Kształtowanie przestrzenne architektury ekologicznej w strukturze miasta

Zielonko-Jung, K.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Kształtowanie przestrzenne architektury ekologicznej w strukturze miasta

Autorzy

Zielonko-Jung K.

Identyfikatory

Warianty tytułu

The shaping of ecological architecture in urban structure

Języki publikacji

Abstrakty

Budynek ekologiczny to system rozwiązań architektonicznych i technicznych otwarty na naturalne otoczenie i głęboko z nim związany. Każdy budynek o określonej formie i orientacji względem stron świata, usytuowany w określonych warunkach urbanistycznych, infrastrukturalnych i biologicznych stanowi niepowtarzalny układ przepływu energii i materii między nim a otoczeniem. Nasuwają się zatem pytania o charakter tego układu w przypadku specyficznego otoczenia, którym jest struktura miasta. Otoczenie miejskie rzadko pojawia się w badaniach naukowych jako element różnicujący architekturę ekologiczną. Jak dotąd utrwalił się jej obraz jako usytuowanej na tle otwartej przestrzeni, często wśród zieleni i naturalnego pejzażu. Tymczasem realia współczesnych miast tworzą odmienny kontekst przestrzenny - deficyt przestrzeni, terenów biologicznie czynnych i zieleni, zagęszczona, nawarstwiona w różnych okresach czasu zabudowa, rozbudowany system uciążliwej dla środowiska i ludzi infrastruktury komunikacyjnej i technicznej. Otoczenie budynków miejskich składa się z głównie z elementów antropogenicznych, a naturalne podlegają silnym przekształceniom. W takiej sytuacji hierarchia celów ekologicznych i drogi dochodzenia do nich są inne niż w przypadku terenów otwartych lub o malej intensywności zabudowy. Problematyka związków między budynkami a ich otoczeniem w strukturach zurbanizowanych jest złożona i wielowątkowa. Zakres niniejszej pracy ograniczono do zbadania zależności między kształtowaniem przestrzennym zabudowy miejskiej a naturalnymi elementami środowiska, najistotniejszymi, zdaniem autorki, dla jej ekologicznego wymiaru. Za takie uznać można komponenty klimatyczne: nasłonecznienie, warunki termiczne, wiatrowe i wilgotnościowe. Głównym celem pracy jest zarysowanie i usystematyzowanie zależności, jakie zachodzą między badanymi komponentami środowiska a strukturą przestrzenną zabudowy rozważaną w różnych skalach - dzielnic lub dużych fragmentów miast, osiedli, kwartałów i budynków. Dzięki temu można lepiej zrozumieć jak kształtowanie morfologiczne zabudowy, formowanie ulic, placów czy indywidualnych obiektów architektonicznych może wpływać na warunki klimatyczne w mieście, w jaki sposób można wykorzystywać istniejące zjawiska lub je modyfikować. Pole badań zawężono do strefy klimatu umiarkowanego, charakterystycznego dla terenu Polski. Nie dokonano natomiast precyzyjnych założeń co do wielkości struktur miejskich, zakładając, że praca odnosi się do miast dużych (powyżej 100 tys. mieszkańców) i średnich (powyżej 30 rtys. mieszkańców). Istniejący stan badań nie pozwala na dokonanie szczegółowego różnicowania w tym zakresie. Kolejnym ważnym celem pracy jest dokonanie analizy rozwiązań proekologicznych stosowanych we współczesnej architekturze pod kątem możliwości ich wykorzystania w budynkach miejskich. Wyodrębniono rozwiązania najbardziej odpowiednie dla uwarunkowań miejskich, rozwiązania wymagające modyfikacji i udoskonaleń oraz nieuzasadnione lub niemożliwe do zastosowania. Z racji dużej rozległości zagadnienia ograniczono analizę do rozwiązań przestrzennych - formy budynku i jego obudowy zewnętrznej, zagospodarowania jego bezpośredniego otoczenia, funkcjonalnego i formalnego rozdysponowania przestrzeni wewnętrznej. Wiążą się one najściślej z problematyką planowania przestrzennego miast. Praca zawiera także ogólne wnioski i rozważania wynikłe ze spojrzenia na podjęte zagadnienie na szerszym tle, między innymi: problemów komponowania przestrzeni urbanistycznej, zjawiska rozpraszania współczesnych miast oraz procesów proekologicznego projektowania urbanistycznego i architektonicznego. Pozwalają one odnieść problem architektury proekologicznej do szerszego kontekstu urbanistycznego i zarysować ich związek z ideą zrównoważonego rozwoju.

An ecological building can be seen as a system of architectural and technical implementations which are attuned to natural environment and deeply integrated with it. Every building with its determined shape and physical orientation, located within a pre-determined urban, infrastructural and biological structure, constitutes a unique set of energy and material flows between itself and its surroundings. This raises a number of questions about its character in relation to its specific surroundings. such as urban structures. Urban surroundings as an element of differentiation of ecological architecture rarely figure in academic research. So far, its representation has been that of open space, often with green areas and natural landscape. Meanwhile, the reality of contemporary cities offers a different spatial context - that of deficit of space, biologically active and green areas, an amalgamation of buildings from different periods, an extended system of communication and technical infrastructure. not friendly for human beings and the environment. The surroundings of urban buildings are mainly anthropogenic; they are also likely to be highly transformed. In such a situation the hierarchy of ecological objectives and trajectories of attaining them are different than in the case of open space or terrains with little interference from buildings. The interrelations between buildings and their urban surroundings are complex and multithreaded This study is limited to analysis of relations between urban spaces and those elements of the natural environment, which are seen by the author as most essential and pertinent. These include: solar exposure, winds and humidity. This book's objective is to outline and arrange together relationships between the researched components of the environment and spatial structure of buildings (sealable from buildings to town districts). This allows to better understand how the morphological shaping of buildings, formation of streets and squares, even individual buildings, can influence the city's climate and also how these influences can be used or modified. The scope of research was narrowed down to moderate climate, such as that prevailing in Poland. No detailed assumptions were made on the size of city structures since the study focuses on large (over 100,000 inhabitants) to mid-sized cities (over 30,000 inhabitants). The existing stale of research does not allow for further detailed differentiation of these cities. Another important element of the study was to analyse ecological solutions used by contemporary architecture from the perspective of their possible implementation in city buildings. A distinction was made between solutions best adapted to city conditions, those that have to be modified to match these conditions, and those that appear inadaptable or inopportune for implementation under these conditions. Due to the large scope of the researched topic, these solutions were narrowed down do spatial ones such as form (shape) of the building and its external casing, use of its immediate surroundings, functional and formal allocation of its internal area. This is closely related to city spatial planning. The study also makes general comments on the researched topic from a wider perspective, such as composition of urban space, urban sprawl and ecological architectural and urban design. These allow to link the problem of ecological architecture with a wider urban context and even with a broader context of sustainable development.

Słowa kluczowe

architektura ekologiczna rozwój zrównoważony klimat miasta projektowanie urbanistyczne

ecological architecture sustainable development city climate urban designing

Wydawca

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej

Czasopismo

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Seria Architektura

Rocznik

2013

Tom

nr 9

Strony

5--136

Opis fizyczny

Bibliogr. 122 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zielonko-Jung K.

Bibliografia

1. Adamczyk A.B., Błażejczyk K., Kuchcik M., Warunki termiczne aglomeracji warszawskiej, w: Kłysik K., Wibig J., Fortuniak K., Klimat i bioklimat miast. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
2. Adington M., Schodek D., Smart Materials and Technologies. For the Architecture and Design Professions, Elsevier, Oxford 2005.
3. Ali-Toudert F., Dependence of Outdoor Thermal Comfort on Street Design in Hot and Dry Climate, Uniwersytet we Freiburgu, Freiburg 2005.
4. Arnfield A.J., Street Design and Urban Canyon Solar Acces, Energy and Building, no 14, 1990.
5. Baranowski A., Projektowanie zrównoważone w architekturze, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1998.
6. Bartnicka M., Ullman I., Wykorzystać wszystkie atuty zieleni, Architecture and Artibus, 2/2009.
7. Bell D., The Cultural Contradictions of Capitalism, Basic Books, New York 1996.
8. Botlema M., Wind Climate and Urban Geometry, praca doktorska, Technische Universiteit Eidenhoven, 1993.
9. Brennan J., Green Architecture. Style over Content, w: Architectural Design 1-2/97.
10. Che-Ani A.I., Shahmohanadi R, Sairi A., Mohd-Npr M.F.I., Zain M.F.M., Syrat M., Mitigating the Urban Heal Island Effect: Some Points without Altering Existing City Planning, European Journal of Scientific Research, 2/2009.
11. Chmielewski J.M., Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001.
12. Cucinella M., Architettura e sostenibilita: More with Less, Arca, 149, 2000.
13. Daniels K., The Technology of Ecological Building, Birkhauser, Basel-Boston-Berlin 1997.
14. Daniels K., Low-Tech Light-Tech High-Tech Building in the Information Age, Birkhauser, Basel-Boston-Berlin 1999.
15. Dąbrowska-Milewska G., Standardy urbanistyczne jako narządzie racjonalnej gospodarki terenami w mieście, Czasopismo Techniczne, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 6-A2010.
16. Dunster B., Simmons C., Gilbert B., The ZEDbook, Taylor&Francis, New York 2008,
17. Eliasson I., The Use of Climate Knowledge in Urban Planning, Landscape and Urban Planning, 48/2000.
18. Filipowicz M., Małe turbiny wiatrowe, w: Nafta i Gaz Biznes, 04/2004,
19. Flaga A., Inżynieria wiatrowa. Arkady, Warszawa 2008.
20. Florida R., Narodziny klasy kreatywnej. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010.
21. Francis E., Ford B., Recent Developments in Passive Downdraught Evaporative Cooling, w: European Directory of Sustainable and Energy Efficient Building, James&James, London 1999.
22. Givoni B., Climate Considerations in Building and Urban Design, Wiley&Sons, New York 1998.
23. Golany G., Ethics and Urban Design: Culture, Form and Environment, Wiley, Nowy Jork 1995.
24. Gruszecka K., Gzell S., Rembarz G., Osiedle: reurbanizacja, Urbanista, Warszawa 2009.
25. Grzonkowski J., Oświetlenie dzienne budynków biurowych, Magazyn Budowlany, 6/2000.
26. Guzowski M., Towards Zero Energy Architecture, Laurence King, London 2010.
27. GSW Tower Block in Berlin, Detail, 3/2000.
28. Gzell S., Reurbanizacja: uwarunkowania, Urbanista, Warszawa 2010.
29. Harman I.N., The Energy Balance of Urban Areas, praca doktorska na Wydziale Meteorologii Uniwersytetu w Reading, 2003.
30. Hausladen G., De Sladanha M., Liedl P., Sager Ch., Climate Design, Birkhauser, Basel- Boston-Berlin 2005.
31. Hausladen O., Saldanha M., Liedl P., Climate Skin, Building-skin Concepts that Can Do More with Less Energy, Birkhauser, Basel-Boston-Berlin 2006.
32. Hegger M., Fuchs M., Stark T., Zeumer M., Energy Manual, Sustainable Architecture, Birkhauser, Basel-Boston-Berlin 2008.
33. Hermannsdorfer I., Rub Ch., Solar Design, Photovoltaics for Old Buildings, Urban Space, Landscapes, Jovis, Berlin 2005.
34. Herzog T., Solar Energy in Architecture and Urban Planing, Prestel, Munich, New York 1996.
35. Hoi Yan M., Thermal Shading Effect of Climbing Plants on Glazed Facades, materiały konferencyjne Solar World Congress, Tokyo 2005.
36. Inteligentny i zrównoważony, Architektura&Biznes, 11/2011.
37. Katzchner L., Boach U., Roettgen M., Thermal Comfort Mapping and Zoning, w: Designing Open Spaces in the Urban Environment; a Bioclimatic Approach, materiały programu badawczego RUROS, Centre for Renewable Energy Sources, 2004.
38. Klemm K., Kompleksowa ocena warunków mikroklimatu w luźnych i zwartych strukturach urbanistycznych, Sekcja Fizyki Budowli. Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, Studia z zakresu Inżynierii nr 75, Warszawa 2011.
39. Kujawski W., Zintegrowany proces projektowy, czyli jak możemy projektować lepiej, Zawód: Architekt, 1/2011.
40. Landry C., The Creative City, Earthscan, London 2008.
41. Landsberg H.E., The Urban Climate, Academia Press, New York 1981.
42. Laskowski L., Wybrane zagadnienia fizyki miasta, Centralny Ośrodek Informacji Budownictwa, Warszawa 1987.
43. Laskowski L., Projektowanie systemów biernego ogrzewania słonecznego w energooszczędnych budynkach, Ogrzewnictwo, cz. II, Kielce 1993.
44. Laskowski L., Ochrona cieplna i charakterystyka energetyczna budynku, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2008.
45. Lee D. O., Urban-Rural Humidity Differences in London, Climatology, vol. 111, no 5.
46. Lerum V., High-Performance Building, John Wiley&Sons, New Jersey 2008.
47. Lewińska J., Klimat miasta, zasoby, zagrożenia, kształtowanie, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków 2000.
48. Lisik A., Odnawialne źródła energii w architekturze (praca zbiorowa), Gliwice 1998.
49. Lynch K., Obraz miasta, Archivolta, Kraków 2011.
50. Marchwiński J., Aktywne chłodzenie z wykorzystaniem energii słonecznej w budynku, Chłodnictwo i Klimatyzacja, 05/2006.
51. Marchwiński J., Zielonko-Jung K., Architectural Problems of Integration of Passive Solar Elements with PV Technology, materiały z międzynarodowej konferencji Solar Energy for a Sustainabie Future (w: Proceedings – płyta CD),Goteborg 2003.
52. Marchwiński J., Fasady fotowoltaiczne w architekturze, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania, Warszawa 2012.
53. Marchwiński J., Rola pasywnych i aktywnych rozwiązań słonecznych w kształtowaniu architektury budynków biurowych i biurowo-przemysłowych, praca doktorska, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005.
54. Marchwiński J., Użytkowa rola struktur szklarniowych, cz. 1 i 2, Świat Szkła, 02-03/2005.
55. Marchwiński J., Szparkowski Z., Zrównoważony rozwój a fotowoltaika w architekturze, Materiały Budowlane, 1/2004.
56. Mikoś J., Budownictwo ekologiczne, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1996.
57. Mikoś-Rytel W., Kontekst zrównoważenia w architekturze, materiały z konferencji Oblicza równowagi - Aspects of Equilibrum, Wrocław 23-25.06.2005, Politechnika Wrocławska, 2005.
58. Mikoś-Rytel W., O zrównoważonej architekturze ekologicznej, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, z. 41, nr 1602, Gliwice 2004.
59. Mills G., Luke Howard, Tim Oke and the Study of Urban Climate, American Meteorogical Society Journal, KS1.1, publikacja dostępna na platformie internetowej www.ams.confex.com/ams/pdfpapers/144519.pdf, 10.2012.
60. Niezabitowska E., Masły D., Oceny jakości środowiska zbudowanego i ich znaczenie dla rozwoju koncepcji budynku zrównoważonego, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007.
61. Oke T.R., Boundary Layer Climates, John Wiley&Sons, New York, 1987.
62. Oke T.R., Siting and Exposure of Meteorological Instruments at Urban Sites, 27th NATO/CCMS International Technical Meeting on Air Pollution Modeling and its Application, Banff, 25-29 października 2004.
63. Oke T.R., Canyon Geometry and the Nocturnal Urban Heat Wand: Comparison of Scale Model and Field Observation, International Journal of Climatology 1, 1981.
64. Owens S., Energy, Planning and Urban Form, Taylor and Francis, London 1986.
65. Pachowski J., Atrium przestrzeń społeczna w budynku wielofunkcyjnym, Pracownia Projektowa Janusz Pachowski, Izabelin 2002.
66. Pluta. K., Przestrzenie publiczne miast europejskich, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2012,
67. Priyadarsini R., Wong N.H., Parametric Studies on Urban Geometry, Air Flow and Temperature, International Journal on Architectural Science, vol. 6, no 3, 2003.
68. Ratti C., Baker N., Stemers K., Energy Consumption and Urban Texture, Energy and Buildings, 2005, s. 2, www.sciencedirect.com, 01.2012.
69. Ratti C., Di Sabatino S., Britter R., Urban Texture Analysis with Image Processing Techniques: Winds and Dispersion, Theoretical and Applied Climatology, 7/2005.
70. Ratti C., Raydan D., Steemers K., Building Form and Environment Performance; Archetype, Analysis and an AridClimate, Energy and Buildings, 35, 2003.
71. Reducing Urban Heat Islands: Compendium of Strategies, raport Climate Protection Partnership Division w U.S. Environmental Protection Agency, www.epa.gov/heatisld/resources/pdf/BasicsCompendium.pdf, 11.2011.
72. Richardson H., Ingram T., The First Public Zero-Energy Offices in the UK w: European Directory of Sustainable and Energy Efficient Building, London 1999.
73. Różański S., Budowa miasta a jego klimat, Arkady, Warszawa 1959.
74. Ruchała J.M., Wysokościowy budynek biurowy przy zbiegu ul. Prostej i al. Jana Pawła w Warszawie, praca dyplomowa studiów pierwszego stopnia, Wydział Architektury i Urbanistyki Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie, Warszawa 2012.
75. Ryńska E.D., Architekt w procesie tworzenia harmonijnego środowiska, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004.
76. Ryńska E.D., Bioklimatyka a forma architektoniczna, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001.
77. Sasin T., Żach J., Podpora E., Definition of District Boundaries (D2.1.1), raport z zadania badawczego programu FC-district w ramach grantu europejskiego no 260105.
78. Schittich Ch., Solar Architecture, Birkhauser Edition Detail, Basel-Boston-Berlin 2006.
79. Slessor C., Sustainable Architecture and High Technology - Eco-tech, Thames&Hudson London 1997.
80. Słyk J., Źródła architektury informacyjnej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2012.
81. Snoonian D., Gould K.L., Archltecture Rediscovers Being Green, Architectural Record, 06/2001.
82. Stawicka-Wałkowska M., Proces wdrażania zrównoważonego rozwoju w budownictwie, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2001.
83. Stawicka-Wałkowska M., Budownictwo przyjazne środowisku naturalnemu w aspekcie strategii zrównoważonego rozwoju Sekcja Fizyki Budowli Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, Łódź 2011.
84. Steemers K., Sustainable Urban and Architectural Design, China Architecture&Building Press, Bejiing 2006.
85. Steemers K., Ramos M., Sinou M., Urban Morphology, w: Designing Open Spaces in the Urban Environment: a Bioclimatic Approach, materiały programu badawczego RUROS, Centre for Renewable Energy Sources, 2004.
86. Steward I. D., Classifying Urban Climate Filed Sites by Local Climale Zones, Urban Climate News, 12/2009.
87. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Warszawy, Uchwała nr XCII/2689/2010 z dnia 7 października 2010.
88. Szparkowski Z., Architektura współczesnej fabryki. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999.
89. Szparkowski Z., System ekologiczny architektury zakładu przemysłowego, WPW, Warszawa 1978.
90. Szparkowski Z., Sustained Strategies and Tools Response to the Industrial&Office Sick Building Syndrome (SBS), materiały konferencyjne World Congress on Science, Engineering and Technology, Paryż, czerwiec 2009.
91. Szponar A., Fizjografia urbanistyczna, PWN, Warszawa 2003.
92. Szumacher I., Funkcje ekologiczne parków miejskich, Prace i Studia Geograficzne, tom 36, Warszawa 2005.
93. Szymanowski M., System zieleni miejskiej a klimat miasta, materiały z projektu The Urban Forest Project, www.urbanforestproject.org, 12.2011.
94. Tripanagnostopoulos Y., Building Integrated Concentrated PV and PV/T Systems, materiały konferencyjne 1st International Conference on Solar Heating, Cooling Buildings EOROSUN 2008, Lizbona 7-10.10.2008. referat nr 241.
95. Unger J., Kantor N., Gulyas A., Gal T., Thermal Comfort Investigation of an Urban Square in Summer, w: Klimat i bioklimat miast pod redakcją Kłysika K., Wibig J., Fortuniaka K., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
96. Urban Task Force, Towards an Urban Renaissance, Crown Copyright, London 1999.
97. Wala E., Architektoniczne kształtowanie struktur przeszklonych w aspekcie pasywnego wykorzystania energii słonecznej, praca doktorska. Wydział Architektury Politechniki Śląskiej, Gliwice 1996.
98. Wejchert K., Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa 2003.
99. Wines J., Green Architecture, Tashen, Kolonia 2000.
100. Wehle-Strzelecka S., Architektura słoneczna w zrównoważonym środowisku mieszkaniowym, Politechnika Krakowska, Kraków 2004.
101. Yeang K., Eco Design. A Manual for Ecological Design, John Wiley&Sons, Chichester 2008, Ecomasterplanning, John Wiley&Sons, Chichester 2008.
102. Yeang K., Ecomasterplanning, Wiley, Chichester 2009.
103. Zielonko-Jung K., Marchwiński J., Łączenie zaawansowanych i tradycyjnych technologii w architekturze proekologicznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2012.
104. Zielonko-Jung K., raport Opis ustalonych i sparametryzowanych kryteriów projektowania bryły budynku oraz rozwiązań elewacji umożliwiających zapewnienie w pomieszczeniach budynków mieszkalnych akceptowalnych temperatur powietrza w okresie letnim (bez instalacji chłodzenia) przy jednoczesnej maksymalizacji zysków ciepła w zimie oraz uzyskanie odpowiednich poziomów oświetlenia wnętrz, wykonany w ramach projektu celowego Miejski Budynek Jutra 2030, Warszawa 2010.
105. Zielonko-Jung K., Elewacje podwójne jako nowa wartość estetyczna w architekturze, Architekt 04/2002
106. Zielonko-Jung K., Optymalizacja energetyczna budynku - uwarunkowania lokalizacyjne, Doradca Energetyczny 04/2008.
107. Zielonko-Jung K., Podwójne elewacje szklane w architekturze, praca doktorska, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003.
108. Zielonko-Jung K., Uwarunkowania lokalizacyjne budynków z elewacjami podwójnymi, Przegląd Budowlany 02/2002.
109. Zielonko-Jung K., Wielowarstwowe układy elewacji przeszklonych a koncepcja przegrody interaktywnej, Świat Szkła, 01/2007.
110. Zielonko-Jung K., Zjawiska aerodynamiczne a kształtowanie budynków i przestrzeni miejskich, Problemy Rozwoju Miast, 4/2010.
111. Złowodzki M., Technologiczne i środowiskowe projektowanie biur, Politechnika Krakowska, Kraków 1997.
Strony internetowe
www.bahrainwtc.com
www.epa.gov
www.hamiltons-london.com
www.phillywatersheds.org
www.sauerbruchhutton.de
www.senseable.mit.edu
www.sciencedirect.com
www.smithgill.com
www.urbanforestproject.org
www.unstudio.com
www.wydarzenia.um.warszawa.pl/studium

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-fa0d4e54-0c01-4b43-acd6-d08bbb63bbe9