Kaptan : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Ludwicki, J. K.; Struciński, P.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Kaptan : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Autorzy

Ludwicki J. K. , Struciński P.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

www.ciop.pl/pimosp_teksty

Identyfikatory

Warianty tytułu

Captan

Języki publikacji

Abstrakty

Kaptan N-(trichlorometylotio)-cykloheks-4-en-1,2-dikarboksyimid) jest niesystemicznym fungicydem o działaniu kontaktowym, przeznaczonym do opryskiwania roślin i zaprawiania nasion. Jest stosowany zapobiegawczo w ochronie ziemniaka, upraw sadowniczych, warzywnych, wikliny i roślin ozdobnych przed chorobami grzybowymi. W dostępnej literaturze nie ma doniesień dotyczących ostrego zatrucia kaptanem u ludzi. Brakuje też danych umożliwiających ustalenie zależności dawka-efekt u osób narażonych zawodowo. Kaptan przy ostrym narażeniu na jego pyły może wywołać podrażnienie skóry i górnych dróg oddechowych oraz zaczerwienienie i łzawienie oczu. Po narażeniu przewlekłym mogą wystąpić alergiczne zmiany skóry. Wyniki badań epidemiologicznych przeprowadzonych w USA wskazują na możliwość występowania słabej korelacji między występowaniem białaczek u mężczyzn pochodzenia latynoskiego oraz rakiem prostaty u Afroamerykanów a narażeniem na kaptan. Kaptan jest związkiem wykazującym niewielką toksyczność ostrą u różnych gatunków zwierząt laboratoryjnych. Wartości LD50 dla gryzoni po podaniu kaptanu per os wynoszą od 7000 do 15000 mg/kg m.c. Bydło i owce są bardziej wrażliwe na toksyczne działanie fungicydu. Wartość LD50 po dermalnym podaniu u królika wynosi powyżej 4500 mg/kg m.c., zaś wartość LC50 po 2-godzinnym narażeniu gryzoni na pył kaptanu wynosi powyżej 4500 mg/m³. W jedno- i trzypokoleniowych badaniach na szczurach wyznaczono wartość NOEL równą 12,5 mg/kg m.c./dzień. Działanie mutagenne kaptanu zostało wykazane w wielu doświadczeniach, głównie z wykorzystaniem modeli bakteryjnych, bez aktywacji frakcją mikrosomalną wątroby. W badaniach na hodowlach komórkowych wykazano zdolność kaptanu do wywoływania aberracji chromosomowych, wzrost częstości wymiany chromatyd siostrzanych czy mutacji punktowych, nie stwierdzono natomiast nieplanowej syntezy DNA. Wyniki testów gospodarza pośredniego oraz badań in vivo na zwierzętach laboratoryjnych nie są jednoznaczne. Działanie rakotwórcze kaptanu u zwierząt laboratoryjnych zostało wykazane w jednym badaniu na myszach, u których po podawaniu przez 80 tygodni kaptanu w diecie obserwowano zwiększenie częstości występowania zmian nowotworowych dwunastnicy. Wyniki badań działania embriotoksycznego i teratogennego kaptanu wskazują, że w pewnych modelach doświadczalnych związek ten może wykazywać taką aktywność w stosunku do niektórych gatunków zwierząt laboratoryjnych. Brakuje jednak jednoznacznych dowodów pozwalających na stwierdzenie, że związek ten jest teratogenem. Kaptan łatwo wchłania się przez układ pokarmowy i drogi oddechowe. Ulega szybkiemu metabolizmowi i jest wydalany głównie z moczem. Jednym z produktów jego przemiany jest wysoce reaktywny chemicznie tiofosgen. Proponowaną wartość NDS na poziomie 5 mg/m³ ustalono na podstawie wyników jedno- i trzypokoleniowych wyników badań na szczurach, w których wyznaczono wartość NOEL równą 12,5 mg/kg m.c./dzień (efekt krytyczny spadek tempa przyrostu masy ciała w stosunku do grupy odniesienia). Wartość ta pozostaje w zgodzie z wartościami obowiązującymi w innych państwach europejskich i USA.

1,2,3,6-Tetrahydro-N-(trichloromethylthio)-phtalimide (captan) is a nonsystemic phtalimide fungicide used to control a wide range of fungal diseases of many fruit, ornamental, and vegetable (including potatoes) crops. In available scientific literature there are no records on acute poisonings in humans. There are also no data allowing estimation of the dose-effect relationship in occupationally exposed workers. Acute exposure to captan dust may cause an irritation of the eyes, skin and upper respiratory tract while chronic exposure is responsible for developing skin sensitization and dermatitis. The epidemiological studies performed in 1988-1992 in California, USA, showed weak correlation between exposure to captan and leukemia in Hispanic males and prostate cancer in black males. The rodents oral LD50 values for captan ranges from 7000 to 15000 mg/kg b.w., indicating very low acute toxicity. Sheep and, to a lesser degree, cattle are much more susceptible to captan. The dermal LD50 for rabbit is more than 4500 mg/kg b.w. The inhalation LC50 (2 hours) values for rodents are greater than 4500 mg/m3. The results of 1- and 3-generation rat studies allowed to establish the NOEL value (based on the decreased mean body weights as an end-point) at the level of 12.5 mg/kg x day. Captan demonstrated the ability to induce gene mutations, usually in bacterial tests without metabolic activation but most evidence indicates that it is not mutagenic in intact higher animals. Captan induced chromosomal aberrations, sister chromatid exchange and mutations at several loci, but not unscheduled DNA synthesis, in cultured mammalian cells. Host-mediated assays and in vivo experiments have provided both positive and negative results. Carcinogenic potential of the fungicide has been evidenced in one strain of mice, inducing duodenal tumours. No evidence of carcinogenicity was found in numerous other studies. Captan has shown little, if any, embryotoxic or teratogenic potential in mice or rats at maternally tolerated doses. Results obtained in tests with other species were considered inconclusive. The weight of evidence suggests that captan does not produce birth defects.Captan is readily absorbed from the gastrointestinal tract as well as by inhalation. It is rapidly metabolized and excreted primarily in the urine. One of biotransformation pathways of captan leads to formation of chemically active thiophosgene The proposed maximum exposure limit (MAC) - 5 mg/m3 is based on the NOEL value (12.5 mg/kg b.w. x day) derived from long-term (1- and 3-generation) feeding studies on rats. It is in accordance with MAC values binding in other European countries (including EU) and in the USA.

Słowa kluczowe

kaptan narażenie zawodowe działanie mutagenne

captan occupational exposure mutagenic effects

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2001

Tom

Nr 3 (29)

Strony

137--156

Opis fizyczny

Bibliogr. 49 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Ludwicki J. K.

Państwowy Zakład Higieny 00-791 Warszawa ul. Chocimska 24

autor

Struciński P.

Państwowy Zakład Higieny 00-791 Warszawa ul. Chocimska 24

Bibliografia

1. Agricultural Research Service, Captan. (1995) US Department of Agriculture. 1995. (Internet: http://wizard.arsusda.gov/rsml/textfiles/CAPTAN/).
2. Aguirre A. i in. (1994) Contact allergy to captan in a hairdresser. Contact Dermatitis, 194, 31, 46.
3. Alnot M.O. i in. (1974) Preliminary observations on the toxicity and teratogenicity of captan in the Wistar rat (Fr.). Séances Soc. Biol., 168, 1173-1177 (cyt. za IARC, 1983).
4. Antony M., Shukla Y, Mehrotra N.K. (1994) Preliminary carcinogenic and cocarcinogenic studies on captan following topical exposure in mice. Bull. Environ. Contam. Toxicol., 52, 203-211.
5. Boyd E.M., Carsky E. (1971) The 100-day LD50 index of captan. Acta Pharmacol. Toxicol., 29, 226- 240
6. Collins T.F.X. (1972) Effect of captan and triethylenemelamine (TEM) on reproductive fitness of DBA/2J Mice. Toxicol. Appl. Pharmacol., 23, 277-287.
7. Courtney K.D., Andrews J.E., Stevens J. T. (1978) Inhalation teratology studies with captan and folpet. Toxicol. Appl. Pharmacol., 45, 292.
8. DeBaun J.R. i in. (1974) The fate of N-trichloro [14C]methylthio-4-cyclohexene-1,2-dicarboximide [14C captan] in the rat. Xenobiotica, 4, 101-119 (cyt. za Handbook ...„ 1991; IARC, 1983).
9. De Bertoldi M., Barale R., Giovannetti M. (1978) Mutagenicity of pesticides evaluated by means of gene conversion in S. Cerevisiae and A. Nidulans. Mut. Res., 53, 174-175
10. EPA (1986) Fact Sheets. Captan. (Internet: http://mail.odsnet.com/TRIFacts/87.html).
11. Epstein S., Shafner H. (1968) Chemical mutagens in the human environment. Nature, 219, 385-387.
12. EXTOXNET (The EXtension TOXicology NETwork) (1996) Pesticide information profiles. Captan. (Internet: http://ace.orst.edu/info/extoxnet/pips/captan.htm).
13. Hasegawa R. i in. (1993) Carcinogenic potential of some pesticides in a medium-term multi-organ bioassay in rats. Int. J. Cancer, 54, 489-493.
14. Hayes Jr., W.J., Laws Jr. E.R. (1991) [ Handbook of pesticide toxicology. T.3 Classes of pesticides. San Diego, Academic Press Inc., pp. 1410-1415.
15. Health and Safety Commission (1998) Approved Supply List (4td edition). Information approved for the classification and labelling of substances and preparations dangerous for supply. Chemicals Regulations.
16. Health and Safety Guide Captan (1990) No 50. IPCS/UNEPJILO/WHO, Genewa.
17. HSDB (1998).
18. IARC (1983) Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Miscellaneous Pesticides, V. 30, pp. 295-3 18.
19. IARC (1987) Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Overall Evaluations of Carcinogenicity: an updating of IARC Monographs Volumes 1 to 42. Supplement 7. 59.
20. Innes J.R.M. i in. (1969): Bioassay of pesticides and industrial chemicals for tumorigenicity in mice: a preliminary note. J. Nati. Cancer Inst. 42, 1101-1114.
21. International Chemical Safety Cards. Captan. (1993) ICSC: 0120. (Internet: http://www.cdc.gov/niosh/ipcs/ipcs0120.html).
22. IRIS, Integrated Risk Information System (1998) Captan. United States Environmental Protection Agency. (Internet: http://www.epa.gov/ngispgm3/iris/subst/0209.htm).
23. Kennedy G., Fancher O. E., Calendra J. C. (1968) An investigation of the teratogenic potential of Captan, Foipet and Difolatan. Toxicol. Appl. Pharmacol., 13, 420-430 (cyt. za Handbook ... 1991).
24. Kennedy Jr., G.L., Arnold D. W., Keplinger M.L. (1975) Mutagenicity studies with captan, captafol, folpet and thalidomide. Fd. Cosmet. Toxicol., 13, 55-61.
25. Lisi P., Caraffini S., Assalve D. (1987) Irritation and sensitization potential of pesticides. Contact Dermatitis, 17, 212-218.
26. Marshall T.C., Dorough H.W., Swim H.E. (1976) Screening of pesticides for mutagenic potential using Salmonella typhimurium mutants. J. Agric. Food Chem., 24, 560-563.
27. McLaughlin Jr., J, i in. (1969) Teratology studies in rabbits with captan, folpet and thalidomide. Toxicol. Appl. Pharmacol., 14, 641 (cyt. za Handbook ...„ 1991; IARC, 1987).
28. Mills P.K. (1998) Correlation analysis of pesticide use data and cancer incidence rates in California counties. Arch. Environ. Health, 53, 410-413.
29. National Cancer Institute, NCI (1977) Bioassay of Captan for Possible Carcinogenicity. CAS No. 133-06-2. Technical Reports Series No. 15; DHEW Publ. No. (NIH) 77-815, Washington DC. (Internet: http://ntp-server.niehs.nih.gov/htdocs/LT-Studies/TR015.html).
30. NIOSH (1999) Pocket Guide to Chemical Hazards. Captan. (Internet: http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0099.html).
31. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 5 maja 1999 r. w sprawie wy kazu środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu i stosowania. MP nr 19, poz. 262.
32. Occupational safety and health guidelines for chemical hazards (1995) Captan. Suppl. IV-OHG, DHHS (NIOSH) Publication No. 95-121 (dostępne w Internecie pod adresem: http://www.cdc.gov/niosh/95-121.html).
33. OSHA (1998) Chemical sampling information. Captan. (Internet: http://www.osha-slc.gov/dts/chemicalsampling/data/CH_225000.html).
34. Palmer J.S., Radeleff R.D. (1964) The toxicologic effects on certain fungicides and herbicides on she ep and cattle. Ann. N.Y. Acad. Sci., 111,729-736.
35. Patty’s industrial hygiene and toxicology. (1981) [Red.] Clayton G.D., Clayton F.E. 3rd revi. ed., Vol. 2A. Toxicology, J. Wiley & Sons.
36. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 sierpnia 1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia. DzU nr 105, poz. 671.
37. RTECS. 1998.
38. Rudner E.J. (1977) North American Group Results. Contact Dermatitis, 3, 208-209.
39. Seidler H. i in. (1971) Untersuchungen über den Metabolismus einiger Insektizide und Fungizide in der Ratte. 3. Mitt.: Ausscheindung, Verteilung and Abbau von 35S-markiertem Captan, Die Nahrung, 15, 177-185.
40. Seiler J.P. (1973) A survey on the mutagenicity of various pesticides. Experientia, 29, 622-623.
41. Shirasu Y. (1976) Mutagenicity screening of pesticides in microbial system. Mut. Res., 40, 19-30.
42. Snyder R.D. (1992) Effects of captan on DNA and DNA metabolic processes in human diploid fibroblasts Environ. Mol. Mutagen., 20, 127-133.
43. Stevens J.T., Farmer J.D., Dipasquale L.C. (1978) The acute inhalation toxicity of technical captan and folpet. Toxicol. Appl. Pharmacol., 45, 320.
44. The Merck index (1989) [Red.] S. Budavari. 11 ed. Merck & Co., Inc., Rahway N.J. USA.
45. TLVs and other occupational exposure values (1998) Documentation of the threshold limit values. Cincinnati. ACGIH.
46. The pesticide manual (1997) [Red.] Tomlin C.D.S. 11th ed. The British Crop Protection Council, pp.
47. US Department of Labor, Occupational Safety and Health Administration (1989) 29 CFR Part 1910, Air Contaminants; Final Rule. Fed. Reg. 54(12):2575 (January 19).
48. Vilaplana J., Romaguera C. (1993) Captan a rare contact sensitizer in hairdressing. Contact Dermatitis, 29, 107.
49. Welie van R.T.H. i in. (1991) Determination of tetrahydrophtalimide and 2-thiothiazolidine-4- carboxylic acid, urinary metabolites of the fungicide captan, in rats and humans. Int. Arch. Occup. Environ. Health, 63, 181-186.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-f915f109-749d-4362-ba8e-39a8f1aaa7b2