Zastosowanie włókniny wiskozowej Paraprint OL60 do kapilarnego oczyszczania podłoży siedmiu map Torunia pierwszej połowy XX wieku

• Autorzy: Banasiak Maciej , Czuczko Jolanta

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2022.2.1

Warianty tytułu

EN

Usage of non-woven viscose fabric Paraprint OL60 for capilar cleaning of 7 paper car tographic maps of Toruń form the 1st. half of XX century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mapy, czyli kartograficzne przedstawienia różnorodnych, w zależności od tematyki, terenów, są znane od kilku tysiącleci. Wraz z rozwojem materiałów piśmienniczych oraz drukarskich, a także badań kartograficznych ulegały one zmianom i były dostosowywane do obecnych im czasów. Pracom konserwatorskim-restauratorskim w Katedrze Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry na UMK w Toruniu poddano 7 map przedstawiających Toruń z okresu 1912-1949, pochodzących ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Reprezentują one techniki druku chętnie ówcześnie stosowane do wyrobu map, czyli litografię oraz chromolitografię. Niemniej istotne są także podłoża papierowe, których maszynowa produkcja jest typowa dla początku XX wieku. Podstawowym celem konserwacji-restauracji było zahamowanie, w miarę możliwości, procesów niszczących obiekty, aby już nie jako materiały kartograficzne, a artefakty historyczne mogły służyć kolejnym pokoleniom. Istotne w pracy było również zastosowanie nieszablonowej metodyki w przypadku niezbędnych procesów, tzw. „mokrych”, gdzie należało minimalizować i bacznie kontrolować wprowadzanie oraz wyprowadzanie wody ze struktury obiektów. Zastosowanie metody oczyszczania kapilarnego z użyciem włókniny Paraprint OL60 pozwoliło na kompleksowe przeprowadzenie zabiegów, jednocześnie nie przyczyniając się do zmian strukturalno-wymiarowych obiektów. Mimo zmiany funkcji z użytkowej na archiwalną, artefakty dalej mogą pełnić rolę map, a co za tym idzie w wyniku konserwacji-restauracji ich dane kartograficzne nie zostały zafałszowane.

EN

Maps, i.e. cartographic representations of various – depending on the subject – areas, have been known for several millennia. Along with the development of writing and printing materials, as well as cartographic research, they changed and were adapted to the present times. 7 maps from the collection of the Nicolaus Copernicus Provintional Library in Toruń showing Toruń in the years 1912-1949, had undergone conservation-restoration works at the Department of Conservation-Restoration of Paper and Leather at the Nicolaus Copernicus University in Toruń. The maps have been printed in techniques that were then eagerly used for the production of maps, i.e. lithography and chromolithography. No less important are the papers on which the maps were printed, their machine production is typical for the beginning of the 20th century. The main goal of conservation-restoration was to slow down the processes of degradation as much as possible, so that the maps could be of use for future generations no longer as cartographic materials, but as historical artifacts. The use of an unconventional method in the case of the necessary so-called "wet" processes, where it was imperative to minimize and carefully control the introduction and removal of water from the structure of the objects. The applied methods of capillary cleaning with the use of Paraprint OL60 nonwoven fabric allowed for a full conservation treatment, while not contributing to structural and dimensional changes of the objects – despite the change of function from utility to archival, the objects can still act as maps, and thus as a result of conservation-restoration, their cartographic data was not falsified.

Słowa kluczowe

PL

konserwacja-restauracja; mapy; kartografia; włóknina wiskozowa; Paraprint OL60; kapilarność

EN

conservation-restauration; maps; cartography; Paraprint OL60; viscose non-woven fabric; capillarity

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2022
• Tom: R. 78, nr 2
• Strony: 94--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.

Twórcy

autor

Banasiak Maciej

• Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, Wydział Sztuk Pięknych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000-0002-8990-8343

autor

Czuczko Jolanta

• Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, Wydział Sztuk Pięknych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000-0002-8254-8728

Bibliografia

• [1] Brückle Irene. 2011. „Strukture and Properties of Dry and Wet Paper”. Paper and Water: A Guide for Conservators. Banik Gerhard, Brückle Irene. 81-120. Oxford: Butterworth-Heinemann.
• [2] Brückle Irene, Banik Gerhard. 2011. „The Introduction of Water into Paper”. Paper and Water: A Guide for Conservators. Banik Gerhard, Brückle Irene. 81-120. Oxford: Butterworth-Heinemann.
• [3] Gruszczyński Czesław. 1984. „Farby graficzne”. Warszawa: WydawnictwoSzkolne i Pedagogiczne.
• [4] Huhsmann Enke, Hähner Urlike. 2007. „Application of the Non-woven Viscose Fabric Paraprint OL 60 for Float Screen Washing of Documents Damaged by Iron Gall Ink Corrosion”. Restaurator: 140-151.
• [5] Hunter Dard. 1978. „The history and Technique of Ancient Craft”. New York: Oxford University Press.
• [6] Kirchner Susanne. 2001. „Kapillarreinigung. Eine schonende Methode der Feuchtreinigung in der Papierrestaurierung. Papier Restaurierung, nr 2: 73-80.
• [7] Kosek Joanna M. 2011. „Washing Paper in Conservation”. Paper and Water: A Guide for Conservators. Banik Gerhard, Brückle Irene. 81-120. Oxford: Butterworth-Heinemann.
• [8] Munsell Joel. 1876. „Chronology of the origin and progress of paper and paper-making”.
• [9] Schalkx Hilde, Iedema Piet, Reissland Birgit, Bas van Velzen. 2011. „Aqueous Treatment of Water-Sensitive Paper Objects”. Journal of Paper Conservation. nr 12: 11-20.
• [10] „Siatka kilometrowa”.2014. https://pl.wikipedia.org (dostęp: 2022.01.28).
• [11] Sobucki Władysław, Jeżewska Elżbieta. 2015. „Wiedza o papierze – dla konserwatorów zbiorów”. Warszawa: Biblioteka Narodowa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).