSW (azymut 203°).

Słowa kluczowe

EN

lignite deposits; glaciotectonic deformations; Sieniawa Lignite Mine; western Poland

PL

złoża węgla brunatnego; deformacje glacitektoniczne; KWB Sieniawa; zachodnia Polska

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Czasopismo: Civil and Environmental Engineering Reports
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 28, no. 1
• Strony: 159--171
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Kot W.

• Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland

autor

Widera M.

• Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland

Bibliografia

• 1. Aber J.S., Ber A.: Glaciotectonism. Developments in Quaternary Science 6,Amsterdam, Elsevier 2007.
• 2. Ciuk E.: Types of brown coal deposits within coal-bearing formations of continental Tertiary of Poland, 23rd Geological Congress, Prague, (1968) 119-134.
• 3. Dokumentacja geologiczna złoża węgla brunatnego Sieniawa 1, wykonana w oparciu o umowę nr 02-020 z dnia 14.05.2002 r., Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu „PROXIMA” S.A., Wrocław, 2002.
• 4. Dyjor S.: Zaburzenia glacitektoniczne na obszarze Ziemi Lubuskiej. I Sympozjum Glacitektoniczne, Zielona Góra, Wydawnictwo Uczelnianie Wyższej Szkoły Inżynierskiej im. Jurija Gagarina w Zielonej Górze, (1974) 71-90.
• 5. Eissmann L.: Quaternary geology of eastern Germany (Saxony, Saxon–Anhalt, South Brandenburg, Thuringia), type area of the Elsterian and Saalian Stages in Europe, Quaternary Science Reviews, 21 (2002) 1275-1346.
• 6. Jaroszewski W.: Rozważania geologiczno-strukturalne nad genezą deformacji glacitektonicznych. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 61 (1991) 153-206.
• 7. Kasiński J.R., Piwocki M.: Low rank coals in Poland: prospection, mining, progress, In: Jureczka J., Podemski M. (Eds.), Proceedings of the IV European Coal Conference, Polish Geological Institute Special Papers, 7 (2002) 18-30.
• 8. Kot W.: 2017. Deformacje glacitektoniczne na obszarze górniczym KWB Sieniawa Sp. z o.o., Praca magisterska, Archiwum Instytutu Geologii UAM, Poznań, (2017) 1-69.
• 9. Kot W., Widera M.: The area between Łagówek and Sieniawa in western Poland: the most glaciotectonically deformed lignite deposits in the world. CGE-2017 – 2nd Second International Conference "Challenges in Geotechnical Engineering”. November 20th–23th 2017, Kyiv, Ukraine (2017) 46-47.
• 10. Szuflicki M., Malon A., Tymiński M. (Eds.): Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2016. Państwowy Instytut Geologiczny, (2017) 1-475. http://geoportal.pgi.gov.pl/surowce.
• 11. Widera M.: Changes of the lignite seam architecture – a case study from Polish lignite deposits, International Journal of Coal Geology, 114 (2013) 60-73.
• 12. Widera M.: Genetic classification of Polish lignite deposits: A review, International Journal of Coal Geology, 158 (2016) 107-118.
• 13. Widera M., Kasztelewicz Z., Ptak M.: Lignite mining and electricity generation in Poland: The current state and future prospects, Energy Policy, 92 (2016) 151-157.
• 14. Widera M.: Tectonic and glaciotectonic deformations in the areas of Polish lignite deposits, Civil and Environmental Engineering Reports, (2017), in this volume.
• 15. Winnicki J.: Wpływ środkowoplejstoceńskich struktur glacitektonicznych i rynien subglacjalnych na rzeźbę w północnej części Pojezierza Lubuskiego (zachodnia Polska), Przegląd Geologiczny, 52 (2004) 1144-1150.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018)