O roli konwencji w kulturze

• Autorzy: Orbik Z.

Identyfikatory

DOI

10.29119/1641-3466.2018.123.24

Warianty tytułu

EN

On the role of conventions in culture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza pojęcia konwencji oraz ich roli w różnych dziedzinach twórczości człowieka. Wyodrębnia się trzy podstawowe znaczenia terminu konwencja: (1) konwencja jako pewna umowa, porozumienie się, ugoda; (2) konwencja jako pewne ustanowienie, decyzja, wybór, rozstrzygnięcie; (3) konwencja jako pewien sposób bycia, uzus, obowiązujący kanon postępowania. Następnie poddaje się analizie znaczenie konwencji w teorii znaków i języka, poznaniu naukowym oraz prawie, moralności i sztuce.

EN

The aim of the article is to analyze the concept of conventions and their role in various fields of human creativity. Three basic meanings of the term are distinguished: (1) convention as a contract, agreement, settlement; (2) convention as a certain establishment, decision, choice, resolution; (3) convention as a form of being, uzus, the canon of conduct. Next, the meaning of convention in the theory of signs and language, scientific cognition as well as law, morality and art is analyzed.

Słowa kluczowe

PL

konwencja; konwencjonalizm; kultura

EN

convention; conventionalism; culture

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2018
• Tom: z. 123
• Strony: 341--354
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz.

Twórcy

autor

Orbik Z.

• Politechnika Śląska, Wydział Organizacji i Zarządzania, Katedra Stosowanych Nauk Społecznych

Bibliografia

• 1. Ajdukiewicz, K. (1965). Język i poznanie. T. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 2. Davies, N. (1998). Europa : rozprawa historyka z historią. Kraków: Znak.
• 3. Dąmbska, I. (1938). Konwencjonalizm a relatywizm. Kwartalnik Filozoficzny. T. 15: 1938, z. 4, ss. 328-337.
• 4. Dąmbska, I. (1975). O konwencjach i konwencjonalizmie. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• 5. Dąmbska, I. (1984). Wprowadzenie do starożytnej semiotyki greckiej. Studia i teksty. Wrocław –Warszawa –Kraków –Gdańsk -Łódź: Ossolineum.
• 6. Dąbek, D. (2007). Problem konwencjonalizmu i irracjonalizmu w epistemologii Izydory Dąmbskiej. Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza.
• 7. Grobler, A. (2006). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus ● Wydawnictwo Znak.
• 8. Kant, I. (2001). Krytyka czystego rozumu. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
• 9. Kenny, A. (2010). A New History of Western Philosophy. Oxford: Clarendon Press.
• 10. Kotowski, M. (2016). Konwencjonalizm a realizm: Poincaré i Duhem wobec statusu poznawczego nauk przyrodniczych. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria. R. 25: Nr 3 (99), ISSN 1230–1493 s. 103-118.
• 11. Nowak, W. (1999). Teoretyczne i metodologiczne problemy badań stereotypów. Roczniki Socjologii Rodziny. XI UAM, s. 101-112.
• 12. Orbik, Z. (2016). Dąmbska’s presentation of Ajdukiewicz’s conception of language. Studies in East European Thought. 68:75–84. doi: 10.1007/s11212-016-9249-6.
• 13. Perzanowski, J. (2001). Izydora Dąmbska 1904–1983. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• 14. Popper, K.R. (2012). Logika odkrycia naukowego. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• 15. Schlick, M. (1938). Sind Naturgesetze Konventionen? Gesammelte Aufsӓtze, Wien.
• 16. Stelmach, J. (2013). O problemie prawdziwości norm inaczej. W A. Brożek (red.), Fenomen normatywności (ss. 45-54). Kraków: Copernicus Center Press.
• 17. Swieżawski, S. (1966). Zagadnienie historii filozofii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 18. Szlachcic, K. (2011). Filozofia nauk empirycznych Pierre’a Duhema. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• 19. Tatarkiewicz, W. (1983). Historia filozofii. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 20. Tempczyk, M. (1990). Rozwój pojęcia przestrzeni w geometrii XIX wieku. Studia Philosophiae Christianae. 26/1, ss. 184-194.
• 21. Trela, R. (2014). Radykalny konwencjonalizm współcześnie. Argument, Vol. 4 (2/2014) pp. 25–340.
• 22. Woleński, J. (2009). Czy konwencjonalizm implikuje relatywizm? W Perzanowski (red.). Rozum-serce-smak, Pamięci Profesor Izydory Dąmbskiej (1904-1983)(ss. 45-52). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• 23. Woleński, J. (2013). Konwencjonalizm a prawdziwość. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria. R. 22:Nr 4 (88). s. 169-181. doi: 10.2478/pfns-2013-0104.
• 24. Załuski, W. (2003). Konwencjonalizm francuski a „konwencjonalizm” K. R. Poppera. Semina Scientiarum, Nr 2, s. 51- 60.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).