Więźby dachowe kościoła w Karlinie. Przyczynek do analizy XVII-wiecznych konstrukcji ciesielskich na terenie Pomorza Zachodniego w świetle badań historyczno-architektonicznych

• Autorzy: Zalewski Krystian

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK77KARLINO

Warianty tytułu

EN

Karlino Church roof trusses: contribution to the analysis of seventeenth-century carpentry structures in West Pomerania in the light of historico-architectural research

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przedmiotem opracowania są więźby dachowe kościoła św. Michała Archanioła w Karlinie. Zostały wykonane w ramach stypendiów twórczych i stypendiów na przedsięwzięcia związane z upowszechnianiem kultury z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na 2020 r. Celem badań architektonicznych było rozpoznanie przekształceń budowlanych, rozwarstwienie chronologiczne, a następnie próba rekonstrukcji poszczególnych faz budowlanych. W zakres badań wchodziła także analiza literatury i źródeł dotyczących całej świątyni. Dzięki szczegółowej analizie materiału użytego do budowy więźb dachowych i sposobu jego obróbki ustalono, że więźba jest zachowana w znacznej części w oryginale i powstała w 1685 r. To bez wątpienia wpływa na jej wartość i ma bardzo duże znaczenie dla analizy nowożytnego warsztatu ciesielskiego stosowanego wówczas na terenach Pomorza Zachodniego.

EN

The subject of the study are the roof trusses of the St. Michael the Archangel Church in Karlino. The research was conducted as a part of creative scholarships and grants for projects related to the promotion of culture from the budget of the Minister of Culture and National Heritage for the year 2020. The aim of the architectural investigation was to identify building transformations, chronological layering, and subsequently attempt the reconstruction of individual construction phases. The scope of the study also included an analysis of literature and sources related to the entire church. Through a detailed analysis of the materials used in the construction of roof trusses and their processing, it was determined that the truss is largely preserved in its original form and was created in 1685. This undoubtedly influences its value and holds great significance for the analysis of the early modern carpentry techniques applied in the West Pomeranian region at that time.

Słowa kluczowe

PL

Karlino; średniowiecze; architektura; kościół; badania architektoniczne; konserwacja; technika budowlana

EN

Karlino; Middle Ages; architecture; church; architectural research; conservation; construction technology

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 77
• Strony: 24--39
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Zalewski Krystian

• Muzeum Ziemi Karlińskiej w Karlinie

• https://orcid.org/0000-0001-6336-6040

Bibliografia

• Teksty źródłowe / Source texts
• 1. Bauten und Reparaturen an, den Kirchengebäuden zu Körlin, Archiwum Państwowe Koszalin, Zespół 26/19/0 Rejencja Koszalińska, Akta synodalne, sygn. 8062, t. 3, 1845–1899.
• 2. Brüggemann Ludwig W., Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogthums Vor- und Hinter-Pommern, t. 2, Stettin 1784.
• 3. Kronika parafialna od 1945 do czasów dzisiejszych, Archiwum Parafialne w Karlinie, brak sygn.
• 4. Micraelius Johannes, Sechs Bücher vom Alten Pommeranlande, Alten Stettin 1639/40.
• Dokumentacja / Documentation
• 5. Ważny Tomasz, „Analiza dendrochronologiczna kościoła pw. św. Michała Archanioła w Karlinie, woj. zachodniopomorskie”, dokumentacja wykonana na zlecenie Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Domacyńskiego Ośrodka Spotkań w Domacynie, mps, Karlino–Toruń 2020.
• 6. Zalewski Krystian, „Średniowieczny kościół w Karlinie – historia przekształceń budowlanych w świetle badań architektonicznych oraz problematyka konserwatorska”, praca dyplomowa napisana pod kierunkiem dra Macieja Prarata, mps w zbiorach Zakładu Konserwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
• Opracowania / Secondary sources
• 7. Arszyński Marian, Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV w. i 1 poł. XV w., „Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu”, t. 9, Warszawa 1970.
• 8. Einwohnerbuch für den Landkreis Kolberg–Körlin, Kołobrzeg 1937.
• 9. Gützkow Paul, Aus der Geschichte der St. Michaelkirche und der Kirchengemeinde Körlin, Heimat – Kalendar des Kreises Kolberg–Korlin, 1926.
• 10. Jankowski Aleksander, Gogolin Marek, Dzieje kościoła w Bukowie Morskim. Refleksje z więźby dachowej, „Nasza Przeszłość” 2001, t. 96.
• 11. Jasieńko Jerzy, Nowak Tomasz, Karolak Anna, Historyczne złącza ciesielskie, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2014, nr 40.
• 12. Prarat Maciej, Schaaf Ulrich, Ważny Tomasz, The mediaeval roof structure over the nave of the cathedral in Kamień Pomorski in the light of architectural and dendrochro- nological research, „Architectus” 2022, nr 4 (72).
• 13. Schaaf Ulrich, Metody i formy dokumentacji badań architektonicznych konstrukcji szkieletowych na wybranych przykładach śląskich Kościołów Pokoju, [w:] Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, red Marian Arszyński, Maciej Prarat, Ulrich Schaaf, Bożena Zimnowoda-Krajewska, Toruń 2015.
• 14. Tajchman Jan, Ze studiów nad więźbami storczykowymi Torunia, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, t. 13, z. 176, Toruń 1989.
• 15. Warchoł Maciej, Historyczne więźby dachowe kościołów w Warszawie, Warszawa 2015.
• 16. Zimna-Kawecka Karolina, Piaskowska Beata, Prarat Maciej, Historia budowlana kościoła w Łobdowie w świetle badań architektonicznych. Przyczynek do techniki wznoszenia i przekształceń kamienno-ceglanych średniowiecznych, wiejskich świątyń ziemi chełmińskiej, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2021, nr 67.